Opgroeien in een cultureel diverse samenleving

Wat betekent cultuur voor het opgroeien van jongeren?

Cultuur omvat de normen, waarden, overtuigingen, tradities en gewoonten die je leert van je opvoeding, school en omgeving. Bijvoorbeeld hoe je je kleedt, wat je eet en drinkt, hoe je met anderen omgaat en religie. Ook speelt cultuur een rol in creatieve uitingen zoals kunst, wetenschap en muziek.

Culturen staan niet vast: ze veranderen voortdurend door wat mensen meemaken. Ze kunnen van elkaar verschillen. Ook binnen een culturele groep kunnen mensen van elkaar verschillen en tot meerdere groepen behoren. Opgroeien in een diverse samenleving kan kinderen en jongeren helpen om open te staan voor verschillen en om respectvol met mensen van verschillende culturen om te gaan.

Wat betekent diversiteit voor het opgroeien van jongeren?

Diversiteit gaat over de verschillen tussen mensen, zoals leeftijd, uiterlijk, geslacht, religie en afkomst. Sommige verschillen, zoals hoe iemand eruitziet, zijn direct zichtbaar. Deze worden daarom 'oppervlakkige verschillen' genoemd. Andere verschillen zijn minder of niet zichtbaar. Denk aan je overtuigingen, normen en waarden. Dit zijn 'diepliggende verschillen'.

Uit onderzoek blijkt dat oppervlakkige verschillen vaker een effect in het dagelijkse leven hebben. Mensen kunnen hierop namelijk beoordeeld worden omdat anderen de verschillen kunnen zien. De diepliggende verschillen komen pas naar voren wanneer mensen elkaar beter leren kennen. Verder zijn er ook 'opvallende verschillen'. Deze gaan over welke kenmerken het meeste opvallen wanneer we anderen ontmoeten. Het blijkt dat hoe we naar anderen kijken en welke verschillen ons opvallen, wordt bepaald door onze eigen ervaringen en overtuigingen.

Jongeren die opgroeien in een diverse omgeving leren vaak beter met verschillen om te gaan. Ze krijgen ook een bredere kijk op de wereld. Door de verschillen om hen heen kunnen ze zich makkelijker aanpassen op verschillende plekken en aan mensen. Dit komt omdat ze eerder wennen aan verschillende manieren van denken en leven.

Superdiversiteit

Nederland is nog nooit zo divers geweest op het gebied van religie en afkomst. De laatste jaren wordt er steeds vaker gesproken over 'superdiversiteit'. Dit betekent dat er steeds meer verschillende groepen mensen naar Nederland komen, zoals expats, vluchtelingen en andere migranten. Dit leidt tot een toename van het aantal mensen in een land als en tot een grotere diversiteit aan culturen en gewoonten.

De term 'superdiversiteit' werd in 2007 bedacht door socioloog en antropoloog Steven Vertovec. Hij wilde hiermee laten zien hoe complex en gevarieerd moderne samenlevingen zijn geworden door de vele verschillende mensen die er wonen.

Wat betekent inclusie voor het opgroeien van jongeren?

Inclusie hangt vaak samen met diversiteit. Dit betekent dat iedereen, ongeacht de onderlinge verschillen, kan meedoen in de samenleving. Het doel van een inclusieve samenleving is om hindernissen weg te nemen die mensen hierin tegenhouden. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat alle mensen onderwijs kunnen volgen en werken. Of dat iemand met een handicap gemakkelijk toegang heeft tot gebouwen en ruimtes. Het gaat er dus om dat iedereen gelijke kansen krijgt om mee te doen en geaccepteerd te worden.

Inclusie is belangrijk voor de opvoeding van kinderen en jongeren. Als ze opgroeien in een inclusieve omgeving, leren ze om verschillen tussen mensen te waarderen en respecteren. Dit helpt hen om anderen eerlijk en gelijkwaardig te behandelen. Hierdoor voelen ze zich meer verbonden met anderen en kunnen ze zich beter ontwikkelen op sociaal en emotioneel gebied. Het helpt hen bijvoorbeeld om betere relaties op te bouwen met mensen om hen heen.

Maatschappelijke discussies

In een diverse samenleving komen mensen met verschillende achtergronden samen. Dit is een verrijking en kan zorgen voor een inclusievere samenleving. Toch zijn onderzoekers het niet altijd eens over hoe deze superdiversiteit de relaties tussen mensen en groepen mensen beïnvloedt. Bijvoorbeeld:

• Sommige onderzoekers zeggen dat als iemand veel contact heeft met mensen van andere culturen, de vooroordelen over die mensen minder worden en de relaties verbeteren.
• Sommige onderzoekers, zoals de Amerikaanse socioloog Robert Putnam, beweren juist dat te veel diversiteit de band tussen mensen kan verzwakken, omdat ze zich terugtrekken van mensen van hun eigen culturele groep.

Het thema diversiteit kan leiden tot discussies in de maatschappij, waarbij de media vaak een rol speelt. Daarbij gaat het meestal over onderwerpen als integratie of polarisatie. De toename van vluchtelingen heeft deze discussie meer aandacht gegeven. Het is belangrijk om in deze discussies de kleine verschillen te zien, de situatie te begrijpen en te weten wat wel en niet waar is.