Wat kan ik doen voor leerlingen in een onveilige thuissituatie?

Leer elkaar kennen

Wanneer een groep start of een nieuwe leerling in jouw groep komt, werk je aan een goede relatie. Doe dit met de leerling, maar ook met de opvoeders. Leer het gezin kennen. Hoe leven zij? Wat houdt hen bezig? Welke vragen hebben zij en hoe gaan ze met elkaar om? Wees hierin geïnteresseerd en laat weten dat zij met vragen over de ontwikkeling van hun kind bij je terecht kunnen. Wanneer mensen zich vertrouwd bij je voelen en weten dat jij hen kunt helpen, kun je hen eerder en beter helpen als er zorgen zijn. Investeer daarom in de relatie met leerlingen en opvoeders.

Observeer en leer

Zorg dat er voldoende tijd is om leerlingen te observeren tijdens de lesdag. Leer het gedrag en gewoontes van leerlingen kennen, zodat je veranderingen daarin opmerkt. Zorg dat je op de hoogte bent van de signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling, zodat je hierop kunt handelen.

Informeer leerlingen

Zeg altijd tegen het kind dat de mishandeling niet aan het kind ligt. Maak duidelijk dat kinderen mogen praten over thuis en dat ze het recht hebben om veilig op te groeien. Praat in de groep over emoties, je fijn voelen en veilig opgroeien. Wat hebben kinderen nodig om zich fijn en veilig te voelen? Naar wie gaan ze toe als ze verdrietig zijn? Hoe worden zij getroost? Informeer hen bijvoorbeeld over de kinderrechten.

Voorlichting over kindermishandeling kan het bewustzijn bij kinderen, jongeren en volwassenen vergroten, waardoor zij het eerder kunnen herkennen. Soms kunnen jongeren steun ervaren en dan sneller over mishandeling gaan praten, doordat ze bijvoorbeeld weten waar ze terecht kunnen. Er is ook een keerzijde. Op korte termijn kan het meer onveiligheid geven. Jongeren kunnen zich eenzaam voelen en niet meer in de groep voelen passen, waardoor pestgedrag kan toenemen. Wees je daarvan bewust en bied steun. Zorg dat de voorlichting niet eenmalig is, maar in een breder programma over veiligheid is opgenomen. Herhaal gesprekken en informatie tijdens het schooljaar.

Stem deze lessen en gesprekken af op de leeftijd van jouw leerlingen. In de gids Ieder kind geïnformeerd vind je tips en praktische handvatten hoe je dit kunt doen.

Maak ruimte

Zorg voor verschillende momenten op een dag waarop leerlingen je kunnen aanspreken en hun verhaal kunnen doen. Blijf bijvoorbeeld nog even hangen na lestijd, loop rond in de pauze op het schoolplein of in de gangen, ga even naast een leerling zitten en start een gesprek. Zorg ervoor dat er ook momenten zijn waarop niemand kan meeluisteren. Zo kunnen leerlingen hun verhaal met je delen. Lees hier meer over in het magazine Disclosure op school. 

Praat met leerlingen en opvoeders

Wanneer er zorgen zijn, ga je het gesprek aan met leerlingen en opvoeders. Benoem helder wat de zorgen zijn. Maak dit concreet en houd het bij feiten. Geef voorbeelden van wat je ziet en maak ruimte voor reacties en het delen van emoties. Kijk samen wat de eerste stappen kunnen zijn. Wees hierin helder over jouw rol en taak. Je biedt onderwijs en hebt verantwoordelijkheid voor het welzijn en de (leer)ontwikkeling van het kind. Wanneer verdere hulp nodig is, dan zijn hier andere professionals voor. Bijvoorbeeld de huisarts of wijkprofessionals.

Reflecteer op je handelen

Je overtuigingen, ervaringen, twijfels en dilemma's neem je mee in je werk. Het beïnvloedt je houding, gespreksvoering en samenwerking. Reflecteer daarom regelmatig, bijvoorbeeld met deze reflectievragen. Wees je bewust van je overtuigingen en bespreek casussen en dilemma's in je team. Zo benut je elkaars krachten en kennis.

Meer informatie

Kompas. Ondersteuningsinstrument signaleren huiselijk geweld en kindermishandeling - Integraal werken in de wijkVeilig ThuisWeergave van Schoolvoorlichting over Kindermishandeling (Jeugdinontwikkeling.nl)