Schoolboek nog altijd stereotiep in gender

In veel schoolboeken zijn mannen en vrouwen nog altijd in stereotiepe rollen te zien en is heteroseksualiteit de norm. Dat blijkt uit onderzoek waarop Tessa van de Rozenberg op 19 december promoveerde aan de Universiteit Leiden.

Van de Rozenberg onderzocht 25 schoolboeken voor brugklassers en zag dat van bijna 12.000 personages minder dan de helft vrouw was. Ook bevatten de boeken genderstereotype patronen. Zo zijn vrouwen oververtegenwoordigd in zorg- en huishoudelijke taken. Bij mannen geldt dat bij beroepen in de wetenschap, technologie en wiskunde. Ook waren alle vrouwen en mannen in de schoolboeken heteroseksueel.

Hoe meer stereotiep, hoe minder interesse

Van de Rozenberg onderzocht ook het overdragen van normen binnen 500 gezinnen. Ze keek daarbij naar hoe jongeren denken ten opzichte van beroepen en taken in de zorg, het basisonderwijs en het huishouden. Daaruit bleek dat hoe meer stereotiep jongens tegen deze beroepen aankeken, hoe minder hun interesse hierin was. Bij meisjes was dit andersom: als ze dachten dat beroepen typisch vrouwelijk waren, vonden ze deze beroepen ook interessanter. Daarnaast vonden kinderen bepaald soort werk en taken meer bij vrouwen horen als hun ouders er ook zo over dachten.

In een onderzoek van de promovenda onder bijna 200 gezinnen, leken ouders en kinderen grotendeels dezelfde mening te hebben over het onderwerp seksuele diversiteit. Bijvoorbeeld als ze hun reactie gaven op twee zoenende mannen of vrouwen op straat.

Verschillen mogen er zijn

'We zien vaak dat hetero en cisgender personen de norm zijn', zegt Manon Donker van het NJi. 'Dat zie je terug in schoolboeken, maar bijvoorbeeld ook in sprookjes, films en andere dingen die kinderen aangeboden krijgen. Het zou mooi zijn als de voorbeelden in schoolboeken en andere uitingen breder zijn, zodat gender- en seksuele diversiteit onderdeel van de norm wordt. En dat kinderen leren dat verschillen er mogen zijn. Daar kun je als onderwijsprofessional expliciet aandacht aan besteden door gebruik te maken van de verschillende lespakketten die hiervoor zijn. Daarbij ben je natuurlijk zelf vrij om te kiezen wat je daarvan gebruikt.'

Geen uitzondering

'Daarnaast kun je het omarmen van verschillen integreren in de dagelijkse dingen. Zoals laten zien dat speelgoed gewoon speelgoed is en niet specifiek voor jongens of meisjes. Of divers zijn in het geven van voorbeelden tijdens de les of in gesprek met kinderen. Ook daarmee kun je laten zien dat lhbtqia+-kinderen en -ouders geen uitzondering zijn. Dat is niet alleen goed voor het bevorderen voor een inclusieve cultuur. Het creëert ook een fijne omgeving waarin kinderen zich op een veilige manier kunnen ontwikkelen en op zoek kunnen gaan naar hun eigen identiteit.'

Bron: Universiteit Leiden

Meer informatie

Bericht Universiteit LeidenOnderzoek Heteronormativity and gender norms