Werken aan herstel en perspectief bij jeugdcriminaliteit

Werken aan herstel na een incident, maatregel of straf

Werken aan herstel bestaat voor een belangrijk deel uit het verbeteren van de leefsituatie van de jongere. Bijvoorbeeld door activiteiten aan te bieden die bijdragen aan een toekomstperspectief voor de jongere, zoals naar school gaan. Ook is het belangrijk om samen te werken aan veiligheid en ondersteuning. Dat is nodig om te kunnen terugveren na tegenslag. Het is daarbij belangrijk dat de jongere de ruimte krijgt om zelf keuzes te maken, maar ook voldoende begeleiding en ondersteuning ontvangt. Op de pagina Zo maak je een toekomstplan met een jongere lees je hoe je die ondersteuning kunt vormgeven.

Ouders en rolmodellen

Niet alleen jongeren zelf, maar ook hun ouders hebben zorg en begeleiding nodig. Bijvoorbeeld in de vorm van opvoedondersteuning, en door aandacht te hebben voor herstel van hun eigen veerkracht. Het kan hierbij helpen om het informele netwerk rond het gezin in te zetten. Meer daarover lees je op de pagina Samenwerken met informele netwerken.

Soms is er bij ouders sprake van schaamte of schuldgevoelens. Ouders zijn niet altijd in staat om hun kind goed op te vangen na een ernstig incident. De kans is dan groter dat de jongere terugvalt in ongewenst gedrag. Het is daarom belangrijk om te werken aan een goede relatie tussen ouders en hun kind.

Ook een rolmodel kan helpen om met een jongere aan een nieuwe toekomst te werken. Dit is iemand die het goede voorbeeld geeft en in wie een jongere zich herkent. Positieve rolmodellen helpen jongeren om na te denken over hun gedrag en om hun eigen kracht te ontdekken. Een rolmodel kan iemand uit de familie of de eigen omgeving van de jongere zijn.

Herstellen van de schade na strafbaar feit

Werken aan herstel gaat ook over het herstellen van de schade en het leren van fouten. Het is belangrijk om ook ouders en het netwerk rond de jongere daarbij te betrekken. 

Een manier om te werken aan het herstellen van schade is herstelrecht. Herstelrecht biedt betrokkenen bij een strafbaar feit, onder wie slachtoffers, verdachten, veroorzakers en veroordeelden, de mogelijkheid om de gevolgen te herstellen. Het kan gaan om emotionele, fysieke, materiële en immateriële schade. Dit geeft jongeren de kans om de aangerichte schade recht te zetten en het gedane leed te herstellen. 

Goede begeleiding is nodig zodat een jongere tijdens dit proces ook zelf kan reflecteren. Reflectie helpt om het moreel besef van de jongere te vergroten: het ontwikkelen van emotionele gevoelens als schuld, schaamte en empathie. Leren van fouten verkleint de kans op terugval in ongewenst gedrag.

Veel jongeren die een strafbaar feit hebben gepleegd worden doorverwezen naar Halt. In een Halt-interventie reflecteert de jongere op het incident en op zijn gedrag. De jongere biedt excuses aan het slachtoffer aan en vergoedt eventuele schade. Ouders of opvoeders worden altijd betrokken bij het Halt-traject. Meer informatie vind je op de website van Halt. 

Rol van de professional

Als professional speel je een belangrijke rol in de begeleiding van jongeren die in de criminaliteit zijn beland. Deze jongeren hebben op alle leefdomeinen vaak een minder goede uitgangspositie dan andere jongeren. Ze hebben steun nodig bij de overgang van hulp naar het gewone leven. In die overgang moeten ze risico's omzeilen en de goede keuzes voor zichzelf maken.

Als professional is het raadzaam om na een incident of straf vroeg te beginnen met de voorbereiding op het gewone leven. Maatwerk en een goede aansluiting bij de jongere helpen om terugval te voorkomen. Lees meer daarover in deze publicatie van Movisie.

Meer informatie

• Op de website Werken aan Herstel vind je informatie, praktische tips en handvatten om samen met een jongere die een delict gepleegd heeft te werken aan herstel.
• Voor jongeren die uit de gevangenis komen, is het voorkomen van dakloosheid een belangrijk onderdeel van het werken aan een veilig perspectief. De LOBBY is een initiatief van een aantal verschillende organisaties om jongeren zo goed mogelijk te begeleiden vanuit detentie naar een nieuw thuis.
• In de publicatie Vanuit geslotenheid naar het mbo lees je meer over de overstap die sommige jongeren maken vanuit justitiële geslotenheid naar het mbo. Ook wordt beschreven wat jongeren specifiek nodig hebben om deze overstap succesvol te maken.