Waarom is kinderwerk belangrijk?

Waarde van kinderwerk  

Kinderwerk is het sociaal werk met kinderen tot 12 jaar. Het is een professionele voorziening in het sociale netwerk rond een kind, ouder en gezin. Kinderwerk richt zich op alle kinderen in de buurt, met extra aandacht voor kinderen in een kwetsbare situatie die meer ondersteuning kunnen gebruiken.

Kinderwerk draagt bij aan een sterke pedagogische basis.

Belangrijke spilfunctie  

Kinderwerkers hebben een breed netwerk en werken met veel verschillende partijen en personen binnen de wijk samen. Zo hebben ze vaak contact met basisscholen, lokale verenigingen en hulpverleners. Kinderwerkers werken in tegenstelling tot andere professionals op veel verschillende plekken, zoals in de wijk, in of rondom de basisschool of opvang. Ook hebben ze contacten met de ouders van kinderen. Het kinderwerk vervult hiermee een belangrijke spilfunctie binnen de wijk.  

Leidraden voor het kinderwerk 

Kinderwerkers begeleiden kinderen bij het volwassen worden. Ze dragen hiermee bij aan de opvoeding en ontwikkeling van het kind. Kinderwerkers hebben dus een belangrijke pedagogische rol. Er zijn verschillende theorieën, methoden en wettelijke kaders die als leidraad worden gebruikt door kinderwerkers en hun organisaties.

Rechten van het kind  

Het Kinderrechtenverdrag bestaat uit artikelen waarin de rechten van kinderen zijn vastgesteld. Zoals het recht op spelen en het recht op veilig opgroeien. De kinderrechten zijn een belangrijk uitgangspunt voor de activiteiten en werkzaamheden van het kinderwerk. In de publicatie 10 Taken van het kinderwerk is hier een praktische vertaling van gemaakt.  

Kansencirkel 

De Kansencirkel is een gesprekstool voor professionals om met kind, ouders en andere professionals te praten over het welbevinden van het kind. De ontwikkeling van het kind staat daarin centraal. De cirkel werkt met acht ontwikkelgebieden, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar beschermende factoren in de ontwikkeling van kinderen. De kansencirkel is ontleend aan Getting It Right For Every Child, een benaderingswijze die in 2006 in Schotland is geïntroduceerd.

Wil je praktisch aan de slag met de Kansencirkel? Lees er hier meer over: Aan de slag met de Kansencirkel. 

Pedagogische basisdoelen 

Marianne Riksen-Walraven (hoogleraar "Theorievorming en empirisch onderzoek op het gebied van de kinderopvang" aan de Universiteit van Amsterdam) formuleerde vier pedagogische basisdoelen om een kind mee te geven op de kinderopvang. Deze doelen zijn onder andere opgenomen in de Wet Kinderopvang, maar kunnen ook voor andere voorzieningen helpen, zoals het kinderwerk:

• Ervaren van emotionele veiligheid: houvast, herkenning, gerespecteerd worden, er mogen zijn, veilige sfeer.
• Gelegenheid voor het ontwikkelen van persoonlijke competentie: oefenen met en ervaren van veerkracht, zelfvertrouwen, zelfstandigheid, flexibiliteit en creativiteit.
• Gelegenheid voor het ontwikkelen van sociale competentie: oefenen met en ervaren van sociale kennis en vaardigheden, zoals empathie, samenwerken, elkaar helpen, conflicten voorkomen en oplossen, sociale verantwoordelijkheid.
• Ingevoerd worden in de sociale culturele spelregels: socialisatie, cultuuroverdracht, waarden en normen eigen maken.

Top 10 beschermende factoren  

Het kinderwerk kan ook gebruikmaken van de top 10 beschermende factoren, opgesteld door het Nederlands Jeugdinstituut. Deze vergroten de mogelijkheden en kansen van kinderen en hun opvoeders, om zo een positieve ontwikkeling te realiseren. Deze factoren kunnen houvast geven aan de invulling van het werk van een kinderwerker. Bijvoorbeeld in het opstellen van de randvoorwaarden van hoe je werkt en welke keuzes je maakt in wat wel en wat niet te doen.

Doelen van kinderwerk 

In een onderzoek naar kinderwerk geven kinderwerkers zelf aan de volgende doelstellingen na te streven met hun werkzaamheden: 

• ondersteuning van ouders in de opvoeding 
• stimuleren van talentontwikkeling en identiteitsontwikkeling 
• signaleren van zorgelijke ontwikkelingen en problemen 
• ontwikkelen van een gezonde leefstijl 
• ontwikkelen van participatie en burgerschap  
• culturele en recreatieve activiteiten toegankelijk maken 
• kinderen in contact laten komen met andere culturen 
• kinderen een platform bieden hun stem te laten horen 

Ter illustratie van de manieren waarop het kinderwerk dit doet, worden hieronder een aantal van deze doelstellingen uitgelicht.

Doel: ondersteunen van de ouders bij de opvoeding 

Ongeveer de helft van de kinderwerkers geeft in onderzoek aan dat ze het ondersteunen van ouders als doelstelling zien. Kinderwerkers dragen bij aan de ontwikkeling en opvoeding van kinderen. Ook omdat de kinderen nog niet volwassen zijn, is het belangrijk dat er contact is met de ouder. De concrete invulling van de relatie is afhankelijk van de opdracht van het kinderwerk en de behoefte van kinderen en hun ouders.

Vaak gebeurt dit op een laagdrempelige en gelijkwaardige manier. De kinderwerker kan door het laagdrempelige karakter een makkelijk aanspreekpunt voor ouders zijn, bijvoorbeeld ten opzichte van hulpverlening. Denk aan ouders die bij een activiteit hun hart kunnen luchten, advies kunnen vragen over iets waar ze tegenaan lopen of iets wat ze signaleren bij hun kind.

Andere voorbeelden van ondersteuning zijn kinderwerkers die activiteiten organiseren voor kinderen en ouders samen, of het verbinden van ouders aan andere voorzieningen als er specifieke vraagstukken spelen.

Doel: talentontwikkeling en identiteitsontwikkeling 

In de samenleving wordt veel nadruk gelegd op prestaties en op de zichtbare en meetbare ontwikkeling van kinderen. Onderzoek toont aan dat specifieke begeleiding op sociale vaardigheden en doelen, zoals in veel kinder- en jongerenwerk gebeurt, kan bijdragen aan een veerkrachtige identiteitsontwikkeling. Het gaat dan vooral over groepsgerichte activiteiten waar kinderen talenten kunnen ontdekken en succeservaringen kunnen opdoen. Doordat ze bezig zijn met talentontwikkeling versterken ze hun identiteit: wie ze zijn of willen zijn, bij wie ze willen horen en wat ze later willen worden.

In het kinderwerk verschillen de accenten in de manier van werken aan talent- en identiteitsontwikkeling. Dat varieert van een activiteitenreeks op een specifiek thema tot diversiteit in het activiteitenaanbod en kinderen laten meehelpen in de organisatie.

Doel: Signaleren van zorgelijke ontwikkelingen en problemen 

Kinderwerkers hebben laagdrempelig contact met het kind en beschikken over een groot netwerk. Zoals school, ouders, vrienden, vrijetijdsaanbieders, buurtteam en zorgprofessionals. Dit zorgt voor een breed en domeinoverstijgend perspectief. Door dit overstijgende perspectief en het laagdrempelige contact met kinderen en ouders kunnen kinderwerkers zorgelijke ontwikkelingen of extra ondersteuningsbehoefte signaleren. In sommige situaties kan de kinderwerker deze ondersteuning zelf bieden. En als ze zelf niet over de juiste expertise beschikken, verwijzen ze door naar andere partijen.