Meer inzicht en samenhang in het preventieve aanbod

Wat is preventie?

Preventie is problemen voorkomen, beginnende problemen in goede banen leiden en voorkomen dat problemen terugkomen. Scholen, jeugdgezondheidszorg, kinderopvang, jongerenwerk, lokale teams en zorgaanbieders kunnen kiezen uit een breed palet aan interventies en programma's.  Daarbij kun je drie niveaus van preventieaanbod onderscheiden:

1. Universele preventie: voor alle kinderen, jongeren en hun opvoeders. Bijvoorbeeld voor het versterken van de sociale en emotionele competenties van leerlingen op de basisschool.
2. Selectieve preventie: voor groepen kinderen, jongeren en opvoeders met een verhoogd risico op problemen. Bijvoorbeeld voor het versterken van de opvoedvaardigheden van ouders door hen te leren omgaan met opstandig gedrag van hun kind.
3. Geïndiceerde preventie: voor individuele kinderen, jongeren en opvoeders met een verhoogd risico op problemen of met een beginnend probleem. Bijvoorbeeld voor het leren omgaan met depressie en angstklachten.

Samenhangend preventieaanbod

De samenwerking tussen gemeenten, onderwijs en partners uit de jeugdhulp is essentieel om een effectief en samenhangend preventieaanbod te kunnen ontwikkelen en aan te bieden. Zo'n verbonden en samenhangend preventief aanbod betekent dat:

• het aanbod goed is afgestemd op de vraag in de school of wijk.
• het aanbod in de wijken en scholen elkaar versterkt.
• voor veelvoorkomende hulpvragen ook preventief aanbod beschikbaar is.

De Preventiematrix Verbinding onderwijs jeugdhulp helpt hierbij. We leggen uit hoe je hiermee kunt werken.

Aan de slag met de Preventiematrix: samen doen

Voor een goed en samenhangend preventief aanbod is het van belang dat je als gemeente het onderwijs en de jeugdhulporganisaties als vanzelfsprekende partner ziet. Elke partij heeft kennis over wat er bij jongeren speelt en wat er aan aanbod is. Het is daarom belangrijk om de stappen die we hieronder beschrijven gezamenlijk met alle partners te zetten. Door het samen te doen, creëer je bovendien draagvlak.

Let op: de stappen zijn niet bedoeld als een lineair of volgordelijk proces. Wel zijn ze van belang om effectief met de preventiematrix te werken. Het Kwaliteitskompas van het NJi kan behulpzaam zijn om deze stappen te ordenen. Dit is een instrument voor gemeenten die samen met hun partners willen sturen op de resultaten voor jeugdigen.

Ambities bepalen en het in kaart brengen van preventieaanbod

Afhankelijk van de situatie in jouw wijk, gemeente of regio kun je beginnen met het formuleren van je ambities of met het in kaart brengen van het bestaande preventieaanbod. Wat gebeurt er al aan preventieve activiteiten? Je kunt de preventiematrix gebruiken om inzicht en overzicht te krijgen van wat je aan preventie doet en welk aanbod andere partners op dit vlak hebben.

Het gezamenlijk invullen van deze matrix maakt duidelijk aan welke onderwerpen en vraagstukken al veel aandacht wordt besteed vanuit de verschillende partners. Hoe je de preventiematrix invult, wordt uitgelegd in de handleiding. Je vindt hier ook een voorbeeld van een matrix.

Begin je met het formuleren van ambities? Dan doe je dat op basis van wat je weet over hoe het met kinderen en jongeren gaat. Hiervoor breng je kwantitatieve en kwalitatieve gegevens in beeld, zoals de informatie uit de GGD monitor. Meer informatie over het verzamelen van gegevens, vind je op de pagina Zoeken naar beschikbare gegevens en op onze pagina's over monitoring.

Prioriteiten bepalen

Als je de gezamenlijke ambities duidelijk hebt, keer je terug naar de preventiematrix. In hoeverre komt het bestaande aanbod overeen met de ambities? Waar liggen nog kansen en welk preventief aanbod is nodig? Samen met alle betrokken partners kun je prioriteiten stellen en kiezen welk aanbod jullie willen behouden en bij wie, welk aanbod jullie beter willen benutten, toevoegen of vergroten en welk aanbod jullie misschien willen schrappen.

Regie-afspraken maken

Als de keuzes helder zijn, maak je afspraken over de regie. Hoe bewaar je overzicht en hoe monitor je de resultaten? Wat zijn ieders taken en hoe communiceer je?  Het is belangrijk dat alle betrokken professionals inzicht krijgen in het preventieve aanbod. Denk hierbij aan gemeenten, onderwijs en de uitvoerende organisaties in preventie. Het delen van de ingevulde preventiematrix kan helpen bij het creëren van dit overzicht.

Meer informatie

Preventie in de verbinding van scholen met gemeentelijke voorzieningen voor de jeugd Potentie van preventie