Kind 6-12 jaar | Taal: zelfstandig lezen

Waarom is leren lezen belangrijk?

Tijdens de basisschoolleeftijd leren kinderen lezen en schrijven. Dit zijn belangrijke vaardigheden die in het dagelijks leven nodig zijn. Lezen is niet alleen belangrijk om boeken en berichtjes te lezen, maar ook om te kunnen leren. Veel informatie wordt namelijk via tekst gegeven, zoals in boeken of op websites. Ook bij rekenen is lezen vaak nodig: om de opdrachten te lezen of om de sommen uit een verhaaltje te halen.

Hoe leert je kind lezen? In 3 stappen

Stap 1: Je kind leert klanken herkennen 

Het leren praten bereidt voor op het leren lezen. Geschreven taal bestaat uit tekens waar klanken aan verbonden zijn. Zo bestaat het geschreven woord 'bal' uit drie letters. Door de letters een voor een te verklanken 'b' 'a' 'l' hoor je het woord bal. Kinderen horen als vanzelf kleine verschillen tussen woorden: 'bal' klinkt net iets anders dan 'val'. Dit laat zien dat als slechts een letter of klank verschillend is in een woord er een ander woord ontstaat: meel/heel/deel/veel. Daarom is het belangrijk dat leerlingen alle letters goed leren, want dat is de basis van het lezen en spellen.

Stap 2: Je kind leert klanken en letters verbinden 

Als kinderen leren lezen, leren ze dat bij elke letter een klank hoort. In het begin lezen kinderen letter voor letter. Door de letters hardop te zeggen, horen ze welk woord er staat. Dit werkt heel goed bij woorden die precies zo geschreven zijn zoals je ze hoort; denk aan 'jas' of 'bol'.

Maar, er zijn ook woorden waar de uitspraak net iets anders is. Een voorbeeld is 'hond'. Je ziet een 'd', maar je spreekt de 'd' uit als 't'. Nog lastiger is het bij de klinkers. In 'mak' staat een 'a' en die spreek je ook uit als een korte klank. Maar in 'maken', waar ook maar één 'a' staat moet je de letter lang uitspreken, alsof er een 'aa' staat. Andere voorbeelden zijn de 'ng' zoals in zang; je hoort de 'n' nauwelijks en de 'g' al helemaal niet. Of de 'e' in 'gemak', die als 'u' wordt uitgesproken. 

Eerst leren kinderen woorden lezen die geschreven zijn zoals het hoort. Daarna leren ze dat letters soms anders uitgesproken moeten worden. Op school leren kinderen steeds meer van deze regeltjes. Dat kan wennen zijn. Maar door te oefenen, herkennen kinderen ook zulke woorden steeds sneller.

Stap 3: Je kind leert sneller lezen door het herkennen van woorden 

Als kinderen alle letters goed kennen, gaan ze steeds sneller lezen. Ze hoeven niet meer elke letter hardop te zeggen, maar doen dat in hun hoofd. Op een goed moment gaat het zo snel, dat ze het woord in één keer kunnen lezen. Dat is fijn, want daardoor gaat het lezen sneller en is het makkelijker om te begrijpen wat je leest. Hierdoor vinden kinderen het lezen vaak ook leuker. 

Hoe help je je kind met leren lezen? 

Moedig je kind aan om te lezen 

Als je kind veel leest, gaat het lezen ook steeds makkelijker. Het maakt niet uit wat je kiest: boeken, strips of moppenboekjes zijn allemaal goed oefenmateriaal. Het is fijn voor kinderen als ze begrijpen wat ze lezen. Dat is moeilijker als kinderen heel langzaam lezen. Als ze een lange zin spellend moeten lezen, weten ze aan het einde niet meer hoe de zin begon. Hierdoor is het moeilijk om een verhaal te begrijpen. Lezen is dan minder leuk. Laat je kind daarom oefenen op het eigen niveau en met boeken die het zelf interessant vindt.

Help je kind door samen te praten 

Als kinderen een taal goed kennen, gaat het leren lezen makkelijker. Dat komt doordat ze woorden sneller herkennen. Als ouder kun je vooral helpen door veel met je kind te praten. Ook voorlezen werkt goed. Je kunt je kind laten oefenen door het af en toe een makkelijk woordje te laten lezen. Zoals een woord in een voorleesboek, op een reclamebord of een verpakking. Zo gaat je kind ontdekken dat er overal letters zijn en gaat het deze steeds makkelijker herkennen. 

Help je kind met woorden hakken 

Kinderen vinden soms lange woorden lastig te lezen. Je kunt helpen door samen met je kind de woorden in stukjes te hakken. Volwassenen doen dit vaak zelf ook bij woorden die ze niet kennen. Zoals de dinosaurusnaam 'Parasaurolophus'. Als je dit in één keer probeert te zeggen, kom je er waarschijnlijk niet uit. Je moet goed naar de losse letters kijken om dit woord uit te spreken. Door lange woorden in stukjes te hakken, leert je kind deze vanzelf automatisch herkennen.

5 tips om lezen leuk te maken voor je kind  

1. Speel een raadspelletje 

Je kunt het beste beginnen met rijmspelletjes. Wat rijmt er op 'lip' (kip, sip) en op 'roep' (soep en ….)? Dan kun je de woorden opdelen in lettergrepen. Welk woord zeg ik: kook – plaat, school – tas, brood – blik en later ge – bak, ver – tel – len, al – le – mach – tig. Met een raadspelletje leer je je kind klanken herkennen in woorden. 

Als dat lukt, kun je proberen te vragen welke klank je hoort aan het begin van 'vis' of kun je 'vis' uitspreken als 'v' en 'is' of zelfs als 'v', 'i', 's'. Doe het eerst zelf voor en spreek de losse klanken uit zoals ze in het woord worden uitgesproken; 'v' als 'vvvv' en de 'i' als in vis en de 's' als  ssss'' .

2. Ga met je kind naar de bibliotheek 

De bibliotheek heeft boeken en strips op verschillende niveaus. Er zijn boeken met korte zinnen en veel plaatjes. Dit helpt je kind begrijpen waar een verhaal over gaat.  

3. Lees om de beurt met je kind in een samenleesboek 

Hierin staan stukjes tekst voor de ouder en stukjes tekst voor het kind. Kinderen vinden het verhaal vaak interessanter, waardoor het lezen leuker is. 

4. Speel de woordenrij 

Voor oudere kinderen is de woordenrij leuk. De een zegt een woord en de volgende zegt daarna een woord dat begint met de laatste letter van het eerste woord. Bijvoorbeeld: auto – ooievaar – ruit – telefoon – niks – schelp. 

5. Laat je oudere kind een boek uit de Tijgerlezenserie lezen 

Laat je oudere kind, als deze lezen nog lastig vindt, een boek lezen uit de Tijgerlezenserie. Deze speciale boeken zijn geschreven in simpelere taal, maar gaan wel over onderwerpen die oudere kinderen interessant vinden. 

Meer informatie

Spoedcursus leeslust: zo krijg én houd je je kind aan het lezen (Volkskrant.nl)Begrijpend lezenWaarom doet lezen ertoe? (Lezen.nl)Tien gouden voorleestips