Ongelijkheid bij jonge kinderen

Verschillen in ontwikkeling van taal en rekenen

Opleidingsniveau en inkomen

Het CPB heeft onderzoek gedaan naar ongelijkheid van het jonge kind. Zij onderzochten vooral verschillen in de vaardigheden van jonge kinderen tussen groepen ouders met een verschillende sociaaleconomische status. Het inkomen en het opleidingsniveau bepalen de sociaaleconomische status van ouders. Kinderen van ouders met een lagere sociaaleconomische status presteren gemiddeld minder goed op het gebied van taal en rekenen dan kinderen van ouders met een hogere sociaaleconomische status. Deze verschillen zijn al meetbaar en zichtbaar op 3-jarige leeftijd. De verschillen tussen kinderen die in de peuterleeftijd ontstaan, blijven de rest van de jeugd ongeveer gelijk. De verschillen blijven dus de rest van de schoolloopbaan bestaan. Het opleidingsniveau van de ouders heeft meer invloed op de verschillen tussen kinderen dan het inkomen.

Migratieachtergrond

Tweedegeneratiekinderen met een migratieachtergrond beginnen gemiddeld vaker met een achterstand in taal en rekenen aan de basisschool dan kinderen zonder migratieachtergrond. Dit komt vaak doordat kinderen met een migratieachtergrond vaker uit gezinnen komen die een lagere sociaaleconomische status hebben. Uiteindelijk blijven er op de basisschool nauwelijks verschillen tussen kinderen met een migratieachtergrond en een Nederlandse achtergrond. De verschillen die zichtbaar blijven, zijn grotendeels bepaald door de sociaaleconomische status waar deze kinderen in opgroeien.

Factoren die de ontwikkeling van jonge kinderen beïnvloeden

Verschillen tussen jonge kinderen zijn te zien op basis van het inkomen van het gezin, de opleiding en de achtergrond van hun ouders. Maar deze factoren verklaren niet alle verschillen in de ontwikkeling van jonge kinderen. De omgeving waarin het kind opgroeit, hoeveel stress het ervaart in de vroege kinderjaren en hoeveel educatieve ondersteuning het kind thuis krijgt, spelen een rol.

Omgeving waarin het kind opgroeit

De omgeving waarin een kind opgroeit en het gedrag van de ouders zorgen al vóór de geboorte voor verschillen tussen kinderen. Luchtvervuiling, stress en ziekte tijdens de zwangerschap zijn slecht voor de ontwikkeling van het kind. Ook ongezond eten, te weinig eten, roken en alcohol drinken tijdens de zwangerschap hebben negatieve gevolgen voor de gezondheid en ontwikkeling van het kind. Deze risico's komen vaker voor bij kansarme gezinnen.

Ook in de vroege kinderjaren speelt de omgeving een belangrijke rol. Kinderen die opgroeien bij ouders met een lage sociaaleconomische status wonen vaker in minder veilige buurten met weinig groen en voorzieningen. Dat beïnvloedt hun ontwikkeling. Dat gebeurt vooral door stress in de vroege kinderjaren en minder stimulerende ondersteuning thuis.

Stress in de vroege kinderjaren

Stress in de vroege kinderjaren wordt ook wel early life stress genoemd. Veel dingen kunnen thuis voor stress zorgen. Bijvoorbeeld als ouders zich zorgen maken over geld, als gezinnen in onveilige buurten wonen of door het verlies van dierbaren.

Deze stress beïnvloedt de gezondheid en ontwikkeling van kinderen, zowel tijdens het opgroeien als op latere leeftijd. Het heeft invloed op de hormonen, het immuunsysteem en de hersenontwikkeling van kinderen. Hierdoor kunnen ze sociaal-emotioneel en cognitief minder goed functioneren.

Early Life Stress - NCJ

Educatieve ondersteuning

Een stimulerende educatieve thuisomgeving voor het jonge kind is belangrijk. Het is goed voor kinderen als zij verschillende educatieve materialen hebben, zoals speelgoed en boeken. Dit hoeven geen boeken te zijn over taal en rekenen. Het is juist belangrijk dat kinderen spelenderwijs leren. Ook is belangrijk dat ouders betrokken zijn bij de ontwikkeling van hun kinderen. Het helpt de taalontwikkeling van kinderen als ouders bijvoorbeeld veel met hun kinderen praten en hun kinderen voorlezen.

Ouders met een hogere sociaaleconomische status zorgen meestal voor een stimulerende thuisomgeving. Ze praten vaak met hun kinderen, lezen hen voor en hebben boeken en speelgoed thuis. Ouders met een lagere sociaaleconomische status hebben gemiddeld minder educatieve materialen in huis en praten en lezen minder met hun kinderen. Hierdoor ontwikkelen kinderen van welvarende ouders zich gemiddeld sneller dan die van ouders met een lage sociaaleconomische status. De stimulering door ouders in de thuisomgeving is de belangrijkste factor voor de ontwikkeling van jonge kinderen.