Zeven tips over inkoopbeleid voor gemeenten

1. Onderbouw jeugdbeleid

De basis voor een goed onderbouwd jeugdbeleid is inzicht in hoe kinderen, jongeren en ouders er in uw gemeente voor staan. Stel de vraag: hoe gaat het met de jeugd en opvoeders in uw gemeente? Wat gaat goed, en wat vraagt om inzet? Cijfers kunnen antwoord geven op deze vragen, mits deze goed worden geduid. Net zo belangrijk is de input van de uitvoerende partners, professionals en cliënten op het te voeren beleid. Met behulp van de cijfers en de input kunt je een match maken tussen de vraag en het benodigde aanbod.

Lees meer in het Kwaliteitskompas over het in kaart brengen van de staat van onze jeugd en het formuleren van ambities.

2. Maatschappelijke resultaten: maak ambities meetbaar

Formuleer maatschappelijke resultaten, maak deze specifiek, concreet en tijdsgebonden. Dit helpt om te bepalen welke inzet van welke partij nodig is om het resultaat te realiseren. Voorbeeld: het aantal vroegtijdig schoolverlaters is over 4 jaar verminderd met 10 procent.

Lees meer in het Kwaliteitskompas over maatschappelijk resultaat.

3. Maatschappelijk partnerschap

De samenwerking tussen gemeente en aanbieders begint met het gezamenlijk formuleren van de maatschappelijke resultaten. Het is belangrijk om maatschappelijke resultaten samen mét uw partners in het veld en niet vóór uw partners te formuleren. Voorgeschreven doelen werken namelijk niet.

Door gezamenlijk keuzes te maken voor het beoogde resultaat, ontstaat er meer draagvlak voor de ingeslagen beleidsrichting. Meet tussentijds hoe het staat met de maatschappelijke resultaten, door vooraf met elkaar de juiste indicatoren te bepalen.

Voor het vervolg van het inkoopproces is het belangrijk dat de gemeente duidelijk aangeeft op welke wijze zij haar rol als opdrachtgever wil invullen. Zo wordt het voor aanbieders helder wat zij van een gemeente kunnen verwachten. Wees daarbij alert op wat ieders belangen zijn en ga daarover met elkaar in gesprek. Alleen dan kun je tot gezamenlijke afspraken en doelen komen.

4. Keuze van inkoopprocedure

Als gemeente kun je ervoor kiezen om de jeugdhulp in eigen beheer uit te voeren of de uitvoering uit te besteden aan andere partijen. Als de gemeente kiest voor uitbesteden, zijn er drie mogelijkheden:

• Subsidie
• Overheidsopdracht
• Open House

Vervolgens maakt een gemeente een keuze voor een inkoopprocedure (Hoe koop je in?):

• Klassiek aanbesteden
• Zeeuws model
• Dialooggericht

Niet voor alle zorgvormen is één procedure de beste. Je kunt per zorgvorm een ander inkoopprocedure gebruiken. De bekostigingsmodellen zijn onder te verdelen in:

• Productiebekostiging
• Resultaatbekostiging
• Populatiebekostiging

Inhoudelijke vragen die kunnen helpen bij deze keuzes voor de inkoopprocedure zijn:

• Hoeveel vrijheid heeft een cliënt bij de keuze voor een aanbieder?
• Is er voor de aanbieder ruimte voor het bieden van maatwerk?
• Wordt gestimuleerd dat de aanbieder kan optreden als professionele organisatie, met een interne kwaliteitscyclus?
• Worden de administratieve lasten voor de aanbieder beperkt?

Lees meer in de factsheet Inkoop jeugdhulp door gemeenten. Hoe zit het?

5. Contractduur

Als opdrachtgever bepaal je de duur van de contracten. Kortdurende contracten hebben als voordeel dat je als gemeente grip houdt op de jeugdhulp. Je hebt dan de mogelijkheid om aanpassingen te maken in uw contracten, bijvoorbeeld omtrent de tarieven. Het nadeel is echter dat het voor aanbieders onzekerheid meebrengt. Het is voor hen namelijk moeilijker om langetermijndoelen na te streven. Ook kan een kortdurend contract ten koste gaan van de continuïteit van zorg.

Langetermijncontracten bieden juist meer continuïteit en zekerheid, maar geven minder ruimte voor tussentijdse sturing. Meerjarige contracten kunnen licht bijgestuurd worden, je kunt bijvoorbeeld bepalen dat je ieder jaar een bepaald resultaat wilt bereiken. Let wel: bij Open House kunt je tussentijdse wijzigingen doorvoeren, bij een overheidsopdracht zijn grote wijzigingen aanbestedingsrechtelijk niet toegestaan.

Lees meer over Nederlandse Aanbestedingswet omtrent wijzigingen

6. Kwaliteitseisen aan jeugdhulp

Gemeenten hebben de verantwoordelijkheid om de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdhulp te waarborgen. Zij kunnen bij de inkoop van de jeugdhulp kwaliteitseisen stellen aan de jeugdhulpaanbieders. Een aantal kwaliteitseisen wordt zo fundamenteel geacht dat zij in de wet zijn opgenomen. Daarnaast kunnen gemeenten aanvullende kwaliteitseisen stellen.

Lees meer over de kwaliteitseisen en het onderzoek.

7. Uitkomsten van de hulp

Levert een aanbieder goed werk? Wat zijn de directe effecten van de geleverde zorg voor kindern, jongeren en gezinnen? Het is belangrijk dat het meten van de uitkomsten een goede plek krijgt in de interne kwaliteitscyclus van een aanbieder. Een gemeente kan dit stimuleren. Gemeenten kunnen eisen dat aanbieders hun uitkomsten monitoren, en op basis van cijfers zorgen voor een cyclus van leren en verbeteren. Voor de jeugdhulp zijn voor hun uitkomsten drie zogenaamde outcome-indicatoren ontwikkeld:

• Cliëntentevredenheid
• Uitval
• Doelrealisatie

Reken aanbieders niet financieel af op hun uitkomsten. Dat kan leiden tot een onbedoeld neveneffect, zoals het beperken van de instroom van een moeilijke doelgroep. Het monitoren van de uitkomsten en een goede duiding hiervan levert input voor het kwaliteitsgesprek over de verbetering van de jeugdhulp.

Belangrijk is dat een gemeente haar aanbieders stimuleert om te opereren als een professionele organisatie, waarin het vanzelfsprekend is om het effect van diensten te monitoren en de resultaten hiervan te gebruiken voor een verbetercyclus.

Lees meer in het Kwaliteitskompas over uitkomsten van activiteiten.