Een veilige omgeving voor lhbtqia+-jongeren

Veiligheidsmonitor onderwijs 2020-2021

De landelijke veiligheidsmonitor brengt rapport uit over veiligheidsbeleid en hoe leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs de veiligheid beleven. Begin 2022 kwam de meest recente veiligheidsmonitor uit. In de veiligheidsmonitor is onder andere de veiligheid van lhbt-leerlingen onderzocht. In het primair onderwijs wordt niet specifiek naar de veiligheidsbeleving van lhbt-leerlingen gevraagd, in het voortgezet onderwijs wel.

Het gevoel van veiligheid onder leerlingen in het voortgezet onderwijs is over het algemeen niet veranderd tussen 2018 en 2021. Het veiligheidsgevoel van leerlingen die homoseksueel, lesbisch, biseksueel of transgender persoon zijn, is wel verslechterd in de tijd. De mate waarin lhbt-leerlingen werden uitgescholden of expres gestoord is in 2021 niet verbeterd ten opzichte van 2018. lhbt-leerlingen werden in 2021 wel vaker opzettelijk lastig gevallen door anderen. De groep leerlingen die aangeeft dat je tegen iedereen op school kunt zeggen dat je homoseksueel of lesbisch bent, is in 2021 kleiner dan in 2018.

Een veilige omgeving

Het is belangrijk om samen te werken om school en andere plekken waar jongeren zijn en samenkomen, veilig te maken. Actief bijdragen aan een veiligere omgeving voor lhbtqia+-jongeren kan op verschillende manieren.

Aandacht voor seksuele en genderdiversiteit

Organiseer inclusieve themadagen. Je kunt als school ieder jaar op de tweede vrijdag van december deelnemen aan Paarse Vrijdag. Dit is een actiedag van Gender Sexuality Alliance (GSA) waarop leerlingen hun steun voor sekse, gender en seksuele diversiteit kunnen laten zien door paarse kleding te dragen. Ook de Day of Silence is een actie van de GSA. Hierbij wordt 12 uur lang stilgestaan bij de gevolgen van pesten. GSA heeft als doel heeft een positieve norm te creëren ten aanzien van lhbtqia+-jongeren.

Maak seksuele en genderdiversiteit bespreekbaar. Dit kan door het thema op te nemen in een les of een veilig klassengesprek te voeren. Inspiratie voor het primair, voortgezet en middelbaar onderwijs vind je op Gendi.nl of deze pagina van het NJi:

Hoe maak ik seksuele en genderdiversiteit bespreekbaar op school?

Er zijn nog andere activiteiten die je binnen de school kunt inzetten. Kijk voor meer informatie op de website van het COC, een belangenvereniging voor lhbti-personen.

Volwassenen als steunfiguur

Het is belangrijk om seksuele en genderdiversiteit zichtbaar en bespreekbaar te maken, en hierin sensitief, betrouwbaar en benaderbaar te zijn. Zo kunnen volwassenen voor jongeren een belangrijk steunfiguur, rolmodel of voorbeeld zijn. Zij kunnen jongeren laten zien dat ze gesteund worden om wie ze zijn en wat ze voelen.

COC Amsterdam deed samen met de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar verschillende rolmodellen en hun functie voor lhbtqi+-jongeren. Rolmodellen zijn bijvoorbeeld bekende Nederlanders of internationale beroemdheden, een persoon uit de omgeving of een goede vriend of vriendin. De functie die het rolmodel vervult, is dat die persoon kan inspireren, kan helpen bij het vinden van de eigen identiteit of meer zelfvertrouwen geeft. In ongeveer 50 procent van de gevallen is het rolmodel zelf iemand uit de lhbtqi+-gemeenschap. Ouders worden weinig tot niet bestempeld als rolmodel.

Uit een peiling die het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport liet uitvoeren, blijkt dat ouders soms niet goed in staat zijn het gesprek over seksuele oriëntatie en genderidentiteit met hun kinderen te voeren. Terwijl lhbtqia+-jongeren vaak wel de behoefte hebben hier met hun ouders over te praten.

Een belangrijke beschermende factor om problemen te voorkomen is steun en acceptatie door familieleden. Andere beschermende factoren zijn een band met school en leraren: jongeren die zich verbonden voelen met school en hun leraar ervaren minder mentale problemen.

De website Iedereenisanders.nl kan jongeren, ouders en professionals helpen bij het voorbereiden en voeren van een gesprek over genderidentiteit.

Op de pagina Praten met kinderen over diversiteit in gezinnen vind je meer informatie en praktische tips wanneer ouders ondersteuning nodig hebben.

Know-how

Seksuele en genderdiversiteit worden nog niet overal volledig geaccepteerd. Om te zorgen voor een veilige omgeving voor lhbtqia+-jongeren is een open, tolerante houding van de omgeving noodzakelijk. Kennis over seksuele en genderdiversiteit kan daartoe bijdragen. Lees meer bij Seksualiteit en gender.

Daarnaast is het van belang dat bij incidenten, discriminatie, onveilige situaties en zorgen adequaat gehandeld wordt. De volgende links kunnen daarbij helpen:

Kwetsbare lhbt-jongeren op school (Movisie)Meld lhbtiq+-discriminatie bij COC Midden-NederlandRoze in Blauw, het politienetwerk voor LHBTI-gemeenschapBestrijden geweld en discriminatie tegen lhbti's (Rijksoverheid.nl)Lhbti+-leerlingen en zelfmoordpreventie (Gendi)