Wat speelt er rond schoolverzuim en aanwezigheid?

Landelijke ontwikkelingen

Op 22 juli 2022 presenteerde het ministerie van OCW een brief aan de Tweede Kamer over drie actielijnen waarmee het wil werken aan het terugdringen van verzuim en thuiszitten:

1. Ieder kind wordt gezien doordat we aanwezigheid centraal stellen:

• Het ministerie werkt aan een wetsvoorstel terugdringen verzuim. Een mogelijke omslag naar aandacht voor aanwezigheid op school maakt daar onderdeel vanuit. De beoogde invoering daarvan is 1 augustus 2024.
• Het consortium KBA Nijmegen, Oberon en Kohnstamm Instituut deed in opdracht van het ministerie van OCW onderzoek naar voorgenomen wetswijzigingen rond verzuimbeleid en registratieplicht voor scholen. Daaruit blijkt dat er in het veld veel overeenstemming is over de inhoud van het wetsvoorstel. Bijvoorbeeld over de omslag van verzuim naar aanwezigheid, de noodzaak van een eenduidige registratie en om geoorloofd en ongeoorloofd verzuim in samenhang te bezien. Tegelijkertijd zijn er twijfels over het tempo waarop dit gerealiseerd kan worden. En zijn er vragen over een aantal inhoudelijke punten, zoals het borgen van privacy.

2. We bieden ieder kind een echt passend aanbod:

• Subsidieregeling WEL in ontwikkeling is bedoeld voor kinderen en jongeren die niet in het onderwijs zijn ingeschreven. Samenwerkingsverbanden krijgen middelen om deze kinderen onderwijs aan te bieden. De regeling wordt uitgevoerd door Gedragswerk.
• Er is een versterking van de positie van ouders en leerlingen door het invoeren van hoorrecht voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte te verplichten. Ook de organisatie van ouder- en jongerensteunpunten binnen elk samenwerkingsverband is verplicht. Zie ook: internetconsultaties.
• Er is een subsidieregeling voor begaafde leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs voor de schooljaren 2023-2025.
• In het experiment onderwijszorgarrangementen werken onderwijs- en zorgpartijen samen ten behoeve van jongeren die dreigen uit te vallen van school, al uitgevallen zijn of vrijgesteld zijn van onderwijs op grond van psychische of lichamelijke gronden.
• We zetten digitaal afstandsonderwijs in voor kinderen en jongeren die geen onderwijs op school kunnen volgen: Eind 2023 wordt een advies verwacht over afstandsonderwijs.
• Het ministerie van OCW en Kennisnet zijn bezig met een verkenning van de mogelijkheden op basis van verschillende vormen van afstandsonderwijs. Zie ook de brief van 8-7-2022).

Regionale ontwikkelingen

Regionaal werken steeds meer scholen aan schoolaanwezigheid om verzuim en thuiszitten terug te dringen. Met een schoolbrede pedagogische aanpak werken ze in en om de school samen voor de bevordering van aanwezigheid.

Schoolaanwezigheid is onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Op basis van data-analyse en bespreking wordt op een gestructureerde wijze gewerkt om de aanwezigheid op school te stimuleren en de verbinding met onderwijs te behouden. Deze projecten voeden de landelijke ontwikkelingen. Meer informatie over schoolaanwezigheid vind je op de pagina Schoolaanwezigheid van leerlingen stimuleren.

Voorbeelden van regio's die werken aan schoolaanwezigheid

Regio Twente

De Twentse Belofte werkt sinds enkele jaren stapsgewijs aan een schoolaanwezigheidsaanpak voor alle scholen in de regio Twente. Uitgebreide informatie over visie, instrumenten, schoolaanwezigheidskaarten en video's vind je op de website van het Project schoolaanwezigheid | Twentse Belofte.

Regio Brabant Oost

De Berkenschutse, een onderwijsexpertisecentrum voor speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs (o.a. langdurig zieke kinderen), werkt met het LANS: Leerlingen Allemaal Naar School. Binnen LANS wordt op een gestructureerde wijze verzuim in beeld gebracht en geduid. Onderzoek ondersteunt de aanpak. Er wordt samengewerkt met diverse partners in de regio.

Webinar 'Naar school? Ja toch!' door Evelyne Karel, GZ-psycholoog bij de Berkenschutse

Regio Alkmaar

Op drie scholen in de regio Alkmaar is een proeftuin schoolaanwezigheid gestart. Het is de bedoeling dat komende jaren steeds meer scholen aansluiten. De aanpak wordt gedragen door ondersteuningscoördinatoren en netwerkpartners binnen het samenwerkingsverband en het team jeugdhulp op school die vanuit vergelijkbare principes werken.

Bericht over protocol schoolaanwezigheidVideo proeftuin schoolaanwezigheid

Ondersteuning

De omslag van verzuim naar schoolaanwezigheid wordt actief ondersteund door Ingrado, de vereniging voor leerplicht, en Doorstroompunt. Leerplichtambtenaren zetten zich steeds meer preventief en ondersteunend in. Op de website van Ingrado vind je meer informatie.

Op initiatief van Steunpunt Passend Onderwijs en in samenwerking met Ingrado, NCJ, BiOND en de LBBO vonden bijeenkomsten plaats van de ontwikkelgroep 'Werken aan aanwezigheid'. Tijdens deze bijeenkomsten is een start gemaakt met het verschuiven van de focus van verzuim naar aanwezigheid. De opbrengst van de ontwikkelgroep is dit naslagwerk voor scholen en professionals.

Kennisnetwerk Schoolaanwezigheid

Het Kennisnetwerk Schoolaanwezigheid (KNSA) wordt gefaciliteerd door het NJi en het Steunpunt Passend Onderwijs. Het komt drie keer per jaar bij elkaar rond een thema dat te maken heeft met schoolaanwezigheid. Leren van en met elkaar is de kernactiviteit van het kennisnetwerk. Met wetenschappers, professionals en jongeren wordt vanuit verschillende perspectieven naar schoolaanwezigheid gekeken. De kennisontwikkeling tussen wetenschap en praktijk staat daarbij centraal.

Meer informatie

Maak werk van aanwezigheid en welbevinden op school - Steunpunt Passend OnderwijsPRESENT! Magazine over preventie en aanpak schoolverzuimSamen werken aan aanwezigheid - Aanwezigopschool.nl