Jolanda: ‘Zorg dat je een goede band opbouwt met ouders en kinderen’

Steeds meer gezinnen in Nederland leven met geldzorgen. Hoe ga je hier als basisschool mee om? Jolanda (65) is ruim 44 jaar juf geweest op de basisschool en gelooft dat je als school een belangrijke rol speelt in de aanpak van kinderarmoede. 'Je moet tegenwoordig als school heel veel, maar kinderen met zorgen zullen minder goed kunnen leren. Daar wil je als school wel alert op zijn.'

Zorg dat je een goede band opbouwt met de kinderen, zodat ze je in vertrouwen nemen als ze ergens mee zitten
Jolanda, voormalig basisschooljuf

Armoede is niet altijd te zien

Basisscholen krijgen het steeds drukker. Alle taken om het lesgeven heen verhogen de werkdruk. Toch zien de meeste scholen het als een belangrijke taak om welzijnsproblemen van kinderen te signaleren en aan te pakken. 'Armoede is alleen niet altijd zo makkelijk te zien', vertelt Jolanda. 'Er hangt veel schaamte omheen. Ouders proberen dit meestal zo goed mogelijk te verbergen.' 

Sluit niet je ogen

'Toch zijn er dingen waar je op kunt letten', vervolgt Jolanda. 'Heeft een kind na het weekend in het kringgesprek nooit iets leuks te vertellen, heeft het vaak geen eten bij zich of draagt het regelmatig te kleine kleren? Je kunt dan niet je ogen sluiten, doen alsof je het niet ziet en er niks mee doen.' In dit geval moet je volgens Jolanda toch het gesprek aangaan met de ouders. 'Dat is echt niet makkelijk.' Jolanda raadt daarom aan om niet zomaar uit het niets zo'n zwaar gesprek aan te gaan. 

Bouw een band op met ouders

Jolanda: 'Je moet eerst een band opbouwen met ouders. Ik raad leraren aan om dit met iedere ouder te doen. Al voordat er eventueel iets aan de hand is.' Zo vertelt Jolanda over een jongetje in de klas dat altijd vieze kleren droeg, vieze knieën en vieze nagels had. Kinderen wilden niet naast hem zitten. 'Met de moeder kon ik hier heel open over praten. Ze was alleen niet in staat hier iets aan te doen. We hebben toen gezorgd dat dit jongetje zich tijdens de zwemles goed kon wassen onder de douche. Op die manier kun je toch een beetje helpen.' 

Het gesprek aangaan

Ook maakte Jolanda wel eens mee dat ouders het lunchgeld voor overblijven niet konden betalen. 'Betalingen kwamen iedere keer veel te laat binnen. Je hebt in dat geval iets zichtbaars waar je met een ouder het gesprek over kan starten. Als dan bleek dat ze met geldzorgen leefden, betaalde de school voortaan het lunchgeld.' 

Filosoferen met kinderen over lastige onderwerpen, zoals armoede, zorgt ervoor dat kinderen hier met openheid over leren praten.

Praten over lastige onderwerpen 

Naast het opbouwen van een relatie met de ouders van kinderen is het volgens Jolanda net zo belangrijk om te zorgen voor een veilig klimaat in de klas. 'Filosoferen met kinderen over lastige onderwerpen, zoals armoede, zorgt ervoor dat kinderen hier met openheid over leren praten. Dit kan bijvoorbeeld met een voorleesboek over het thema armoede. Bespreek daarna hoe het is om niet veel geld te hebben. Wanneer ben je gelukkig en waar heeft dat dan mee te maken?' 

Verjaardagen en reizen 

Maar ook praten in de klas over onderwerpen zoals verjaardagen en reizen kan een kind in armoede erg helpen. 'Daarbij kun je aangeven dat dure cadeaus niet altijd belangrijk zijn en zelf iets maken soms zelfs waardevoller is. Het gaat om de gedachte erachter en de energie die je erin steekt. Maar ook dat een verre reis niet per se leuker is dan thuisblijven tijdens de vakantie. Thuis kun je bijvoorbeeld lekker op bezoek bij je oma of kamperen in het bos.' 

De kunst van dingen bespreekbaar maken 

Ook geschiedenislessen zijn volgens Jolanda een mooie aanleiding om te filosoferen over het leven. Jolanda: 'Toen mensen nog ergens in het oerwoud leefden, waren ze toen gelukkiger of minder gelukkig dan wij? En waarom? Bespreek wat leuk kan zijn aan weinig hebben. Het is de kunst om hier met kinderen over te praten.' 

Let op het gedrag 

Kinderen laten vaak bepaald gedrag zien als bijwerking van waar ze mee in hun koppie zitten. 'Let hier op', zegt Jolanda. 'Kinderen die zorgen hebben, hebben waarschijnlijk een korter lontje, zijn moe, of hebben minder aansluiting met andere kinderen. Zorg dat je een goede band opbouwt met de kinderen, zodat ze je in vertrouwen nemen als ze ergens mee zitten.' 

Lees ook

Alle pagina's over armoede

Hannes van de Ven

Vragen? Neem contact op met:

Hannes van de Ven

onderzoeker / adviseur
h.vandeven@nji.nl