Week tegen Kindermishandeling: 'Blijf in contact'

'Laat me niet los', is het thema van de landelijke Week tegen Kindermishandeling, van 18 tot en met 24 november. Agnes Derksen van het Nederlands Jeugdinstituut licht die boodschap toe. 'Blijf in contact met het gezin als je je zorgen maakt over de veiligheid van een kind.'

Kinderbescherming gaat iedereen aan. Dat is de stellige overtuiging van Agnes Derksen. 'Als samenleving kunnen we allemaal bijdragen aan het veilig opgroeien van kinderen. Veel mensen denken dat het aanpakken van kindermishandeling vooral de taak is van de politie en de jeugdbescherming. Maar een belangrijk deel van de oplossing is aanwezig zijn in het alledaagse leven van kinderen en gezinnen. Als je het gevoel hebt dat er iets niet pluis is een gezin, vraag je dan af: hoe kan ik dat kind helpen?'

Alle volwassenen in het dagelijks leven

Alle volwassenen in het dagelijks leven kunnen belangrijk zijn voor kinderen die thuis niet veilig zijn, zegt Derksen. 'Dat kunnen buren zijn, grootouders, ooms en tantes, vrienden van een ouder of juist ouders van vrienden van het kind. Maar ook onderwijzers, pedagogisch medewerkers in de kinderopvang, iemand van een sportclub, vereniging, kerk of moskee.'

'Hoe belangrijk het is om kinderen in een onveilige situatie niet los te laten, horen we ook van De Kindertelefoon. Daar vertellen kinderen wat ze meemaken. Kinderen herkennen soms zelf niet dat wat zij meemaken kindermishandeling is. Ook al worden ze niet geslagen, dan nog kan de situatie onveilig zijn. Kinderen komen er toevallig achter dat het in andere gezinnen allemaal anders gaat dan bij hen thuis. Daar willen ze graag over praten, maar ze zijn ook loyaal tegenover hun gezin. Ze willen niet dat er iets gebeurt waar ze geen controle over hebben. Ze zijn bang dat ze zomaar uit huis geplaatst worden. En ze zijn bang dat de situatie alleen maar erger wordt als ze erover praten, of dat hun ouders boos worden.'

Iemand op wie je kunt leunen

'Kinderen praten alleen over hun situatie met een volwassene als ze weten dat die betrouwbaar is. Zo'n band ontstaat als je ervaart dat een volwassene tijd voor je vrijmaakt. Iemand op wie je kunt leunen en met wie je plezier kunt hebben. Iemand die vraagt wat je vandaag hebt meegemaakt, of zegt dat je zo'n grappige opmerking maakte in de klas. Dus luister naar wat een kind kwijt wil. Als je langzaamaan vertrouwen opbouwt, willen kinderen steeds meer vertellen. Uiteindelijk durven ze er dan misschien ook over te praten dat het thuis niet fijn is.'

'Hetzelfde geldt voor de ouders van deze gezinnen. Vaak hebben ze veel stress in hun leven. In zo'n gezin is van alles aan de hand - werkloosheid, ziekte, psychische problemen, verslaving. Daardoor hebben ouders soms niet meer genoeg oog voor hun kind en wordt de situatie onveilig. Laat ook die ouders niet los.'

Een praatje maken

'Vaak trekken ouders zich terug als het thuis niet goed gaat. Omdat ze zich schamen of bang zijn voor de consequenties als iemand weet hoe slecht het gaat. Zo komen ze in een isolement terecht, waardoor de situatie alleen maar ernstiger wordt. Dan is het waardevol als een buur even een praatje maakt wanneer de kinderen samen buiten spelen. Vraag hoe het gaat. Bied aan om een paar boodschappen te doen of om mee te helpen met een klusje. Stel voor om het kind na school mee te nemen om bij jou te komen spelen en mee-eten. Toon belangstelling. Dan voelen ouders zich misschien veilig om hulp te vragen wanneer het thuis uit de hand loopt.'

'Praten over vermoedens van kindermishandeling is voor iedereen spannend - voor kinderen en ouders, maar ook voor de mensen in hun omgeving en professionals. Mensen denken al snel: dit grote probleem kan ik toch niet oplossen? Maar dat hoeft ook niet. Jouw rol is niet de problemen oplossen, maar een praatje maken met een kind in de buurt of op school. Of met een ouder die onder druk staat.'

Contact met Veilig Thuis

Als mensen niet zeker weten dat er iets mis is in een gezin, zijn ze vaak bang om contact op te nemen met Veilig Thuis, weet Derksen. 'Ze willen een gezin niet in de problemen brengen als er misschien niets aan de hand is. Maar Veilig Thuis is er juist ook voor die twijfelgevallen. Je kunt er advies vragen. Bel gewoon, dan denkt een professional met je mee. Die bespreekt met je hoe je je zorgen kunt aankaarten. Het is bijvoorbeeld in zo'n gesprek belangrijk dat je de ouder niet beschuldigt van kindermishandeling. Juist het feit dat je je zorgen maakt, kan een goede ingang zijn voor het gesprek. En misschien zijn er wel andere ingangen. Daar kun je met iemand van Veilig Thuis over praten. Verder is er online ook allerlei advies te vinden. Op de site van het Nederlands Jeugdinstituut geven we bijvoorbeeld tips.'

'Ook als Veilig Thuis de zaak verder wil onderzoeken, houd jij een taak. Want Veilig Thuis kan het probleem niet meteen oplossen. Als er hulp nodig is, is die vaak niet meteen beschikbaar. En ook als er wel hulp is, gaat het dagelijkse leven gewoon door. Laat ook dan niet los. Steun in het dagelijkse leven kan een enorm vangnet betekenen voor gezinnen.'

Meer informatie

Week tegen KindermishandelingNJi-pagina's over het thema kindermishandelingVeilig ThuisWebinar voor onderwijsprofessionals