Wat is netwerkpleegzorg en hoe werkt het?

Wat is netwerkpleegzorg? 

Netwerkpleegzorg is een vorm van pleegzorg. Hierbij worden kinderen of jongeren tijdelijk opgevangen bij mensen die ze al kennen als thuis wonen niet lukt. Deze pleegouders kunnen een opa, oma, oom, tante, vrienden van de ouders, leerkracht, ouders van vriendjes of een bekende van de sportclub, kerk of moskee zijn. Er zijn twee vormen van netwerkpleegzorg: informele en formele netwerkpleegzorg.

Informele netwerkpleegzorg

Bij informele netwerkpleegzorg woont een kind bij familieleden of bekenden zonder dat een pleegzorgorganisatie erbij betrokken is. Ouders en pleegouders regelen alles zelf zonder afspraken met een pleegzorgorganisatie, begeleiding en financiële vergoeding.

Formele netwerkpleegzorg

Bij formele netwerkpleegzorg zorgen familieleden of bekenden voor een kind met hulp van een pleegzorgorganisatie. De pleegzorgorganisatie, ouders, pleegouders en bij voorkeur kinderen of jongeren maken afspraken over onder andere de opvoeding en het contact tussen ouders en kind. De pleegzorgorganisatie zorgt ook voor een goede samenwerking door afspraken te maken over de rollen, taakverdeling en verwachtingen. De pleegzorgbegeleider volgt de relatie tussen ouders en pleegouders en bespreekt regelmatig wat wel en niet goed gaat en wat beter kan in de samenwerking.

Stappen pleegouder worden in formele netwerkpleegzorg

Formele netwerkpleegzorg wordt geregeld in een aantal stappen:

1. Aanmelding bij de gemeente: de ouders of wettelijk vertegenwoordigers van het kind vragen pleegzorg aan bij de gemeente of via een gecertificeerde instelling (GI).
2. Veiligheidstoets: de gemeente controleert of het kind veilig is bij de toekomstige pleegouders. 
3. Overdracht: de gemeente draagt de aanvraag over aan een pleegzorgorganisatie als de veiligheidstoets positief is. De pleegzorgorganisatie is dan verantwoordelijk voor de verdere hulp.
4. Screening: de pleegzorgorganisatie bepaalt via gesprekken, huisbezoeken en beoordeling van opvoedvaardigheden of de toekomstige pleegouders geschikt zijn.
5. Pleegzorgcontract: bij goedkeuring ondertekenen pleegouders een contract met afspraken over de zorg en begeleiding van het kind. Ze ontvangen daarna maandelijks een vergoeding voor de kosten van de zorg van het kind.

Het komt voor dat een kind al bij de netwerkpleegouder woont voordat alles officieel geregeld is. Er wordt dan een tijdelijk pleegcontract opgesteld. Dit wordt omgezet in een officieel contract wanneer de pleegzorgorganisatie bevestigt dat de netwerkpleegouders aan de criteria voldoen.

Waarom wonen bij familie of bekenden?

Het is belangrijk dat kinderen op de nieuwe plek zo thuis mogelijk opgroeien. Dit betekent dat ze bij voorkeur met broers en zussen in hun vertrouwde omgeving wonen, op dezelfde school blijven en hun sportclub behouden.

Uit onderzoek blijkt dat kinderen die bij netwerkpleegouders wonen een stabielere omgeving hebben dan kinderen die dat niet doen. Deze stabiliteit is belangrijk voor een gezonde ontwikkeling: het helpt psychische problemen te voorkomen, zorgt voor een gezondere hersenontwikkeling, versterkt de band met pleegouders en verbetert schoolprestaties.

Welke factoren zorgen voor meer stabiliteit?

Wonen in een vertrouwde omgeving geeft kinderen stabiliteit op verschillende manieren:

• Het kind blijft dicht bij de ouders wonen.
• Het kind voelt zich sneller thuis omdat het de pleegouders al kent.
• Ouders en pleegouders hebben vaak makkelijker contact omdat ze elkaar al kennen.
• De bekende normen, waarden, cultuur en taal van het gezin blijven meestal aanwezig.
• Broers en zussen kunnen soms samen blijven wonen.

Voorwaarden netwerkpleegzorg

Netwerkpleegzorg werkt alleen als aan de volgende voorwaarden voldaan wordt:

• De relatie tussen ouders en netwerkpleegouders is goed.
• Ouders accepteren de nieuwe rol van familieleden of bekenden als pleegouders, of accepteren hulp om daaraan te werken.
• De netwerkpleegouders kunnen hun nieuwe rol combineren met hun bestaande rol in het leven van het kind, zoals die van opa, oma, tante of buurvrouw.

Juridische kanten: vrijwillige of onvrijwillige plaatsing?

Vrijwillige pleegzorg

Bij vrijwillige pleegzorg stemmen ouders in dat hun kind tijdelijk bij pleegouders woont. Ze houden het gezag over hun kind en blijven betrokken bij belangrijke beslissingen. Vaak is een netwerkpleeggezin dan een geschikte optie. In dat geval blijven ouders verantwoordelijkheid voor de kosten voor de verzorging, opvoeding en school.

Onvrijwillige pleegzorg

Bij onvrijwillige pleegzorg besluit een kinderrechter dat het kind in een pleeggezin moet wonen. Er is dan meestal sprake van een juridische maatregel: een ondertoezichtstelling of gezagsbeëindiging. Netwerkpleegzorg is in zo'n situatie minder geschikt, omdat er dan vaak veel stress en spanning ontstaat in het contact tussen ouders en netwerkpleegouders.

Ondertoezichtstelling (OTS)

Ouders hebben beperkt gezag en volgen aanwijzingen van de jeugdbeschermer. Ze blijven betrokken bij de hulp en zijn verantwoordelijk voor de kosten voor de verzorging van hun kind.

Gezagsbeëindiging

Een voogd van de pleegzorgorganisatie krijgt voor onbepaalde tijd het gezag over het kind. Ouders worden zoveel mogelijk betrokken. Wel is de pleegzorgorganisatie financieel verantwoordelijk. Meestal gaat het kind bij onbekende pleegouders wonen die zich hebben aangemeld bij de pleegzorgorganisatie.