Meer rechten gezin bij jeugdbescherming

Gezinnen die te maken hebben met jeugdbescherming krijgen meer rechten. Staatssecretaris van Rechtsbescherming Teun Struycken werkt aan een wetsvoorstel om dat te regelen. Dat schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer. Betere wet- en regelgeving is belangrijk, zegt ook Agnes Derksen van het Nederlands Jeugdinstituut. 'Maar voor betere rechtsbescherming is vooral nodig dat jeugdbeschermers beter luisteren naar gezinnen en goed samenwerken met gezinnen om problemen op te lossen.'

Met zijn wetsvoorstel wil Struycken zoveel mogelijk voorkomen dat een machtiging tot uithuisplaatsing wordt uitgesproken. Daarom worden kinderrechters verplicht om te toetsen of alle mogelijke alternatieven goed genoeg zijn onderzocht en een uithuisplaatsing noodzakelijk is, voordat zij een maatregel uitspreken.

Terug naar eigen gezin

Verder wil Struycken dat uithuisgeplaatste kinderen zo snel mogelijk weer terugkeren naar hun eigen gezin. Tussentijds contact tussen de ouders en het uithuisgeplaatste kind is daarvoor belangrijk. Binnen zes weken na een uithuisplaatsing moet er een omgangsplan zijn om dat contact te regelen. Ook wil Struycken dat onderzocht wordt hoe uithuisgeplaatste kinderen contact kunnen houden met hun broers en zussen. En hij gaat vastleggen dat uithuisgeplaatste broers en zussen bij elkaar blijven, tenzij dat niet in hun belang is.

Kosteloze rechtsbijstand

De huidige proef met kosteloze rechtsbijstand voor ouders wordt een vaste regeling. Ouders krijgen een advocaat die ervoor kan zorgen dat ze goed geïnformeerd bij de kinderrechter komen en dat hun standpunt duidelijk naar voren komt. Zo krijgen zij een meer gelijkwaardige positie bij de kinderrechter. Ze krijgen ook gratis rechtsbijstand wanneer de kinderrechter beslist over verlenging van een maatregel.

Ten slotte breidt Struycken het hoorrecht van kinderen uit. Het is belangrijk dat hun stem wordt meegewogen bij belangrijke beslissingen. Nu krijgen kinderen vanaf 12 jaar standaard een uitnodiging voor een vertrouwelijk gesprek met de kinderrechter. De leeftijd voor dat hoorrecht gaat omlaag naar 8 jaar.

'De staatssecretaris kondigt belangrijke stappen aan', zegt Agnes Derksen van het Nederlands Jeugdinstituut. 'Het is al langer duidelijk dat er betere rechtsbescherming nodig is voor gezinnen die te maken krijgen met de jeugdbescherming. Ook de toeslagenaffaire heeft dat laten zien. Met dit plan erkent de staatssecretaris hoe ingrijpend kinderbeschermingsmaatregelen zijn voor gezinnen en hoe belangrijk een zorgvuldige besluitvorming is.'

Betere relatie tussen gezin en jeugdbeschermer

Maar betere rechtsbescherming ontstaat niet alleen door betere wet- en regelgeving, zegt Derksen. 'De staatssecretaris geeft nu een juridisch antwoord op het feit dat ouders het gevoel hebben dat de jeugdbescherming niet goed naar hen luistert. Om dat te veranderen is niet alleen betere wet- en regelgeving nodig, maar vooral een betere relatie tussen het gezin en de jeugdbeschermer. Bemoeienis van de jeugdbescherming geeft ouders een gevoel van onveiligheid, terwijl ze al veel problemen hebben. Hun relatie met de jeugdbeschermer begint vaak met wantrouwen. Het is essentieel dat ouders ervaren dat de jeugdbeschermer met hen wil samenwerken om problemen op te lossen en niet om hun kind weg te halen. Het vraagt veel tijd om zo'n relatie op te bouwen. De jeugdbeschermer moet luisteren zonder oordeel en met het gezin aan de slag gaan. Je kunt alleen werkelijk samenwerken aan veiligheid met een gezin als er vertrouwen is.'

Strijd in plaats van vertrouwen

'Meer nadruk op de juridische kant van de jeugdbescherming heeft ook het risico dat jeugdbeschermers zich meer richten op de juridische verantwoording tegenover de kinderrechter. Dan staan ze bij de kinderrechter tegenover het gezin in plaats van ernaast. En dan ontstaat er meer strijd in plaats van vertrouwen.'

Struycken hoop het wetsvoorstel in 2025 aan de Tweede Kamer voor te leggen.

Meer informatie

Bericht ministerie van Justitie en VeiligheidBrief aan de Tweede Kamer