RSJ: Maak wet gesloten jeugdhulp concreter

Maak de voorwaarden voor vrijheidsbeperkende maatregelen concreter in het wetsvoorstel Rechtspositie gesloten jeugdhulp. Dat schrijft de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) in zijn advies over het voorstel aan staatsecretaris Maarten van Ooijen van VWS.

Het wetsvoorstel Rechtspositie gesloten jeugdhulp gaat over een wijziging van de Jeugdwet. Het is de bedoeling meer en strengere voorwaarden te stellen aan vrijheidsbeperkende maatregelen in de gesloten jeugdhulp. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om gedwongen afzondering, cameratoezicht en onderzoek aan lichaam en kleding.

Vrijheidsbeperkende maatregelen maken een inbreuk op de grondrechten van jongeren, aldus de RSJ. Daarom moeten de regels voor de toepassing duidelijk en concreet zijn. Ook moeten jongeren meerdere keren, schriftelijk én mondeling, op de hoogte worden gesteld van hun klachtrecht bij de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen.

Negatieve effecten

Volgens het huidige wetsvoorstel kan een jongere in een noodsituatie maximaal 48 uur worden ingesloten. Dat is te lang, vindt de RSJ. Gedwongen afzondering draagt niet bij aan de behandeling, maar heeft juist negatieve effecten, zoals angst en posttraumatische stress. De RSJ adviseert dezelfde termijn te gebruiken als die in de European Prison Rules: maximaal 22 uur isolatie voor jongeren.

De RSJ adviseert ook duidelijkere eisen te stellen aan de isolatieruimte. Leg bijvoorbeeld vast dat er daglicht moet zijn en dat jongeren kunnen zien hoe laat het is. Ook moet het wetsvoorstel een duidelijke invulling geven voor de kindvriendelijke inrichting van de ruimte. Het lijkt de RSJ goed om jongeren te betrekken bij die inrichting.

Cameratoezicht

Bij de inzet van cameratoezicht in een noodsituatie adviseert de RSJ vast te leggen dat jongeren daarvan vaker dan één keer op de hoogte worden gesteld. De kans bestaat namelijk dat die boodschap niet tot hen doordringt in een heftige situatie. Daarom moeten jongeren zodra ze wat rustiger zijn opnieuw horen dat er cameratoezicht is, voor hoe lang en wat hun rechten zijn op dat gebied.

Verder adviseert de RSJ om onderzoek aan lichaam of kleding alleen te laten doen door medewerkers die daarvoor zijn opgeleid. Dat onderzoek is immers een inbreuk op de lichamelijke integriteit van jongeren.

Betere rechtspositie

'Veel van wat de RSJ adviseert is terecht', zegt Els Mourits van het Nederlands Jeugdinstituut. 'Hun voorstellen dragen bij aan een betere rechtspositie van jongeren bij de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen. Over het separeren, ofwel insluiten, van jongeren maken we ons zorgen. Bij eerdere versies van het wetsvoorstel heeft de RSJ geadviseerd om te kiezen voor een algeheel verbod op insluiting van jongeren, ook bij noodsituaties. In het huidige wetsvoorstel is dit advies niet overgenomen en blijft insluiting mogelijk. Het RSJ geeft nu advies over de voorwaarden waaronder insluiting plaats kan vinden, zoals beperken van de duur en de inrichting van de ruimte. Het huidige wetsvoorstel waarin separeren mogelijk blijft, vinden we zorgelijk. Uit onderzoek en verhalen van jongeren is duidelijk dat separeren schadelijk is en niet bijdraagt aan de behandeling van jongeren.'

Veilig werkklimaat

'Een goed punt is dat de RSJ in zijn advies aandacht vraagt voor een veilig werkklimaat voor de medewerkers. Want dat is voor hen een voorwaarde om jongeren een veilig leefklimaat te kunnen bieden. Goede zorg voor medewerkers leidt tot goede zorg voor jongeren.'

Bron: Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming

Meer informatie

Bericht RSJAdvies over wetsvoorstel