5 tips voor het basisonderwijs om pesten te voorkomen

1. Leer elkaar kennen

Wanneer kinderen elkaar beter kennen, zijn ze minder geneigd te gaan pesten. Ook helpen ze sneller als ze elkaar aardiger vinden. Neem daarom de tijd om elkaar te leren kennen. Start daarmee aan het begin van het jaar. Maak ook ruimte voor individuele gesprekken met kinderen en wees oprecht geïnteresseerd in hun verhaal.

Besteed tijdens de lesdag ook tijd aan de uitwisseling tussen leerlingen. Zorg dat zij elkaar echt leren kennen, om de sociale cohesie in de groep te bevorderen. Laat kinderen daarbij zoeken naar overeenkomsten. Bijvoorbeeld door te werken aan een opdracht met een gemeenschappelijk doel.

De dynamiek van groepen is verschillend. Sommige groepen hebben elke dag een moment nodig voor de groepsvorming, een andere groep minder. Kijk naar wat jouw groep nodig heeft en op welk moment.

2. Creëer een warme band

Een goede relatie met de leerlingen is effectief bij het tegengaan van pesten. Het zorgt voor een fijne sfeer in de groep en bevordert pro-sociaal gedrag van leerlingen.

Een warme band opbouwen kost tijd. Daarbij spelen verschillende factoren een rol,  zoals oprechte interesse, luisteren naar elkaar en het geven van opbouwende feedback. Verdeel daarbij je aandacht zoveel mogelijk gelijk over de leerlingen. Leerlingen hebben haarfijn door wanneer jij een kind wel of niet mag en kunnen dit overnemen.

Het opbouwen van een band gaat niet altijd makkelijk. Wees je daarvan bewust en zoek een manier of onderwerp dat bij jullie allemaal aansluit. Vraag aan collega's hoe zij dat doen.

3. Stel een positieve groepsnorm

Groepsnormen beïnvloeden kinderen positief én negatief. Kinderen helpen elkaar sneller in pestsituaties als dit de groepsnorm is. Ze nemen het dan bijvoorbeeld sneller voor elkaar op. Als leerkracht speel je hierin een belangrijke rol. Leef de regels voor en toon positief voorbeeldgedrag. Kinderen kijken bij jou af wat wel en niet mag. Geef ze ook de ruimte om mee te denken over de regels in de klas, zo deel je de verantwoordelijkheid.

4. De groepsdynamiek

Pesten is een groepsproces, de groepsdynamiek is daarom een belangrijk aandachtspunt in de aanpak van pesten. Monitor de veiligheid in de groep regelmatig. Voelt iedereen zich veilig, gehoord en gezien? Gaat het gemiddeld genomen goed in de groep? Wees dan alert. Juist in deze groepen is het zwaar voor gepeste kinderen.

Observeer de groep, bijvoorbeeld tijdens de gymles of het buiten spelen. Geef aan wanneer kinderen bij je terechtkunnen. En spreek de groep aan op de verantwoordelijkheid om samen de sfeer goed te houden.

Neem de groepsdynamiek ook mee in de groepsoverdracht naar een volgend schooljaar. Zo gaat er geen tijd verloren en weet een volgende leerkracht hoe de verhoudingen zijn. En of er situaties zijn geweest die impact hebben gehad op de groepsdynamiek.

5. Contact met opvoeders

Als leerkrachten en ouders zich uitspreken tegen pesten, helpt dit pesten te voorkomen. Informeer ouders daarom over hoe de school pesten voorkomt. Door in een vroeg stadium signalen met elkaar uit te wisselen, kun je tijdig de negatieve gevolgen van pesten voorkomen.

Ouders horen veel van hun kind, ook over pestsituaties. Zij kunnen je informatie geven over hoe kun kinderen de sfeer en omgang in de groep ervaren. Het is daarom belangrijk daar contact met ouders over te hebben, ook voordat er gepest wordt.

Meer informatie

Publicatie Het hele jaar goed voor elkaarWebinar: 5 tips om pesten te voorkomen (Stichting School & Veiligheid)