De jeugd- en gezinsprofessional in het wijkteam

Houding

Je houding en gedrag als wijkteamprofessional zijn belangrijk om te zorgen dat je een band kunt aangaan met inwoners. Uit onderzoek blijkt dat een open houding, een objectieve blik, betrokkenheid, inlevingsvermogen, vertrouwen en een heldere communicatie daarin werkzame elementen zijn.

In je contact met gezinnen en kinderen zijn vooral de volgende zaken werkzame elementen:

• verbinding: in contact komen en blijven
• vertrouwen: een band opbouwen
• verantwoordelijkheid: regie bij het gezin laten

Deze drie elementen zijn ook belangrijk bij de samenwerking met partners in de wijk.

Lees meer over het onderzoek: Wijkteams hebben toegevoegde waarde.

Taken

De volgende taken zijn belangrijk voor wijkteamprofessionals in het werken met jeugd en gezinnen:

• werken vanuit een netwerk
• ondersteunen van pedagogische basisvoorzieningen
• aansluiten bij de vraag en werken op maat
• helpen een gezinsplan op te stellen
• versterken van eigen kracht
• versterken van de opvoeding en ontwikkeling
• optreden bij onveiligheid en crisissituaties
• inzetten van specialistische hulp
• versterken van functioneren op andere domeinen
• afstemmen van de hulp

Als jeugd- en gezinsprofessional kun je niet alle taken uitvoeren en over alle competenties beschikken die horen bij generalistisch werken met jeugd en gezin in de wijk. Uitgangspunt is dat het team over een totaal van competenties en gedragingen beschikt. Niet elk wijkteam voert dezelfde taken uit. Dit ligt aan de manier van organisatie en inrichting in de gemeente.

Benieuwd naar de bijbehorende competenties en gedragingen bij deze taken? Lees meer in Generalistisch werken met jeugd en gezin in de wijk: Tien taken in de praktijk. Of doe de competentiescan om na te gaan welke competenties bij jezelf of in je team aanwezig zijn en welke competenties jullie verder kunnen ontwikkelen.

Competenties

Gemeenten geven aan dat de 'T-shaped' professional de meest voorkomende professional is in de wijkteams (Sociale Wijkteams in beeld, 2016). Een 'T-shaped' professional is zowel een generalist die integraal kijkt en handelt (de liggende balk van de T), als een deskundige op een specifiek terrein (de staande balk van de T).

Het is belangrijk dat wijkteammedewerkers in staat zijn om verschillende aspecten te zien van de risico's en problemen waar ze in casussen mee te maken krijgen en dat ze daar naar handelen. Maar het is ook belangrijk dat er in het team voldoende deskundigheid is op specifieke onderdelen, zodat ook de medewerkers in brede sociale teams en 0-100-teams deskundig zijn op het gebied van jeugd en gezin.

Een generalist:

• verheldert vragen en behoeften
• versterkt eigen kracht en zelfregie
• is zichtbaar en gaat op mensen af
• stimuleert verantwoordelijk gedrag
• stuurt aan op betrokkenheid en participatie
• verbindt gezamenlijke en individuele aanpak
• werkt samen en versterkt netwerken
• doorziet verhoudingen en anticipeert op veranderingen
• benut professionele ruimte
• is een lerende en ondernemende professional

Kennis

De jeugd- en gezinsgeneralist moet kennis hebben over:

• de normale ontwikkeling en opvoeding van kinderen en verstoringen daarin
• veelvoorkomende opvoedingsvragen, -risico's en -problemen
• factoren die van invloed zijn op de normale ontwikkeling en opvoeding
• het inschatten en vergroten van de veiligheid van het kind
• de mogelijkheden en beperkingen van de eigen kracht van gezinnen
• het inschatten van mogelijkheden en de noodzaak van de inzet van specialistische hulp
• werkzame factoren en effectieve interventies

Verder moet de jeugd- en gezinsgeneralist goed bekend zijn met andere sectoren waar ouders, kinderen en jongeren mee te maken kunnen krijgen, zoals:

• preventieve jeugdgezondheidszorg
• opvoed- en opgroeiondersteuning
• geestelijke gezondheidszorg voor kinderen (jeugd-ggz)
• problematiek van (licht) verstandelijk beperkten

Om generalistisch te werken, is het nodig om de specialistische kennis te onderhouden. Uit de praktijk blijkt dat dit een lastige opgave is, voor brede sociale teams maar ook voor jeugd- en gezinsteams.

Ruimte voor de professional

Ruimte voor de professional is een van de vijf transformatiedoelen in de Jeugdwet. Ruimte om regeldruk te verminderen, maar vooral ook om passende zorg te bieden. Professionals hebben ruimte nodig om invulling te geven aan hun professionele handelen.

In de praktijk lijkt deze ruimte er voor wijkteamprofessionals niet voldoende te zijn. Professionals kunnen zelf aan de slag met het kunnen én durven nemen van de ruimte om maatwerk te bieden aan een gezin.

Lees meer in Zo creëren professionals ruimte in jeugd- en wijkteams.

Leren en reflecteren

Reflecteren is een belangrijk onderdeel van het werk van wijkteams. Hierdoor kunnen professionals hun competenties en professionele vaardigheden blijven ontwikkelen op basis van wat zich afspeelt in de praktijk. Inmiddels wordt reflectie, in de vorm van casuïstiekbesprekingen en intervisie, gewaarborgd binnen wijkteamorganisaties.

Lees meer op de pagina Reflectie.

Kijk voor handige tools en instrumenten voor wijkteamprofessionals op www.wijkteamswerkenmetjeugd.nl.

Beroepsregistratie en professionele standaarden

Beroepsregistratie draagt bij aan vakmanschap, omdat het professionals en werkgevers stimuleert om te investeren in vakbekwaamheid. Door zich te registreren, laten professionals zien dat ze staan voor de kwaliteit van hun vak. Ze werken volgens richtlijnen en de beroepscode en zijn daarop aanspreekbaar. Zo kunnen kinderen en jongeren die hulp krijgen van geregistreerde professionals rekenen op goede hulp en ondersteuning.

Lees meer over beroepsregistratie en Kwaliteitsstandaarden en beroepsethiek.