Praktijkvoorbeeld schoolveiligheid: samenwerking onderwijs, jeugdwerk, politie

Aanleiding

De aanleiding ontstond bij scholen zelf, vertelt Van Duijn. 'Er kwamen vragen vanuit schooldirecties bij de gemeente. Ze hadden te maken met groepen leerlingen waar ze geen grip op kregen, en wisten niet goed wie hen daarbij kon helpen. Andere directeuren begonnen over alcohol- en drugsgebruik op school, en vroegen ook om hulp bij de gemeente.'

'Scholen zijn al heel lang aan het overleven', vervolgt Van Duijn. 'Zij krijgen al die problemen binnen, maar werden niet ondersteund om met die problematiek om te gaan. Financieel niet, maar ook niet met kennis.' Van Duijn denkt dat scholen het probleem van ondermijning niet hebben geadresseerd omdat het anders teveel werd. 'Als je het niet benoemt, is het er niet en hoef je er ook niks mee.'

Aanpak

Van Duijn kreeg de opdracht om een aanpak op te zetten die bijdraagt aan een veilig leer- en leefklimaat op school. Haar eerste stap was om een beeld te krijgen van de problemen die spelen op de scholen. 'En vooral: om dat beeld scherper te krijgen door de invalshoeken van verschillende relevante partners daarbij te betrekken. Wat speelt er op school? Wat weten we, en wat weten we nog niet? En wat speelt er onder jongeren?'

Kernteams vormen

Op een aantal scholen vormde ze daarom 'kernteams', waarin school, sociaal wijkteam, jongerenwerk, wijkagent en leerplicht bij elkaar kwamen. Elke vier weken bespreken zij trends en ontwikkelingen, en brengen ze signalen en beelden over jongeren bij elkaar.

Rollen en verantwoordelijkheden 

Van Duijn begeleidt deze overleggen, en zorgt ervoor dat het gesprek vooral gaatover de rollen en verantwoordelijkheden van de verschillende partijen. 'Wat kan het wijkteam doen? Wanneer bel je als school de politie? Wat kun je vanuit leerplicht organiseren? Doordat we daarover het gesprek voeren, beginnen er na een tijdje lijntjes te ontstaan die er eerst niet waren.'

Soms gaat het over specifieke informatie en vakkennis die nodig is binnen de muren van de school. Van Duijn noemt het voorbeeld van een school waar leerlingen handelden in e-sigaretten. 'Een docent zag dat en nam een leerling mee naar een functionaris binnen de school. Maar die had geen idee wat hij moest doen. Is het strafbaar? Moesten ze de politie bellen? Moesten ze de e-sigaretten in beslag nemen? Of de ouders bellen? Op al die vragen hadden ze geen antwoord. Dat zorgt bij jongeren voor een onveilig gevoel.'

School als volwaardige partner

Het is volgens Van Duijn dus belangrijk dat scholen ondersteund worden. En dat ze hun kwetsbaarheid kunnen tonen, door open te zijn over de problemen die op school spelen. Ze is blij dat scholen nu eindelijk als volwaardige partner worden gezien rondom veiligheidsvraagstukken.

Aandachtspunten voor aanpak veiligheid op school

Neem verantwoordelijkheid

'Professionals hebben een verantwoordelijkheid om een veilige omgeving voor jongeren te creëren. Die verantwoordelijkheid moeten we nemen. Niet alleen de docent, maar ook de conciërge, jongerenwerker en wijkagent.'

Weet wat er speelt onder jongeren

'Je moet je ervan bewust zijn dat jij als professional iets te doen hebt, ook als het gaat over de kennis over wat er speelt onder jongeren. Ik weet dat de snelheid waarin de jeugd zich ontwikkelt, met alles wat online gebeurt, veel hoger ligt dan we kunnen bijhouden. Maar dat ontslaat ons niet van de verplichting om te blijven professionaliseren. Anders laten we kinderen in de steek.'

Zorg voor bewustwording, bereidheid en handelingsperspectief

'Is de wiskundeleraar zich ervan bewust dat rode ogen kunnen betekenen dat iemand stoned is? Is hij vervolgens bereid om daar iets mee te doen? Of denkt hij: ik ga gewoon voor de stelling van Pythagoras, laat iemand anders die rode ogen maar oplossen? En als die wiskundeleraar daartoe bereid is, weet hij dan wat hij moet doen? Weet hij bij wie hij moet zijn, en welke consequenties dat heeft voor de leerling?'

Vertrouw op de kundigheid van partners

'Gemeenten moeten een actieve en sturende rol op zich nemen, zonder zich te veel met de inhoud van het werk te bemoeien. Als gemeente moet je erop kunnen vertrouwen dat een jeugdzorginstelling verstand heeft van jeugdzorg. En dat de politie verstand heeft van opsporing. Je stuurt dus op de gezamenlijke analyse en strategie, en op een gezamenlijk resultaat.'

Zoek elkaar op

'Bedenk in welk domein van de pedagogische driehoek jij actief bent, en zoek contact met professionals in de andere domeinen. Komen die niet naar jou? Dan moet jij naar hen toegaan. Dus als een school chagrijnig is over het feit dat de wijkagent nooit langskomt: stap zelf op de fiets en rij naar het politiebureau. Want het is ook jouw verantwoordelijkheid om straat, school en thuis aan elkaar te verbinden.'

Je leest het hele interview met Mette van Duijn in het online magazine Jeugdcriminaliteit.