Gezins- en schoolcultuur beïnvloedt verzuim

Schoolverzuim wordt sterk beïnvloed door de schoolomgeving, de groepsdynamiek binnen klassen en de gezinscultuur van een leerling. Dat blijkt uit onderzoek waarop René Halberstadt promoveerde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Aan het onderzoek werkten twaalf scholen mee, met in totaal zo'n 5.000 leerlingen. Halberstadt richtte zich in zijn onderzoek niet alleen op ernstig verzuim, maar ook op het alledaagse verzuim.

Jongeren die een sterke wens hebben om niet naar school te gaan, kunnen spijbelen, wat ongeoorloofd verzuim is. Maar zij zullen ook proberen hun ouders te betrekken in de hoop dat die hen ziek melden, wat geoorloofd verzuim is.

Verzuimgedrag van klasgenoten

Het onderzoek laat zien dat jongeren die niet naar school willen, gebruikmaken van geoorloofd en ongeoorloofd verzuim. Ook blijkt dat het verzuimgedrag van klasgenoten een sterke voorspeller is voor het verzuimgedrag van een leerling. In klassen met een hoog geoorloofd verzuim zal een jongere ook meer geoorloofd verzuimen. En in klassen waarin het ongeoorloofd verzuim hoog ligt, gaat de individuele leerling meer ongeoorloofd verzuimen.

Autoritaire opvoedstijl

Hoewel vmbo-scholen het hoogst scoren op excessief verzuim, is het alledaagse verzuim daar lager dan op havo- en vwo-scholen. Volgens Halberstadt komt dit doordat het verzuimbeleid op vmbo-scholen vaak streng is, net als de opvoedstijl van de ouders. Ouders van vmbo-leerlingen komen vaker uit de lage sociaaleconomische klasse en hebben vaker een migratieachtergrond. Uit het onderzoek blijkt dat deze ouders over het algemeen vaker een autoritaire opvoedstijl hebben wat betreft schoolbezoek dan ouders zonder een migratieachtergrond en met een hogere sociaaleconomische status.

Geen kant-en-klare aanpak

Door de verschillende factoren die spelen bij schoolverzuim is er geen kant-en-klare aanpak die bij iedereen werkt, volgens de promovendus. Om schoolverzuim terug te dringen, is beleid nodig dat aansluit bij leerlingen en ouders, met wie je ook het gesprek moet aangaan. De onderzoeker pleit ervoor om in beleid de nadruk te leggen op aanwezigheid in plaats van afwezigheid.

Samenhang tussen gezins- en schoolcultuur

'Halberstadt laat zien dat er een samenhang is tussen de gezins- en schoolcultuur als het gaat om spijbelen', zegt Vincent Fafieanie van het NJi. 'Bijvoorbeeld hoe leerlingen met hun ouders onderhandelen over wanneer ze zich mogen ziekmelden. Deze andere manier van kijken naar schoolverzuim helpt om een beeld te krijgen van waarom leerlingen spijbelen. Zet daarnaast ook in op het bevorderen van aanwezigheid. Als school kun je dit doen door het creëren van een veilig en sociaal schoolklimaat waarbij alle leerlingen zich welkom voelen. En door goede relaties tussen leerlingen en leerkrachten onderling te bevorderen, zodat leerlingen met een goed gevoel naar school gaan.'

Bron: Erasmus Universiteit Rotterdam

Meer informatie

Bericht Erasmus Universiteit Rotterdam