Vitaliteit en veerkracht

Wat is vitaliteit?

Vitaliteit gaat om levensenergie en -kracht. Het is een afgeleid begrip van het Latijnse woord 'vita', wat leven betekent. Vitaliteit is een basisbehoefte: ieder mens wil zich graag energiek en prettig voelen.

Vitaliteit omvat verschillende dimensies:

• Energie: je voelt je energiek
• Motivatie: je stelt doelen en doet moeite om deze te behalen
• Veerkracht: je bent in staat om met de dagelijkse problemen en uitdagingen van het leven om te gaan

Wat is veerkracht?

Veerkracht is het vermogen van een persoon om tijdens ingrijpende gebeurtenissen de weg naar hulpmiddelen goed te vinden. Daarbij kun je denken aan:

• Sociale hulpmiddelen. Zoals steun van vrienden en familie.
• Financiële hulpmiddelen. Zoals toeslagen of fondsen en een stabiel inkomen.
• Gevoel van verbondenheid. Zoals steun vinden in je geloof, culturele gebruiken of in je vrijwilligerswerk.
• Autonomie. Zoals vertrouwen van je werkgever om zelf te kiezen waar je werkt en wanneer.

De organisatie en collega's kunnen ook hulpmiddelen zijn. Als werkgevers zorgen voor positieve sociale en fysieke omstandigheden, vergroot dat de gezondheid en productiviteit van de professionals. Ook als team kun je veerkrachtig zijn. Je kunt het zien als het vermogen om met verrassingen om te gaan op zo'n manier dat de waarden van de organisatie of het team hetzelfde blijven. 

Veerkrachtig ben je dus niet alleen. Daar heb je anderen voor nodig.

Waarom is vitaliteit en veerkracht belangrijk?

Professionals die met kinderen, jongeren en ouders werken, staan voor grote uitdagingen. Er is een groeiende zorgvraag en een tekort aan personeel en financiële middelen. De werkdruk blijft aanhouden. Het is daarom extra belangrijk om de mentale fitheid bij deze professionals te bevorderen en op peil te houden.

Meer vitaliteit zorgt voor meer energie en plezier in het werk. Het heeft een positief effect op de mensen met wie je werkt. Daarnaast neemt de kwaliteit van het werk toe en versterkt de binding met de organisatie.

Onderaan de streep is vitaliteit kostenbesparend. Een investering nu, betaalt zich later uit. Vitale professionals doen hun werk beter, zorgen voor betere resultaten en zijn fitter en minder vaak ziek.

Wat vraagt het van organisaties?

Investeren in vitaliteit en veerkracht loont. Maar hoe versterk je dat als organisatie? Als beleidsmaker of manager kun je de vitaliteit of veerkracht van medewerkers in je organisatie meten. Onderstaande hulpmiddelen kunnen hierbij helpen:

• TNO ontwikkelde samen met RIVM de Nederlandse Vitaliteitsmeter: Vita-16©. Hiermee kun je de drie kerndimensies van vitaliteit meten en voor langere tijd volgen. Die kerndimensies zijn: energie, veerkracht en motivatie.
• Het Resilience Researche Centre heeft vragenlijsten ontwikkeld voor kinderen, jongeren en volwassenen om de veerkracht te meten. Met deze vragenlijst breng je in kaart welke hulpbronnen ingezet kunnen worden en welke al helpend zijn. Dit kun je doen in moeilijke tijden, maar ook structureel, bijvoorbeeld bij jaargesprekken. Het NJi heeft een vertaling gemaakt van de oorspronkelijk Engelstalige vragenlijst: Weerbaarheidsmeting volwassenen.

Je kunt ook de arbocatalogus van jouw sector raadplegen. In een arbocatalogus beschrijven werkgevers- en werknemersorganisaties gezamenlijke afspraken over de manier waarop zij aan de slag gaan met het bieden van een gezonde en veilige werkplek.

De afspraken worden gebaseerd op de voorschriften van de overheid over gezond en veilig werken: normen in de wet waaraan organisaties zich moeten houden. Zo staat bijvoorbeeld vaak beschreven hoe de organisatie kan omgaan met werkdruk, ongewenst gedrag en fysieke belasting. Voor verschillende sectoren bestaat een Arbocatalogus:

Arbocatalogus KinderopvangArbocatalogus JeugdzorgArbocatalogus Sociaal WerkArbocatalogus Voortgezet OnderwijsArbocatalogus Primair Onderwijs

Wat vraagt het van professionals?

De basis voor werkgeluk op de lange termijn zijn de mensen met wie we werken. Je moet het gevoel hebben dat je werk belangrijk is. En dat de tijd die je doorbrengt op het werk je bevredigt, ongeacht wat je doet. Omgevingen tellen veel zwaarder dan individuele motivatie. Sta daarom ook stil bij dat wat je doet in je werk met gezinnen effect heeft en wees hier open over. Neem zo nodig actie. Lees voor meer informatie de pagina Meten, spreken en verbeteren voor professionals.

Daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk dat je je zelf verantwoordelijk voelt om mentaal fit en vitaal aan het werk te zijn en te blijven. Blijf jezelf, maar ook je collega's daarom inspireren en motiveren. Vergroot je werkplezier juist wanneer er geen tijd voor lijkt te zijn, maak het bespreekbaar en voorkom zo uitval.

In het model VVIP (Verbinding, Voortgang, Impact, Positiviteit) vind je handvatten en tools om je werkgeluk te vergroten.

Lees voor meer informatie en concrete tips de pagina's Goed voor jezelf zorgen en Werkdruk in het werk met kinderen, jongeren en ouders.