Gebruik jeugdzorg groeit: hoe kun je het welbevinden van de jeugd versterken?

Waardoor zitten steeds meer kinderen en jongeren niet lekker in hun vel?

De oorzaken kunnen per kind verschillen, want elk kind is anders. Sommige kinderen maken zich bijvoorbeeld zorgen over grote wereldproblemen, zoals de klimaatcrisis of de oorlog. Anderen hebben vooral last van sociale druk om altijd vrolijk te zijn. Of ze voelen dagelijks stress, omdat ze een bepaald diploma willen halen.

Hoewel de oorzaken verschillen, lijken er wel een paar verklaringen te zijn waarom juist nu steeds meer kinderen en jongeren zich niet fijn voelen.

• We zijn als samenleving steeds meer van kinderen gaan vragen. En we zijn steeds eerder in hun leven hun ontwikkeling gaan meten, vooral cognitief. Zoals schooltoetsen op jonge leeftijd. We zijn daardoor de cognitieve prestaties op school misschien wel meer gaan waarderen dan andere vaardigheden die net zo belangrijk zijn in het leven.
• We maken ons steeds meer zorgen over kinderen als het niet goed gaat. Bijvoorbeeld als ze een onvoldoende halen. We zijn dan sneller geneigd om bijles te regelen. Kinderen kunnen daardoor het idee krijgen dat ze niet goed genoeg zijn.
• Mensen doen steeds meer alleen. We vragen minder hulp aan elkaar. Veel mensen denken daarom dat je het aan jezelf te danken hebt als iets goed gaat in je leven. Maar ook als het fout gaat. Kinderen en jongeren voelen daardoor veel stress en druk.
• Als iets niet goed gaat, dan zien mensen dat vaak als een probleem dat moet worden opgelost. Kinderen en jongeren leren daardoor niet dat pech en vervelende gebeurtenissen bij het leven horen. Dat zorgt voor stress en angst.
• Veel kinderen en jongeren maken zich zorgen over de toekomst. Bijvoorbeeld over het klimaat, armoede en het vinden van een woning.

Wat hebben kinderen en jongeren nodig om zich beter te voelen?

Het is heel belangrijk dat er goede jeugdzorg is voor kinderen en jongeren die dat nodig hebben. Vanzelfsprekend moeten kinderen met een eigen kwetsbaarheid passende hulp krijgen. En ook kinderen die zoveel last hebben van de druk van de samenleving dat zij daar echt onder gebukt gaan.

Maar jeugdzorg kan niet alle vragen of problemen van kinderen en jongeren oplossen. Veel van hun problemen hebben te maken met grotere problemen in onze samenleving. Jongeren kunnen die niet alleen oplossen. Ook niet met professionele hulp. En volwassenen kunnen die maatschappelijke problemen ook niet oplossen door jongeren jeugdhulp aan te bieden.

Wat alle kinderen en jongeren in ieder geval nodig hebben, is een fijne en hoopvolle omgeving om op te groeien. Hiervoor moeten volwassenen aan de slag met drie dingen:

• Andere dingen belangrijk maken. Dat betekent dat volwassenen minder van kinderen en jongeren vragen. Ze voelen dan minder druk om het goed te doen. Ook is het belangrijk dat volwassenen zorgen dat kinderen en jongeren fijn en gezond kunnen opgroeien.
• Hoop voor de toekomst. Volwassenen moeten besluiten nemen die zorgen voor een goede toekomst. Zoals duurzaamheid, zicht op een goede woning en minder armoede.
• Het is belangrijk dat volwassenen kinderen en jongeren serieus nemen. Dat ze luisteren naar wat zij nodig hebben. En hun meningen en ideeën gebruiken voor een goede toekomst.

Wat kun je als organisatie betekenen voor kinderen en jongeren?

• Heb oog voor de positieve ontwikkeling van kinderen en jongeren. Juist voor diegenen in hulptrajecten is aandacht voor de ontwikkeling van talent en veerkracht ook van groot belang.
• Voer intern het gesprek over de volgende vragen:
  • Hoe kijken we als organisatie naar het welbevinden van kinderen en jongeren?
  • Wanneer en hoe kunnen wij onze (specialistische) expertise het beste inzetten en waarin zijn anderen beter en moeten we de samenwerking zoeken? Denk aan externe partijen als de preventiemedewerker van de GGD, het wijkteam, de sportclub en de school.
  • Hoe betrekken we de stem van kinderen, jongeren en ouders in onze organisatie? Vraag aan de jongeren zelf hoe hun stem beter gehoord kan worden.
• Ga in gesprek met je partners en bespreek hoe jullie gezamenlijk kunnen bijdragen aan een prettige omgeving voor kinderen en jongeren om in op te groeien. Bespreek wat ieders bijdrage nu is en wat zij anders of extra kunnen doen.

Hoe blijf je werken aan pedagogische kwaliteit en continuïteit?

• Ga intern het gesprek aan over de pedagogische kwaliteit van de organisatie:
• Voelen kinderen en jongeren zich welkom, gezien en veilig?
• Is de sfeer prettig, voorspelbaar en positief met aandacht voor inclusie?
• Bestaat tussen jongeren onderling een positieve interactie?
• Geldt dat ook voor de interactie tussen jongeren en leerkrachten of begeleiders?
• Voelen kinderen en jongeren de ruimte om zorgen te delen?
• Is er meer aan de hand met een jongere? Zijn er dan korte lijntjes met collega's met een ondersteunende rol of bijvoorbeeld de jeugdgezondheidszorg, CJG etc.?
• Zorg voor een werkklimaat waarin vrijwilligers en professionals een langdurige relatie met kinderen, jongeren en ouders kunnen aangaan.
• Voor maatschappelijke organisaties is het nodig dat zij een aantrekkelijke werkgever zijn. Dit betekent onder meer voldoende doorgroeimogelijkheden, ontwikkelmogelijkheden, ruimte voor reflectie en intervisie.