Het perspectief van de jongere centraal stellen

Als we willen dat jongeren zelfstandig worden, dan moeten we hen ook invloed geven op hun eigen begeleiding. Dit is een van de succesfactoren van de aanpak Toekomst gericht werken. Jongeren ervaren vaak dat ze wel bij gesprekken mogen zitten, maar dat er niet echt naar hen geluisterd wordt. Het is belangrijk wat jongeren inbrengen serieus te nemen, zodat jongeren zich gezien en gehoord voelen en mee kunnen beslissen over begeleiding die hen helpt.

Wat zeggen jongeren zelf?

Betrek me bij besluiten

Jongeren zijn ontevreden als zij onvoldoende betrokken worden in de besluitvorming over hun eigen leven.

Als je iets zegt, dan luisteren ze vaak niet naar jongeren. Als ik iets zeg tegen mijn docenten ofzo, dan nemen ze het niet serieus. Maar als mijn ouders hetzelfde zeggen, dan luisteren ze wel. Dus ik word dan niet serieus genomen als jongere.

Jongere

Sluit aan bij mijn behoefte

De hulp die jongeren krijgen moet aansluiten op hun behoefte en niet gestuurd worden door het aanbod.

Ik was een beetje druk in mijn hoofd en dat had ik op school gezegd en toen werd ik meteen naar een psycholoog gestuurd. Dan zit je daar een uur stil in een kamer, met iemand die je niet kent. Dat helpt natuurlijk niet. Ik wilde gewoon iets leuks gaan doen.

Jongere

Neem de tijd om te luisteren

Jongeren willen gezien worden. Ze willen met iemand kunnen praten, die niet oordeelt en meteen oplossingen bedenkt.

Jongerenwerkers heb je ook bij mij in de buurt. Ze maken echt tijd. En zijn eigenlijk alleen maar aan het luisteren. Anders dan een mentor, die heeft het heel druk, en heeft geen tijd voor al die jongeren. In het buurtteam namen ze echt de tijd.

Jongere

Help me met praktische zaken

Jongeren willen graag de baas zijn over hun eigen leven. Ze willen ook hulp ontvangen bij het werken aan hun toekomst: vroegtijdig en wanneer het voor hen past. Vooral bij praktische zaken, zodat zij het later zelf zullen kunnen.

Leer mij gewone menselijke dingen. Zoals het lezen van brieven en gebruiken van DigiD.

Jongere

Coach me in waar ik aan moet werken

Jongeren willen een professional die meeloopt met de jongere in plaats van boven hen staat en vertelt hoe het moet.

Als ik iemand had die mij coachte dan ging het goed, als ik die niet had, dan was het meteen mis. Iemand die me vertelde wat goed gaat en ook wat niet goed gaat, waar ik aan moet werken.

Jongere

Lees ook wat jongeren die jeugdhulp ontvangen belangrijk vinden in de begeleiding.

Waarom is het perspectief van de jongere belangrijk? 

Bij het ondersteunen in de overgang naar volwassenheid werkt een vraaggerichte aanpak het beste. Dat betekent dat de wens en de behoefte van de jongere het vertrekpunt zijn van de ondersteuning. De jongere heeft op deze manier de regie over eigen leven en dat levert vele positieve effecten op. Het versterkt de intrinsieke motivatie om de gestelde doelen te behalen. Het vergroot de bereidheid van jongere om met de toekomst bezig te zijn. Het helpt bij het creëren van een positief zelfbeeld en het gevoel van zelfeffectiviteit. Tot slot versterkt het de vertrouwensband met de professional. Wanneer jongeren voldoende betrokken zijn bij de aanpak, zullen ze zich vaker positief opstellen in de ondersteuning.

9 van de 10 jongeren zijn super eigenwijs. Als ik niet achter mijn plan sta, hoe kan ik eraan werken?

Jongere

Hoe stel je het perspectief van de jongere centraal? 

Het is belangrijk dat jongeren zelf kunnen aangeven wat het beste bij hen past. Een jongere moet zelf doelen kunnen kiezen en zelf de acties regisseren om deze doelen te behalen. Waar nodig kan de jongere hulp vragen van opvoeders of vertrouwde volwassenen. Het gaat hier om de balans tussen autonomie en steun.

Vaak zat ik aan een grote tafel met allemaal volwassenen, die besloten wat er met mij moest gebeuren. Ze vroegen nooit wat ik wilde, of dat ik het een goed idee vond. Ik snap echt wel dat niet alles geregeld kan worden. Maar ze hadden ook kunnen zeggen: Er zijn twee opties, wat denk jij dat jou het beste helpt?'

Jongere

Als jongeren ouder worden, wordt er meer zelfstandigheid verwacht. Jongeren moeten daarom geleidelijk meer zeggenschap krijgen. Er moet ruimte zijn voor flexibiliteit in de ondersteuning, en de jongere moet de ruimte krijgen om een eigen plan te trekken.

In de volwassen GGZ zeiden ze opeens: Jij moet zelf aangeven wat er nodig is. Daarvoor mocht ik nooit iets beslissen. Dat verschil is echt heel groot. Hoe kan ik dat nou opeens weten?

Jongere

Om het perspectief van een jongere helder te krijgen, is het helpend om samen te werken aan een toekomstplan. Het maken van een plan voordat de jongere meerderjarig is, helpt hem of haar om meer stabiliteit en continuïteit in ondersteuning te ervaren. Creatieve werkvormen zoals tekenen, filmen of storytelling kunnen helpen om een vorm te vinden die de jongere aanspreekt. En dat motiveert jongere om aan de toekomst te werken.

Praktische tips voor professionals 

  • Eigen verantwoordelijkheid en eigen regie is het vertrekpunt.
  • Luister naar de jongere, zonder te oordelen.
  • Neem de tijd om elkaar te leren kennen en wees eerlijk over wat je wel en niet kunt.
  • Opgroeien gaat met vallen en opstaan. Met ruimte en verantwoordelijkheid gaan ook dingen mis. Ga daarover in gesprek en help jongeren hier voor zichzelf lessen uit te trekken.  
  • Focus op veerkracht, mogelijkheden en talenten. 
  • Ga vroegtijdig met een jongere in gesprek over zijn plan en perspectief. 
  • Wees faciliterend, moedig jongeren aan om zelf een hulpvraag te stellen en ondersteun jongeren bij het maken van eigen keuzes.
  • Investeer doorlopend in het versterken van steun en netwerk. Zoek contact en samenwerking met mensen om de jongere heen. Wie is duurzaam beschikbaar voor de jongere? Wie wil hierin meer betekenen voor de jongere?

Meer informatie

  • Handreiking Toekomstgericht werken is een publicatie van Hogeschool van Amsterdam met lessen en methodieken uit het Fieldlab Toekomstplannen Jongeren, o.a. over het belang van positief toekomstbeeld en het balans vinden tussen sturen en steunen door professional. Ook beschikbaar in de vorm van videolessen.
  • Ondersteuning op weg naar volwassenheid biedt een overzicht van internationale kennis, o.a. over het aansluiten bij het perspectief van de jongere als werkzame element in begeleiding naar volwassenheid.
  • Samen bereiken wat niemand alleen lukt is een publicatie met een reeks podcasts over het aansluiten bij het perspectief van de jongere en samenwerken tussen organisaties.
  • Geef ze een stem is een publicatie die ingaat op de methode Mijn Pad. Mijn Pad is een methode die een stem geeft aan jongeren en hun helpt die stem, hun mening, te ontwikkelen.

Lees ook

Alle pagina's over van jeugd naar volwassenheid

Foto Suzanne Bakker

Vragen? Neem contact op met:

Suzanne Bakker

medewerker inhoud
s.bakker@nji.nl