Opvoeden in diverse opvoedsituaties

Effect interventies

Opvoedprogramma's hebben een positief effect op de korte termijn op ouders en kinderen. De effecten zijn echter klein. Wil je meer weten over de effectiviteit van de interventies en hoe je deze op de juiste manier kunt inzetten? Lees dan de publicatie Opvoedsteun: Wat werkt?

Culturele diversiteit

Verdiep je in de culturele context van het gezin, die is altijd anders. Zo zijn er gezinnen met verschillende migratieachtergronden en gezinnen met en zonder religieuze overtuigingen. En gezinnen met kinderen die in Nederland zijn geboren en nieuwkomers zoals vluchtelingen met of zonder verblijfsstatus. Ontwikkel vaardigheid in cultuursensitief werken en interculturele communicatie om hen te ondersteunen bij hun vragen en behoeften. Vraag gezinnen in de eerste plaats naar hun behoefte aan informele steun bij het gewone opvoeden en versterk dit.

Lees meer over culturele diversiteit

Meer informatie

Handreiking voor informele opvoedondersteuning vluchtelingen

Gezinssamenstelling

Vragen rond ouderschap en opvoeden in diverse gezinssamenstellingen kunnen verschillen. Sta open voor verschillende wensen en behoeften. Een ouder uit een eenoudergezin heeft mogelijk andere vragen en behoeften dan opvoeders in een samengesteld gezin. De verscheidenheid gezinsvormen is groot. Kinderen groeien onder andere op in samengestelde gezinnen, eenoudergezinnen, gezinnen van ouders van gelijk geslacht ('regenbooggezinnen'). meeroudergezinnen of meergeneratiegezinnen. De overheid ontving eind 2016 het advies ervoor te zorgen dat de rechten, bescherming en positie voor alle kinderen ongeacht de gezinsvorm waarin zij opgroeien gelijk zijn.

Opleidingsniveau

Om welk gezin het ook gaat, sluit de gewenste steun aan bij het opleidingsniveau van de ouders. Bij laaggeletterde ouders kan dit bijvoorbeeld door eenvoudig taalgebruik en gebruik van beeldmateriaal. Geef theoretisch opgeleide ouders bijvoorbeeld literatuurtips. Gezinnen met een lage sociaal economische status (SES) zijn gezinnen met ouders met een laag inkomen en een praktische opleiding. Voor deze gezinnen zijn er gezinsgerichte programma's om onderwijsachterstanden bij hun kind te voorkomen zoals Opstap en VVE Thuis. Hierin krijgen ouders ook informatie over opvoeden en opvoedvaardigheden.

Meer informatie

Kenniscentrum LVBVoor- en vroegschoolse educatie

Zeer jong ouderschap

Heb bij zeer jonge ouders, net als bij alle ouders, aandacht voor een steunend sociaal netwerk en een veilige hechting. Met dit soort beschermende factoren redt het grootste deel van de jonge ouders en hun kinderen het goed. Zeker als in de begeleiding ook onder andere aandacht is voor zelfbeeld, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid en betrokkenheid van de vader. Het programma JOOZ biedt kennis, bijeenkomsten en trainingen voor professionals om het gewone opvoeden door jonge ouders te ondersteunen.

Armoede

Een op de dertien kinderen in Nederland leeft in armoede. Veel van hen groeien op in een eenoudergezin. Ouders die voortdurend te weinig inkomen en te veel schulden hebben, lijden onder stress, voelen zich psychisch steeds minder goed en worden onzeker over hun rol als opvoeder. Houd rekening met de invloed die armoede heeft op de opvoeding en op hoe ouders ouderschap ervaren. Versterk informele steun voor gezinnen die in armoede leven. Dit kan beschermend werken, zowel in financieel als in sociaal opzicht. Het vermindert stress en bevordert het positief opvoeden en de ouder-kind relatie.

Lees meer over armoede

Interventie

Samen leren voor ouders van kinderen met achterblijvende schoolprestaties

Meer informatie

Opgroeien en opvoeden in armoedeCijfers over armoede 

Ouders met psychische problematiek of verslaving

In Nederland groeien 577.000 kinderen op met een ouder met psychische aandoening of verslaving. De roep om deze kinderen niet tot een probleemgroep te maken, wordt steeds groter. De richtlijn KOPP/KVO geeft niet voor niets aan dat een groot deel van deze kinderen  probleemloos opgroeit. En vraagt professionals in de eerste plaats te luisteren naar verwachtingen en wensen van ouders en samen te kijken naar hoe beschermende factoren als het sociaal netwerk kunnen worden versterkt. Ontschuldig ouders met psychische of verslavingsproblemen en vraag wat zij nodig hebben bij het ouderschap en de opvoeding in het gewone dagelijkse leven. Als het ontbreekt aan een sociaal netwerk of ouders behoefte hebben aan uitbreiding ervan, zijn initiatieven als Buurtgezinnen en Steunouder mogelijk een optie.

Interventie

KopOpOuders OnlineOuder-baby interventie voor depressieve moeders met een jong kind

Meer informatie

Risicokind of evenwichtskunstenaarDe ggz is er voor ouders met problemen, vertrouw hun kinderen aan naasten toeCijfers over KOPP/KVO  

Kinderen met licht verstandelijke beperking

Breng de specifieke kenmerken en behoefte van het kind met een licht verstandelijke beperking (lvb) goed in beeld. Dit heb je nodig om ouders zo goed mogelijk te ondersteunen bij de opvoeding. Jongeren met een lvb lopen een verhoogd risico op leerproblemen, psychiatrische stoornissen en gedragsproblemen. Ook uitgebreide diagnostiek is daarom belangrijk.

Interventie

HouVast

Meer informatie

Licht verstandelijk beperkte jeugdKenniscentrum LVB

Kinderen met gedragsproblemen

Ondersteun ouders met kinderen met gedragsproblemen zo vroeg mogelijk bij de dagelijkse opvoeding. Door ouders vroegtijdig te ondersteunen, kun je soms gedragsproblemen van het kind voorkomen of verminderen. Versterk hun draagkracht en pedagogische vaardigheden. Verminder de draaglast en versterk het sociale netwerk van het gezin.

Interventies

Incredible Years BasicOUDERS van tegendraadse jeugdParent Management Training Oregon (PMTO)Praten met kinderenTriple P: Positief Pedagogisch Programma Niveau 4 en 5Video-feedback intervention to promote positive parenting and sensitive discipline (VIPP-SD)

Meer informatie

Gedragsproblemen

Gezinnen met zorgintensieve kinderen

De zorg voor een kind met een handicap, stoornis of langdurige ziekte heeft een enorme impact op het hele gezin. Vraag tijdig aan de ouders wat voor soort ondersteuning zij nodig hebben. Dit kan een positieve invloed hebben op het opvoeden, andere gezinsleden en de werk-thuis balans. Versterk ook de opvoedcapaciteiten van ouders. Gedragsproblemen bij het kind kunnen hierdoor afnemen. Ook draagt het positief bij aan het psychosociale welzijn van het gezin. Tevens kunnen ouders te maken hebben met alledaagse opvoedvragen. Preventieve laagdrempelige opvoedsteun is dan voldoende.

Meer informatie

Quickscan naar de ondersteuningsbehoefte van zorgintensieve gezinnenZorgintensieve gezinnen