Tips voor mediagebruik bij kinderen en jongeren

Tip 1. Bedenk wanneer en waarvoor je kind beeldschermen wil gebruiken

Kinderen en jongeren gebruiken media om verschillende redenen:

• Als vermaak en om tot rust te komen
• Voor sociaal contact, bijvoorbeeld met vrienden of opa en oma
• Om zichzelf en wat ze bezighoudt te laten zien
• Om dingen op te zoeken en te leren of voor schoolwerk.

Ook ouders zitten best vaak achter een beeldscherm. Belangrijk is dat je het gebruik van beeldschermen voor je kinderen en jezelf goed organiseert en er duidelijke afspraken over maakt.

Hoe lang, wanneer en waar?

• Breng structuur aan in de dag en bepaal samen met je kinderen wanneer en hoe lang zij de laptop, telefoon of tablet gebruiken.
• Bedenk samen waar de beeldschermen voor nodig zijn: voor school, contact met vrienden, vermaak, of om verveling tegen te gaan.
• Zorg dat kinderen ook buitenspelen, sporten of rondhangen met hun vrienden. Jonge kinderen kun je laten buitenspelen, knutselen of meehelpen in het huishouden.
• Bedenk ook wanneer je zelf beeldschermen gebruikt en welk voorbeeld je geeft met je eigen mediagebruik.

Op sommige momenten is het handig als jouw kind even iets zelf kan doen zodat jij je handen vrij hebt, bijvoorbeeld als je zelf moet werken of tijdens het koken. Dan kun je beeldschermen in zetten als 'oppas' voor jouw kind. Kies op die momenten dan wel voor filmpjes of games die jij al goed kent. Of overleg met je kind over wat hij of zij online gaat doen. Zo zorg je ervoor dat het mediagebruik leuk blijft.

Kinderen moeten soms ook online huiswerk maken. Leren is makkelijker als je hieraan denkt:

• Kies een moment dat je kind nog energie heeft om te leren, en een plek waar het ongestoord op de laptop of tablet aan schoolwerk kan werken.
• Let erop dat je kind er voldoende tijd aan besteedt, en help je kind zich thuis goed te concentreren. Bijvoorbeeld door in huis voor rust en stilte te zorgen.
• Wees niet te streng met de regels over hoe lang je kind huiswerk maakt, want ontspanning tussendoor helpt ook. Probeer dus een prettige balans te vinden tussen schoolmedia, vrijetijdmedia en tijd zonder beeldscherm.

Tip 2. Afspraken met je kind over mediagebruik

Als je duidelijke afspraken hebt over wie wanneer welke media kan gebruiken, dan komt het erop aan de afspraken zo goed mogelijk te volgen.

Kinderen jonger dan 6 jaar

Gezondheidsspecialisten adviseren jonge kinderen hooguit een uur media te laten gebruiken per dag. Voor jonge kinderen zijn afspraken over schermtijd waarschijnlijk lastig. Zij zullen de regels nog niet precies begrijpen en niet weten wat je van hen verwacht. Het is goed om je jonge kind hier thuis bij te helpen en de afspraken te blijven herhalen. Houd rekening met de korte tijd dat jonge kinderen hun aandacht erbij kunnen houden. Verder is het voor de ontwikkeling van jonge kinderen belangrijk dat ze veel buiten spelen.

Kinderen vanaf 6 jaar

Voor oudere kinderen is het advies om het schermgebruik te beperken tot zo'n twee uur per dag. Met kinderen vanaf ongeveer 6 jaar is het ook makkelijker om afspraken te maken over hoe lang ze media kunnen gebruiken en welke media. Houd er ook rekening mee dat deze kinderen graag met hun vriendjes van school spelen. Laat ze daarom vooral samen buiten spelen als dat kan. Daarnaast kunnen ze natuurlijk ook online met elkaar contact houden.

Kinderen vanaf 12 jaar

Jongeren besteden soms wel vijf uur per dag aan schermpjes. Zij willen niet zonder hun smartphone. Bij middelbare scholieren is het belangrijk dat ze een goede, gezonde houding aannemen als ze iets doen op de laptop of tablet, series kijken op tv of gamen. Een eigen bureau en een goede stoel helpen daarbij. Een koptelefoon helpt ook als ze met anderen online of telefonisch moeten overleggen. Praat met pubers over wat zij online kunnen tegenkomen, zoals heftige nieuwsberichten. En hoe ze hun schoolwerk voldoende aandacht kunnen geven. Bespreek met hen wanneer de smartphone hen mogelijk afleidt. En bedenk samen hoe ze daar iets aan kunnen doen. Bijvoorbeeld de mobiel wegleggen of berichtenmeldingen uitzetten.

Risico's voorkomen en plezier beleven

Ouders zijn belangrijk om kinderen te helpen om risico's te voorkomen en vooral plezier te beleven aan media. Blijf daarom praten over het delen van persoonlijke gegevens, foto's en filmpjes en over hoe je je online respectvol gedraagt. Vraag ook wat ze van vloggers vinden en hoe ze denken over reclame, of over geweld en monsters.

Praat ook met je kinderen over het nieuws en over het feit dat er veel nepnieuws is. Wees duidelijk, maar zorg ervoor dat kinderen er niet bang of bezorgd door worden. Help hen om kritisch na te denken over wat ze online zien en doen.

Elke leeftijd brengt nieuwe interesses en risico's met zich mee. Daarom is het belangrijk om over het mediagebruik te blijven praten.

Tip 3. Gebruik media samen als dat kan

Kinderen en jongeren gebruiken media graag samen. Jongeren nodigen hun vrienden graag uit om te gamen of films of sportevenementen te kijken. Samen genieten en ervaringen delen helpt in hun ontwikkeling.

Gebruik media zelf ook regelmatig samen met de kinderen. Dat is handig, omdat je dan direct op je kind kunt reageren. Vooral bij jongere kinderen kun je uitleg geven, je kind aanmoedigen om mee te doen of zorgen voor troost of afleiding wanneer het moeilijk of te eng wordt. Bij oudere kinderen en pubers is samen media gebruiken een goede manier om te weten waar je kind mee bezig is en wie of wat het online tegenkomt.

Samen media gebruiken is ook belangrijk om de band tussen gezinsleden te versterken. Samen kijken naar het nieuws, of naar ontspannende films, series of spelprogramma's is niet alleen leuk. Kinderen leren daar ook van: ze snappen dan beter wat er in de wereld gebeurt. Samen of om de beurt gamen is ook goed om sociale vaardigheden te oefenen.

Programma's

Is je kind 8 jaar of ouder? Kijk dan bijvoorbeeld elke dag samen naar het Jeugdjournaal. Voor middelbare scholieren is er de nieuwssite Kidsweek.

Ook ontstaan er steeds meer initiatieven vanuit kinderen zelf, zoals appgroepen die ze gebruiken om elkaar te bellen. Misschien weet jouw kind al dat zulke pagina's er zijn. Vraag hiernaar en bekijk ze samen.

Tip 4. Kies geschikte media

Het is niet altijd mogelijk om samen met je kind media te gebruiken. Bovendien zijn oudere kinderen en pubers gewend om vooral zelf te bepalen wat ze leuk en interessant vinden. Toch is het nuttig om ook met oudere kinderen te praten over wat geschikte media zijn en wat niet. Maak daarom als gezin samen afspraken over wat voor soort filmpjes, programma's, websites of spelletjes geschikt zijn. Laat kinderen daarbij zelf zeggen wat ze leuk vinden en waarom. Dan leren ze om er kritisch over na te denken. En het geeft jou een idee van hoe ze ermee omgaan.

Door de afspraken over geschikte media als gezin te maken, weten kinderen duidelijk waar ze aan toe zijn. Zowel jongere als oudere kinderen hebben behoefte aan een duidelijke structuur.

Media voor jonge kinderen

Bij jongere kinderen kun je als ouder bepalen wat zij zien of kunnen doen. Het is verstandig om te kiezen voor apps, filmpjes of series die je al kent. Zo voorkom je dat je kind in aanraking komt met ongeschikte media. Jonge kinderen vinden het ook prettig om dingen te zien of spelletjes te spelen die ze al kennen.

Kies voor apps en spelletjes die aansluiten bij de ontwikkeling en de interesses van je kind. Er is veel informatie te vinden over de kwaliteit van spelletjes of films op websites als:

Kijkwijzer.nlPegi.info/nl

Media voor oudere kinderen en jongeren

Oudere basisschoolkinderen kun je helpen geschikte media te kiezen door ze naar veilige inhoud toe te leiden. Zo is er YouTube Kids. Hiermee kunnen ouders instellen welke filmpjes de kinderen kunnen bekijken. Ook kunnen zij een timer instellen om de schermtijd te beperken.

Bij middelbare scholieren is het lastig voor te schrijven wat ze mogen zien of doen. Accepteer dat ze in deze levensfase een voorkeur hebben voor spanning, sensatie en horror. Wees daarin geïnteresseerd en laat je kind zelf vertellen waarom dat zo is. Grote kans dat ze daardoor wat kritischer naar hun eigen mediagedrag kijken. Houd wel de leeftijdsadviezen in de gaten. Dat geldt ook als ze met hun vrienden films uitkiezen om samen te bekijken.

Praten over internet en sociale media

Juist in deze tijd waarin allerlei informatie rondgaat is het goed om met je kind te praten over internet als medium. Leg uit dat:

• online informatie niet altijd betrouwbaar is, dus dat ze daar kritisch naar moeten kijken en niet zo maar alles moeten geloven. Goede informatie staat op de officiële nieuwssites zoals NOs.nl of Nu.nl.
• filmpjes en foto's delen leuk is, maar dat die niet altijd voor iedereen zichtbaar hoeven te zijn. Laat kinderen nadenken over met wie ze iets delen en wat er daarna kan gebeuren.
• eenmaal online geplaatste informatie moeilijk te verwijderen is.

Praat ook met je kind over zaken als privacy, reclame en online aankopen. Wat doe je wel, wat doe je niet en waarom is dit belangrijk? Er zijn personen die proberen anderen online op te lichten. Ook neemt de kans op cyberpesten toe met meer online mediagebruik. Kinderen die goed met hun ouders over mediagebruik kunnen praten, maken minder kans om gepest of opgelicht te worden en om anderen lastig te vallen. 

Filters en beveiliging

Wil je de kans verkleinen dat je kind in aanraking komt met ongeschikte media? Dan kun je  internetfilters en speciale software gebruiken. Bedenk wel dat dit nooit 100 procent veiligheid biedt. Blijf daarom altijd in de buurt en praat met je kind over media. Laat je kind weten dat die naar je toe kan komen als er toch vervelende dingen te zien zijn.

Bij jongeren blijft het belangrijk om te wijzen op de leeftijdsgrenzen bij spelletjes. Sommige jongeren van 13 jaar kunnen spelletjes met de leeftijdsgrens van 16 jaar spelen, maar praat er wel over. Zolang ze weten dat het maar een spelletje is en zich verder gezellig gedragen, is het oké.