Hoe organiseer ik een multidisciplinair overleg bij zorgen over veiligheid?

Professionals kunnen zorgen hebben over de ontwikkeling van een kind of jongere vanwege vermoedens van structurele onveiligheid. Denk aan kindermishandeling, betrokkenheid bij criminele activiteiten of het uiten van extremistisch gedachtegoed. Dan kan het belangrijk zijn om met alle betrokken professionals in gesprek te gaan en een plan te maken. Dat wordt een multidisciplinair overleg genoemd. Maar hoe doe je dat?

Zorgen om een kind

Bij zorgen over de veiligheid van een kind of jongere zijn professionals vanuit hun beroep verantwoordelijk om te reageren. Hierbij maak je gebruik van meldcodes en richtlijnen. Dit kan bijvoorbeeld gericht zijn op het gesprek met de jongere en ouders, op hulp inschakelen of ingrijpen.

Voor een enkelvoudig probleem weten professionals, samen met kind en ouders, vaak de juiste route te bewandelen. Wanneer een probleem ingewikkeld is, is het raadzaam met meer mensen over geschikte oplossingen en hulp na te denken. Dat kan in een multidisciplinair overleg (MDO).

Jongere, ouders en informele netwerk betrekken

Kinderen en hun ouders zijn meestal bij het multidisciplinair overleg aanwezig. Ouders zijn de eerste opvoeders en weten vaak goed hoe het met hun kind gaat. Kinderen kunnen zelf het beste aangeven wat ze nodig hebben en wat hen helpt.

Het informele netwerk van het gezin speelt soms een belangrijke rol, zoals familie, een goede vriendin of iemand uit de buurt. Zo'n persoon wordt dan voor het multidisciplinair overleg uitgenodigd.

Lees meer over het betrekken van ouders en kinderen: Wat bespreek je in een multidisciplinair overleg?

Een gezamenlijk plan

Verschillende professionals die betrokken zijn bij het gezin brengen in een multidisciplinair overleg verschillende kennis en informatie mee. Iedereen draagt vanuit zijn eigen taak en verantwoordelijkheid bij aan de veiligheid van het kind. Het is belangrijk om, in samenspraak met jongere en ouders, te bespreken wie wat doet. Tijdens een multidisciplinair overleg wordt iedereen die betrokken is goed geïnformeerd door elkaar. Er wordt gewerkt vanuit een gezamenlijk plan. Op die manier worden geen dingen dubbel gedaan, maar ook geen dingen over het hoofd gezien.

Lees meer in Eén gezin, één plan.

Structureel of incidenteel

Soms is een multidisciplinair overleg een vast onderdeel van het werk van professionals. Bijvoorbeeld op een school, met zorg- en veiligheidspartners. Maar zorgen om een kind of jongere kunnen op verschillende manieren en op verschillende momenten boven water komen. Het kan dus ook voorkomen dat op een belangrijk moment de wens ontstaat om met verschillende professionals te overleggen.

Maak als het mogelijk is gebruik van een bestaand vast overleg. Maar wees je ervan bewust dat het nodig kan zijn om in een nieuwe samenstelling een multidisciplinair overleg te starten.

Keuzes maken

Onderstaande vragen kunnen helpen bij het organiseren van een multidisciplinair overleg:

  • Wie heeft goed contact met het kind en de ouders? Bij wie voelen zij zich op hun gemak?
  • Nemen ouders en de jongere of het informele netwerk deel aan het multidisciplinair overleg? Wanneer wel of niet?
  • Welke professionals zijn al betrokken in het gezin?
  • Wat is de vraag of voor welk probleem moet een antwoord gezocht worden?
  • Welke informatie is nodig?
  • Welke partners uit het onderwijs, sociaal, zorg- of veiligheidsdomein zijn dan nodig?
  • Is het doel van het overleg en het belang van ieders bijdrage vooraf duidelijk?

Informatie vanuit verschillende leefwerelden van het kind kan verschillen. Het gedrag van de straat hoeft thuis niet herkend te worden. Of school kan een prettige omgeving zijn tegenover de onrust thuis. In sommige leefwerelden bestaan dus meer risico's, in anderen misschien juist de beschermende factoren. Door professionals uit die leefwerelden van een kind te betrekken, kunnen hun perspectieven bijdragen aan een oplossing.

Lees meer over beschermende factoren voor de positieve ontwikkeling van jeugd.

Zorg- en veiligheidshuizen

Sommige problemen zijn zo complex dat geen oplossing wordt bereikt in de reguliere processen van zorg en veiligheid. Vaak is er dan sprake van meerdere problemen die elkaar versterken. Maar er is geen organisatie die alle puzzelstukjes in handen heeft om de problemen op te lossen. In een zorg- en veiligheidshuis werken justitiepartners, zorgpartners en gemeenten structureel samen. Een zorg- en veiligheidshuis biedt procesregie. Zo kan regie en coördinatie ingezet worden om  een doorbraak te realiseren.

Bekijk voor meer informatie het filmpje op Zorgenveiligheidshuizen.nl of de praatplaat Werkwijze zorg- en veiligheidshuizen.

Casusoverleg radicalisering en extremisme

De Expertise Unit Sociale Stabiliteit heeft veel onderzoek gedaan naar de inzet van een multidisciplinair overleg in de preventie van radicalisering. In de toolkit is meer informatie te vinden over het opstellen en evalueren van zo'n multidisciplinair overleg.

Evidence-Based Werken bij de preventie van radicalisering: Multidisciplinair Casusoverleg

Gegevensuitwisseling

Omdat een multidisciplinair overleg een beroep doet op het delen van informatie, is het belangrijk om goed te bekijken wat daarin wel of niet is toegestaan. En om vooraf over bepaalde informatie aan ouders toestemming te vragen of delen is toegestaan.

Lees meer over gegevens delen in het onderwijs, in een wijkteam of in het zorg- en veiligheidsdomein.

Foto Mirella van den Burg

Mirella van den Burg, MSc

adviseur onderwijs en veiligheid