Kind 6-12 jaar | Taal: zelfstandig lezen
Tussen de vijf en tien jaar leren kinderen zelfstandig lezen. Dit gaat stap voor stap. Eerst om klanken en letters te herkennen, daarna om woorden en makkelijke zinnen te lezen. Uiteindelijk leren ze sneller lezen en gaan ze steeds meer begrijpen van wat ze lezen. Als ouder kun je je kind helpen tijdens de verschillende fases van het leren lezen.
Waarom is leren lezen belangrijk?
Tijdens de basisschoolleeftijd leren kinderen lezen en schrijven. Dit zijn belangrijke vaardigheden die in het dagelijks leven nodig zijn. Lezen is niet alleen belangrijk om boeken en berichtjes te lezen, maar ook om te kunnen leren. Veel informatie wordt namelijk via tekst gegeven, zoals in boeken of op websites. Ook bij rekenen is lezen vaak nodig: om de opdrachten te lezen of om de sommen uit een verhaaltje te halen.
Hoe leert je kind lezen? In 3 stappen
Stap 1: Je kind leert klanken herkennen
Het leren praten bereidt voor op het leren lezen. Geschreven taal bestaat uit tekens waar klanken aan verbonden zijn. Zo bestaat het geschreven woord 'bal' uit drie letters. Door de letters een voor een te verklanken 'b' 'a' 'l' hoor je het woord bal. Kinderen horen als vanzelf kleine verschillen tussen woorden: 'bal' klinkt net iets anders dan 'val'. Dit laat zien dat als slechts een letter of klank verschillend is in een woord er een ander woord ontstaat: meel/heel/deel/veel. Daarom is het belangrijk dat leerlingen alle letters goed leren, want dat is de basis van het lezen en spellen.
Stap 2: Je kind leert klanken en letters verbinden
Als kinderen leren lezen, leren ze dat bij elke letter een klank hoort. In het begin lezen kinderen letter voor letter. Door de letters hardop te zeggen, horen ze welk woord er staat. Dit werkt heel goed bij woorden die precies zo geschreven zijn zoals je ze hoort; denk aan 'jas' of 'bol'.
Maar, er zijn ook woorden waar de uitspraak net iets anders is. Een voorbeeld is 'hond'. Je ziet een 'd', maar je spreekt de 'd' uit als 't'. Nog lastiger is het bij de klinkers. In 'mak' staat een 'a' en die spreek je ook uit als een korte klank. Maar in 'maken', waar ook maar één 'a' staat moet je de letter lang uitspreken, alsof er een 'aa' staat. Andere voorbeelden zijn de 'ng' zoals in zang; je hoort de 'n' nauwelijks en de 'g' al helemaal niet. Of de 'e' in 'gemak', die als 'u' wordt uitgesproken.
Eerst leren kinderen woorden lezen die geschreven zijn zoals het hoort. Daarna leren ze dat letters soms anders uitgesproken moeten worden. Op school leren kinderen steeds meer van deze regeltjes. Dat kan wennen zijn. Maar door te oefenen, herkennen kinderen ook zulke woorden steeds sneller.
Stap 3: Je kind leert sneller lezen door het herkennen van woorden
Als kinderen alle letters goed kennen, gaan ze steeds sneller lezen. Ze hoeven niet meer elke letter hardop te zeggen, maar doen dat in hun hoofd. Op een goed moment gaat het zo snel, dat ze het woord in één keer kunnen lezen. Dat is fijn, want daardoor gaat het lezen sneller en is het makkelijker om te begrijpen wat je leest. Hierdoor vinden kinderen het lezen vaak ook leuker.
Hoe help je je kind met leren lezen?
Moedig je kind aan om te lezen
Als je kind veel leest, gaat het lezen ook steeds makkelijker. Het maakt niet uit wat je kiest: boeken, strips of moppenboekjes zijn allemaal goed oefenmateriaal. Het is fijn voor kinderen als ze begrijpen wat ze lezen. Dat is moeilijker als kinderen heel langzaam lezen. Als ze een lange zin spellend moeten lezen, weten ze aan het einde niet meer hoe de zin begon. Hierdoor is het moeilijk om een verhaal te begrijpen. Lezen is dan minder leuk. Laat je kind daarom oefenen op het eigen niveau en met boeken die het zelf interessant vindt.
'Mijn zoon vond zelf lezen maar stom. Bij het voorlezen hadden we mooie fantasierijke verhalen. De boekjes die hij zelf kon lezen, waren in vergelijking maar saai. Hij vond strips lezen wel leuk. Ook vond ik in de bieb moppenboekjes met simpele taal. Die heeft hij wel met plezier gelezen.'
Help je kind door samen te praten
Als kinderen een taal goed kennen, gaat het leren lezen makkelijker. Dat komt doordat ze woorden sneller herkennen. Als ouder kun je vooral helpen door veel met je kind te praten. Ook voorlezen werkt goed. Je kunt je kind laten oefenen door het af en toe een makkelijk woordje te laten lezen. Zoals een woord in een voorleesboek, op een reclamebord of een verpakking. Zo gaat je kind ontdekken dat er overal letters zijn en gaat het deze steeds makkelijker herkennen.
Help je kind met woorden hakken
Kinderen vinden soms lange woorden lastig te lezen. Je kunt helpen door samen met je kind de woorden in stukjes te hakken. Volwassenen doen dit vaak zelf ook bij woorden die ze niet kennen. Zoals de dinosaurusnaam 'Parasaurolophus'. Als je dit in één keer probeert te zeggen, kom je er waarschijnlijk niet uit. Je moet goed naar de losse letters kijken om dit woord uit te spreken. Door lange woorden in stukjes te hakken, leert je kind deze vanzelf automatisch herkennen.
5 tips om lezen leuk te maken voor je kind
1. Speel een raadspelletje
Je kunt het beste beginnen met rijmspelletjes. Wat rijmt er op 'lip' (kip, sip) en op 'roep' (soep en ….)? Dan kun je de woorden opdelen in lettergrepen. Welk woord zeg ik: kook – plaat, school – tas, brood – blik en later ge – bak, ver – tel – len, al – le – mach – tig. Met een raadspelletje leer je je kind klanken herkennen in woorden.
Als dat lukt, kun je proberen te vragen welke klank je hoort aan het begin van 'vis' of kun je 'vis' uitspreken als 'v' en 'is' of zelfs als 'v', 'i', 's'. Doe het eerst zelf voor en spreek de losse klanken uit zoals ze in het woord worden uitgesproken; 'v' als 'vvvv' en de 'i' als in vis en de 's' als ssss'' .
2. Ga met je kind naar de bibliotheek
De bibliotheek heeft boeken en strips op verschillende niveaus. Er zijn boeken met korte zinnen en veel plaatjes. Dit helpt je kind begrijpen waar een verhaal over gaat.
3. Lees om de beurt met je kind in een samenleesboek
Hierin staan stukjes tekst voor de ouder en stukjes tekst voor het kind. Kinderen vinden het verhaal vaak interessanter, waardoor het lezen leuker is.
4. Speel de woordenrij
Voor oudere kinderen is de woordenrij leuk. De een zegt een woord en de volgende zegt daarna een woord dat begint met de laatste letter van het eerste woord. Bijvoorbeeld: auto – ooievaar – ruit – telefoon – niks – schelp.
5. Laat je oudere kind een boek uit de Tijgerlezenserie lezen
Laat je oudere kind, als deze lezen nog lastig vindt, een boek lezen uit de Tijgerlezenserie. Deze speciale boeken zijn geschreven in simpelere taal, maar gaan wel over onderwerpen die oudere kinderen interessant vinden.
Bronnen
- Schaerlaekens, A.M. (2016) De taalontwikkeling van het kind. Noordhoff Uitgevers.
- Luinge, M. (2015). Taalontwikkeling. In J. H. Loonstra, M. Mentink, & C. Rem (Eds.), Van baby tot kleuter: de veelzijdige en indrukwekkende ontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar (pp. 95-119). Garant.
Lees ook
-
Kind 6-12 jaar | De algemene ontwikkeling
Kind 6-12 jaar | De algemene ontwikkelingVoor wieOudersIn deze periode wordt je kind steeds gevoeliger voor meningen van anderen en heeft het over veel dingen ook een eigen mening.
-
Kind 6-12 jaar | Zelfstandigheid: structuur bieden en grenzen stellen
Kind 6-12 jaar | Zelfstandigheid: structuur bieden en grenzen stellenVoor wieOudersVanaf zes jaar wordt je kind snel zelfstandiger. Toch heeft je kind ook nog veel hulp nodig. Hoe geef je die hulp?
-
Kind 6-12 jaar | Vriendschap: omgaan met andere kinderen
Kind 6-12 jaar | Vriendschap: omgaan met andere kinderenVoor wieOudersHoe kun je je kind op deze leeftijd ondersteunen in het leggen van contacten en het onderhouden van vriendschappen?
-
Baby | Taal: voorlezen
Baby | Taal: voorlezenVoor wieOudersVoorlezen stimuleert de taalontwikkeling van je kind. Je kind maakt kennis met nieuwe onderwerpen en nieuwe woorden.
Hulp of advies nodig?
Zoek je als ouder of opvoeder hulp of advies? Bekijk hier waar je terecht kunt.