Ik kan niet meer naar school, wat zijn mijn rechten en plichten?

Jouw rechten

• Passend onderwijs: Alle kinderen hebben recht op onderwijs. Ook als je ziek bent of een beperking hebt, moet een school jou onderwijs bieden. Als een school dit niet kan, dan zijn ze verplicht om een goed alternatief voor je te zoeken.  
• Bescherming tegen discriminatie: Artikel 1 van de Grondwet zegt dat iedereen in Nederland hetzelfde moet worden behandeld. Verschillende meldpunten kunnen jou helpen en informeren over discriminatie.  
• Gehoord worden in belangrijke beslissingen: Je hebt het recht om je mening te geven over beslissingen die jou aangaan, en je hebt het recht om hierin gehoord te worden. Er is geen leeftijdsgrens voor dit recht. Wel speelt je leeftijd mee om te bepalen in hoeverre jouw mening wordt meegenomen. Dit hangt ook af van jouw ontwikkeling en de zwaarte van de beslissing. Lees meer op  de website van de Kinderombudsman of bekijk de NJi-pagina Hoe beslis ik mee over hulp op school?
• Informatie: Om je eigen mening te kunnen vormen, heb je informatie nodig. Daarom moeten school en hulpverlening ervoor zorgen dat je bij de informatie kunt die jou aangaat. Professionals moeten alle informatie zo aanbieden dat je het begrijpt. Bijvoorbeeld wat een bepaalde behandeling inhoudt of wat de gevolgen van een beslissing kunnen zijn. 
• Privacy en dossier: Iedereen heeft recht op privacy. Het maakt niet uit hoe oud je bent. Niemand mag zonder jouw toestemming je persoonlijke berichten lezen, zoals appjes of e-mails. School en hulpverlening mogen alleen informatie delen met elkaar als ze toestemming hebben van jou of van je ouders  Alleen als er heel belangrijke redenen zijn, mogen professionals informatie delen zonder toestemming, bijvoorbeeld omdat jouw ontwikkeling in gevaar komt.

Leerplicht

Vanaf 5 jaar ben je leerplichtig en moet je naar school. Deze plicht geldt tot en met 16 jaar. Heb je op dat moment nog geen zogeheten startkwalificatie? Dan wordt de leerplicht verlengd tot 18 jaar. Een startkwalificatie betekent dat je een mbo-diploma (niveau 2 of hoger), een havo- of vwo-diploma hebt. Zodra je dit diploma behaalt, stopt ook de kwalificatieplicht. Jouw ouders of verzorgers zijn er verantwoordelijk voor dat jij de leerplicht naleeft.  Zij kunnen zelfs strafbaar zijn als hun kind niet naar school gaat.

Er zijn situaties waarin het is toegestaan dat je niet naar school gaat. Bijvoorbeeld bij ziekte, schorsing, godsdienstige verplichtingen, een huwelijk of uitvaart. Er moet dan wel toestemming zijn van school. Zit je thuis om andere redenen? Dan is dit niet toegestaan en komt de leerplichtambtenaar in beeld. 

Lees wat een leerplichtambtenaar doet 

Afwijken van de leerplicht

Soms is het mogelijk om een aanpassing van het minimale aantal schooluren aan te vragen. Je mag dan voor een afgesproken periode minder op school zijn. Bijvoorbeeld om een behandeling of therapie te volgen. School kan dit aanvragen vanuit de Variawet. Als jongere kun je ook ontheffing van de leerplicht krijgen. Bijvoorbeeld als je helemaal niet naar school kunt door een lichamelijke of psychische beperking. Dit heet een vrijstelling 5A.

De zorgplicht van school

De school waar jij bent ingeschreven, heeft een zorgplicht voor jou. Dit betekent dat zij verantwoordelijk zijn om de ondersteuning te bieden die jij nodig hebt om naar school te gaan. Als de school deze ondersteuning niet kan bieden, moeten zij een andere passende plek voor jou vinden. Ze mogen je niet zomaar uitschrijven. 

Lees meer over het uitschrijven door je school

Het is niet jouw verantwoordelijkheid om een passende onderwijsplek te vinden. Het kan wel helpen om mee te zoeken naar andere mogelijkheden als jouw huidige school niet goed past. Je kunt hulp vragen aan leraren op school, bij een contactpersoon van de gemeente, vrienden of familie. Ook kan het helpen om snel contact te zoeken met de leerplichtambtenaar als het moeilijk wordt om naar school te gaan. Zij weten wat er mogelijk is in deze situaties. 

Lees meer over andere vormen van onderwijs

Verantwoordelijkheden van ouders

Ouders hebben ook een zorgplicht voor hun kind. Zij zijn je wettelijke vertegenwoordigers totdat je achttien jaar bent. Zolang je minderjarig bent, moeten zij toestemming geven voor officiële handelingen. Bijvoorbeeld voor het wisselen van school. Vanaf twaalf jaar zijn kinderen en ouders beiden verantwoordelijk en moet de mening van het kind worden meegenomen in belangrijke beslissingen. Vanaf zestien jaar mag je zelfstandig beslissen in medische zaken, zoals de keuze voor een behandeling.

Waar kun je heen met vragen of klachten?

Het verschilt per vraag of klacht waar je terecht kunt. Gaat het over school of de ondersteuning die je daar krijgt? Dan kun je naar verschillende mensen toe. Denk bijvoorbeeld aan een leraar die je vertrouwt, de schooldirectie, de vertrouwenspersoon van school of de consulent passend onderwijs van het samenwerkingsverband waar jouw school bij hoort. Als je contact hebt met de jeugdarts of leerplichtambtenaar, kunnen zij je ook verder helpen met vragen en klachten.

De inhoud van deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met de Adviesraad ÉigenWijsheid van het LAKS.