Organisatievormen wijkteams

Verschillende soorten teams

Veel gemeenten geven een team van professionals uit verschillende disciplines een centrale rol. Uit een peiling uit 2019 blijkt dat 83 procent van de 212 deelnemende gemeenten werkt met een of meer van dit soort teams. Vaak noemen ze dit een wijkteam, sociaal team, buurtteam of gebiedsteam. Sommige gemeenten kiezen voor een apart jeugd- en gezinsteam.

Professionals van wijkteams kunnen in dienst zijn bij de gemeente, de moederorganisatie of een zelfstandige stichting of coöperatie. Hoe bepaalt een gemeente welke expertise in het team nodig is? Vaak houden gemeenten rekening met welke vragen of problemen het meest voorkomen in de wijk, de bevolkingssamenstelling en welke andere organisaties in de buurt actief zijn.

Brede sociale teams

Alle inwoners kunnen bij brede sociale teams terecht met hun hulpvragen. De wijkteammedewerkers in deze brede sociale teams of 0-100-teams zijn vaak generalisten die zicht hebben op meerdere leefgebieden van een gezin. Wanneer een gezin meerdere hulpvragen heeft, kan een breed team die integraal oppakken. Zo kan het team samenhangende oplossingen bedenken.

Belangrijk is om ook in brede sociale teams specifieke aandacht te houden voor jeugd en opvoeding. In de praktijk blijkt dat alle medewerkers in deze teams weleens ondersteuning of hulp bieden aan kinderen en gezinnen. Daarom is het belangrijk dat zij voldoende kennis en vaardigheden hebben om problemen tijdig te signaleren en passende hulp te bieden aan kinderen en hun ouders.

Lees meer over de competenties van de jeugd- en gezinsprofessional.

Wijkteams jeugd en gezin

Uit een peiling uit 2019 blijkt dat 40 procent van de 174 deelnemende gemeenten een wijkteam heeft dat zich richt op jeugd en gezin. Er zijn veel soorten jeugd- en gezinsteams. Sommige teams verlenen zoveel mogelijk hulp zelf, andere zorgen dat tijdig de juiste hulp wordt ingezet. Verder richten sommige teams zich alleen op gezinnen met meervoudige en complexe problemen, terwijl andere teams zich ook richten op gezinnen die enkelvoudige vragen hebben.

Uit onderzoek van het Centraal Planbureau blijkt dat wijkteams die zelf hulp verlenen een hoger bereik hebben onder jongeren met een migratieachtergrond en jongeren uit lagere inkomensgroepen. Ook blijkt uit onderzoek van Associatie Wijkteams dat het gebruik en de duur van ambulant specialistische jeugdhulp lager is in gemeenten waarin wijkteams zelf hulp verlenen. 

Jeugd- en gezinsteams die zich vooral richten op gezinnen met meervoudige en complexe problemen werken aan praktische, integrale oplossingen voor die problemen. Zo proberen ze te voorkomen dat dure specialistische zorg nodig is.

Andere vormen van zorg en ondersteuning

In 2019 werkte 17 procent van de 242 ondervraagde gemeenten niet met wijkteams. In deze gemeenten is de toegang tot zorg en ondersteuning vaak geregeld via een centraal punt, zoals het Centrum voor Jeugd en Gezin, het Wmo- of zorgloket van de gemeente, de GGD, de huisarts of een aparte stichting.

Invloed van de organisatievorm op de hulpverlening

We weten nog niet precies welke invloed de inrichting van wijkteams heeft op de ondersteuning en hulp aan jeugd en gezinnen. De integrale blik van een breed sociaal team is waardevol, maar in deze brede teams is soms extra aandacht nodig voor het toepassen en borgen van kennis en expertise rond jeugd en opvoeding.

In wijkteams jeugd en gezin is dit andersom: soms heeft een gezin niet alleen hulp nodig rond opvoeden en opgroeien, maar bijvoorbeeld ook rond werk en inkomen. Dat vraagt om integraal werken rondom het gezin met inzet van generalistische kennis en expertise. En in alle gevallen is het belangrijk dat verschillende teams duidelijke werkafspraken met elkaar maken om integraal werken mogelijk te maken.

Meer informatie

Lees meer in Organisatievormen en positionering van (wijk)teams.