Eigen ervaringskennis inzetten als professional

Verschil tussen ervaringen en ervaringskennis

Er is een verschil tussen ervaringen en ervaringskennis. Bij ervaringskennis heb je jouw ervaringen een plek gegeven, je hebt erop gereflecteerd en er inzichten uitgehaald. Meer hierover lees je bij Wat is ervaringskennis? 

Waarom wordt ervaringskennis van professionals onderbenut?

De balans vinden tussen professionele afstand en nabijheid wordt nog vaak als uitdaging gezien. Hierdoor kunnen professionals soms een drempel ervaren om open te zijn over hun eigen ervaringen en deze bewust in te zetten. Maar bij het goed inzetten van ervaringskennis gaan deskundig handelen en jezelf laten zien hand in hand.  

Waarom je eigen ervaringskennis gebruiken in je werk?

De meerwaarde van ervaringskennis in de hulpverlening wordt steeds meer erkend. Ook wordt ervaringskennis vaker gezien als een belangrijke bron naast wetenschappelijke kennis en praktijkkennis.  

Als ervaringskennis door professionals op de juiste manier wordt gebruikt, kan het de behandelrelatie met de cliënt versterken. Cliënten zijn blij met het warme contact en hebben meer vertrouwen in de professional. Ze geven aan dat dit komt doordat de professional opener is en het contact gelijkwaardiger voelt.

In de volgende video gaan jeugdprofessionals en ervaringsdeskundigen in gesprek over de inzet van ervaringsdeskundigheid. Vanaf tijdstip 6.20 gaan ze ook in op het delen van ervaringen door jeugdprofessionals.

Video bekijken? Dan vragen we je eerst toestemming te geven voor het plaatsen van marketingcookies door derden. Of bekijk de video via https://www.youtube.com/watch?v=5j7-HAUA3UU

Cookies accepteren

Videobeschrijving

In hoeverre is het terecht dat jeugdprofessionals zich soms zorgen maken over de kwetsbaarheid van ervaringsdeskundigen? En mogen jeugdprofessionals zelf ook kwetsbaar zijn? Ervaringsdeskundigen Sumayya en Robin en jeugdprofessionals Dino en Fatima zoeken naar de antwoorden.

Wat bij professionals kan meespelen in de keuze om hun ervaringskennis niet te delen, is de angst voor negatieve reacties van collega's of een negatief effect op hun carrière. Het is goed om te weten dat het delen van ervaringskennis kan bijdragen aan het doorbreken van stigma en stereotypen en het bieden van hoop.

Meerwaarde van ervaringskennis 

Ervaringskennis kun je als professional op verschillende manieren inzetten. Hierbij is het niet altijd nodig of passend om openlijk te delen dat het om ervaringen gaat. De afweging maak je zelf als professional en hangt samen met de vraag wat het doel is van het delen van je ervaring. 

Inbrengen ander perspectief

Met jouw ervaringskennis kun je een kritisch of een ander geluid laten horen bij een casuïstiekbespreking, het opstellen van organisatiebeleid of de uitvoering van een project. Dit kan het gesprek meer focus en richting geven, omdat het gesprek voelbaar gemaakt wordt. Er wordt dan bijvoorbeeld meer gekeken vanuit het perspectief van de cliënt en de effecten die beslissingen kunnen hebben. Ook worden zo meerdere kennisbronnen gebruikt, wat belangrijk is voor een volledig beeld. 

Groot inlevingsvermogen

Ervaringskennis kan invloed hebben op de manier waarop je over je beroep denkt en hoe je je beroep uitvoert. Misschien denk jij door eigen ervaringen genuanceerder over psychische problematiek, waardoor je je beter kunt verplaatsen in je cliënt. Of misschien heb je ervaring met een onveilige thuissituatie, waardoor je subtiele signalen snel oppikt.  

Delen van je ervaringskennis

Kies je ervoor om persoonlijke ervaringen met je cliënt te delen? Dan is het goed om vooraf na te denken over het doel, de timing en dosering van wat je deelt. Het inzetten van jouw ervaringen doe je alleen als dit ondersteunend is voor de client en diens hulptraject. Deze professionele afweging maak jij zelf op basis van de behoeften van de cliënt. 

Zelfonthulling is geen methode, handigheidje of techniek. De inzet van ervaringskennis is een vak apart. Cliënten merken meteen of je oprecht bent of niet. Zoek dus een manier die bij jou en de situatie past. 

In jeugdhulp en jeugd-ggz ligt de nadruk nu vaker op relationeel werken in professionele nabijheid, in plaats van op professionele afstand. Binnen diverse opleidingen zijn er keuzevakken en leergangen beschikbaar over ervaringskennis. Ook bestaan er opleidingen tot zorgprofessional met ervaringsdeskundigheid. 

Tips om je ervaringskennis te gebruiken

• Zorg dat je hebt gereflecteerd op je ervaringen en er met enige afstand naar kunt kijken, voordat je jouw ervaringskennis gebruikt in je werk. Het kan helpen om aanvullend een training of opleiding over ervaringsdeskundigheid te volgen om zo jouw ervaringen bewust bekwaam in te zetten.
• Je kunt jouw ervaringskennis ook verbinden aan de ervaringskennis van anderen, of bijvoorbeeld aan wetenschappelijke kennis. Hiermee creëer je collectieve ervaringskennis. Deze collectieve kennis maakt het makkelijker om ervaringskennis toe te passen, omdat er een bredere beschikbaarheid is van ervaringskennis waaraan je je ervaringen kunt verbinden.
• Ervaringskennis gaat niet zozeer over de ervaring zelf, maar over wat je hebt geleerd van de ervaring: 'Wat maakte dat je viel en wat hielp je weer opstaan? Wat hield je op de been?' Je hoeft dus niet dezelfde soort ervaring te hebben als jouw cliënt om jouw ervaringskennis te kunnen gebruiken.

Luistertip

Luister naar de podcast met Alie Weerman over de meerwaarde van de ervaringsdeskundige.