Met mijn kinderen over klimaatverandering praten

Praat eerlijk over de situatie

Ook jongere kinderen hebben al snel in de gaten wanneer je niet eerlijk bent. Als je eerder je zorgen hebt laten horen  over grote bosbranden en je beantwoordt een vraag van je kind vervolgens met: 'Nee hoor, ik maak me geen zorgen, de branden zijn vast snel weer over', dan voelt je kind dat het niet klopt. Kinderen zien en horen dat er grote veranderingen plaatsvinden in de wereld. Zeg niet dat alles vanzelf wel goed komt.  Dat kan hen het gevoel geven dat je hun zorgen niet serieus neemt of  tegen hen liegt.

Eerlijk zijn over de situatie betekent niet dat je alles met je kind moet bespreken. Je wilt je kind niet angstig of bezorgd maken. Zorg dat de informatie die je geeft past bij diens leeftijd en belevingswereld. Probeer te voorkomen dat heel jonge kinderen nieuws voor volwassenen zien, maar zoek naar nieuws, verhalen of boeken die passen bij hun leeftijd.

Reageer op wat je kind vertelt, en haal daar geen grotere of ergere dingen bij. Als je kind bijvoorbeeld iets op tv ziet over overstromingen die mogelijk komen door klimaatverandering, blijf dan bij dat onderwerp. Begin bijvoorbeeld niet over de hitte en de bosbranden in andere landen  als je kind daar zelf niets over zegt. En ook hier geldt: elk kind is anders, en elk kind reageert dus ook anders op nieuws hierover. Let daarom op de reactie van je kind als je iets vertelt, en pas wat je verder wilt vertellen daarop aan.

Geef vertrouwen

Wees eerlijk, houd het simpel en geef vertrouwen. Geef eerlijk antwoord op de vragen die je kind stelt, op een manier die past bij de leeftijd en belevingswereld. Geef vertrouwen en hoop: 'Ja, het is een probleem, maar heel veel belangrijke mensen werken aan de oplossing.' En: 'We proberen er zelf ook veel aan te doen. Vertel eens, wat doen we zelf al allemaal?'

Stel open vragen

Wat weet jouw kind van klimaatverandering? Wat heeft het gehoord over het verband met overstromingen, bosbranden en hittegolven? Je kunt er met je kind over praten door open vragen te stellen. Bespreek ook de emoties die je kind voelt. Voorbeelden van open vragen:

• 'Wat vind je ervan?'
• 'Ben je het ermee eens dat dit gebeurt?'
• 'Wat zou jij veranderen?'

Jonge kinderen weten misschien niet wat het woord 'klimaatverandering' betekent. Zij weten vaak wel wat de gevolgen zijn, zoals overstromingen, bosbranden of het smelten van de ijskap. Vraag naar de dingen die zij weten en maak het niet ingewikkelder.

Met jongeren kun je dieper op het onderwerp ingaan en bespreken hoe zij erover denken, wat de regering eraan doet, en wat de invloed is van bedrijven.

Luister niet alleen naar wat je kind zegt, maar kijk ook hoe het reageert. Je kind zegt misschien zich geen zorgen te maken, maar aan de lichaamstaal zie je iets anders. Dat mag je best hardop zeggen. Door open vragen te stellen, kunnen kinderen zelf bedenken wat ze vinden van klimaatverandering. En het kan daardoor oefenen met hoe je hierover praat met anderen. Dat is belangrijk voor hun ontwikkeling: kinderen voelen dat er naar hen geluisterd wordt en dat hun mening ertoe doet.

Accepteer en benoem gevoelens

Voelt je kind zich angstig na het zien van beelden van overstromingen, bosbranden of smeltende ijskappen? Zeg dan niet: 'Je hoeft niet bang te zijn'. Daarmee neem je de gevoelens van je kind niet serieus. Laat juist weten dat je begrijpt dat je kind zich zorgen maakt. En dat veel mensen zich er zorgen over maken en er angstig of boos van worden. En dat dus heel normaal is.

Het bijzondere aan klimaatverandering is dat we er allemaal mee te maken hebben of krijgen. Op de ene plek in de wereld meer dan op de andere. Vertel je kind hoe jij zelf met angstige gevoelens omgaat, zorg voor afleiding, maar bespreek ook wat het zelf kan doen voor een beter klimaat.

Omgaan met zorgen om de wereld

Om je kinderen te helpen omgaan met zorgen om de wereld, zijn twee dingen belangrijk:

• Voor kinderen en jongeren is het fijn als ze zelf iets kunnen betekenen. Door zelf iets te doen, kunnen ze hun zorgen in iets positiefs omzetten. Kijk samen eens naar de pagina Wat kan ik zelf doen?.
• Je zorgen maken is niet erg. Het is normaal en het kan ook belangrijk zijn. Maar je houdt dat alleen vol als je je ook ontspant. Probeer je kind dus leuke dingen te laten doen. Het kan gezond zijn om even geen nieuws te zien of te horen. Het is belangrijk om te genieten van fijne dingen. Geniet van het mooie weer en van de natuur. Door bijvoorbeeld in de tuin te werken of met planten op het balkon, kun je positieve aandacht geven aan de natuur. Dat biedt afleiding, plezier en ontspanning.

Geef je kind hoop

Voor kinderen en jongeren is het belangrijk om een goed gevoel over de toekomst te hebben. Dat is met alle zorgelijke berichten over de klimaatverandering niet gemakkelijk. Het helpt als ze weten dat er veel landen, bedrijven, scholen en mensen bezig zijn om te zorgen voor een duurzamere toekomst.

Onderzoek laat zien dat die ontwikkeling steeds sneller gaat. Dat geeft hoop. En die hoop is voor kinderen en jongeren erg belangrijk. Daarom is het goed om veel aandacht te besteden aan alle goede dingen die gebeuren. Ga ernaar op zoek, praat er met elkaar over. Zo help je kinderen te geloven dat ze leven in een wereld die werkt aan een goede, zinvolle toekomst.

Meer tips

• Zo praat je met je kind over klimaatverandering (Kidsweek)
• 'Bied kinderen perspectief in de klimaatcrisis' (Zin in Opvoeding)
• Praat met kinderen over klimaatverandering (Grootouders voor het Klimaat)
• Hoe praat je over klimaatverandering met je kind? (Babysits.nl)
• Duurzaam opvoeden: 10 tips om duurzaam op te voeden (Psychogoed)
• Opvoeden in een vuile wereld (OneWorld)