Rol organisaties bij integrale gezinshulp

Integrale aanpak vaak lastig

Integraal samenwerken is een expertise. Het is meer dan alleen het vormen van netwerken of het organiseren van multidisciplinaire teams. Het vraagt om intensieve samenwerking en samenhang tussen verschillende zorg- en hulpverleners. Zij werken vanuit een gedeelde visie en hebben een gezamenlijke taal ontwikkeld. Dat vraagt om anders kijken, denken en handelen. De aanpak is geïmplementeerd tot op het uitvoerende niveau. Er zijn afspraken gemaakt over hoe er in gedeelde verantwoordelijkheid wordt gewerkt.

Elkaar aanvullen

Problemen van gezinnen spelen zich af in meerdere leefgebieden. Daarom heb je een brede blik nodig. Soms liggen achter psychische klachten andere zorgen, zoals financiële problemen en eenzaamheid. Dan heeft het gezin niet alleen hulp van professionals uit de jeugdhulp of van de huisarts nodig. Maar ook de hulp van de gemeente voor de schulddienstverlening en welzijnswerkers om het gezin weer te laten meedoen in de samenleving. Het is belangrijk dat je weet waar jouw expertise eindigt en die van de ander begint. Zo kun je elkaar aanvullen en de hulp versterken.

Veel organisaties weten nog niet wat werkt binnen het integraal samenwerken. Het is vaak onduidelijk hoe ze verantwoordelijkheden kunnen verdelen. Dat geldt op verschillende niveaus: in gezinnen, tussen professionals werkend vanuit kaders die door organisaties gesteld worden, en door de sturing vanuit overheden en financiers. Hierdoor hebben professionals moeite met het toepassen van een integrale aanpak in de praktijk.

Professionals ondersteunen

Je speelt als organisatie een grote rol in het vormgeven van alle randvoorwaarden voor het praktisch uitvoeren van integrale gezinshulp.

Heldere visie en leiderschap

In de visie van de organisatie moet de leefwereld van het gezin centraal staan. Van hieruit wordt beleid ontwikkeld en hulp georganiseerd. Er is ander vorm van leiderschap nodig om een heldere de visie in de praktijk te brengen.

Dezelfde taal spreken

Het is belangrijk dat iedereen dezelfde definities van bepaalde doelgroepen hanteert. Stel elkaar vragen als:

• Welke hulp bieden we aan wie?
• Wat is ons gezamenlijk doel?
• Wat wordt mijn rol, jouw rol en hoe doen we dit in gedeelde verantwoordelijkheid?
• Welke afspraken maken we met elkaar en hoe vinden we elkaar?
• Hoe volgen we op en hoe borgen we onze samenwerking?

Samenwerkingsafspraken met andere organisaties

Het moet duidelijk zijn hoe de hulp voor het gezin georganiseerd wordt. Denk dus aan wie welke taken op zich neemt en wie eindverantwoordelijk is voor welk deel van de hulp. Bijvoorbeeld één opdracht kan liggen bij de volwassenen-ggz en een jeugdteam. Zij werken dan samen en benutten elkaars kennis om gezinnen te helpen. Dit kun je bereiken met:

• Een convenant tussen organisaties met daarin afspraken over het delen van informatie, het samenwerken vanuit verschillende digitale cliëntsystemen en het gebruik van gezamenlijke budget.
• Een beschrijving van welke hulp elke organisatie kan bieden en de effectieve interventies.
• Het beschrijven van stappen die worden genomen bij een aanmelding, het betrekken van andere professionals en het afsluiten van de hulp.
• Het maken van afspraken over gezamenlijke consulten, wanneer je met elkaar overlegt en het inschakelen van meer gespecialiseerde hulp.

Commitment aan professionals

Steun vanuit de organisatie en het bestuur helpt het ontschotten en domeinoverstijgend werken. Dit betekent dat er met een brede kijk vanuit verschillende wetten en financieringen hulp geboden wordt aan individuele gezinsleden en het gehele gezin. Zo krijgen professionals steun als ze onderbouwd afwijken van richtlijnen en kunnen ze hulp geven die past bij de hulpvragen van een gezin op dat moment.

Optimale werkomstandigheden

Het is belangrijk dat professionals zich bekwaam voelen in het werk. Je moet er daarom als organisatie voor zorgen dat de werkomstandigheden goed zijn. Bijvoorbeeld dat professionals genoeg tijd en ruimte hebben om te leren en ontwikkelen en met elkaar en andere organisaties te evalueren.

Dit bereik je onder meer met:

• Gestroomlijnde logistieke processen.
• Passende huisvesting, dicht bij gezinnen en waar nodig met partners in de wijk.
• Gezamenlijk resultaatgericht leren en evalueren, met duidelijke feedback en verbetermechanismen. Het helpt als organisaties de twaalf kerncomponenten uit het proefschrift van Laura Nooteboom in de samenwerking met gezinnen evalueren.

Inzet van ervaringskennis

Het helpt om mensen te betrekken die zelf ervaring hebben met bepaalde problemen bij de hulpverlening. Bijvoorbeeld een ervaringsdeskundige op het gebied van opgroeien en opvoeden in armoede, of ouderschap en psychische problemen. Hierdoor kunnen jullie samen gerichter leren en kennis delen. Dat verbetert de integrale hulp. Ook zorgt het voor meer begrip bij ouders en kunnen professionals beter aansluiten bij wat het gezin nodig heeft.