Overzicht politieke plannen voor jeugd

Het Nederlands Jeugdinstituut zet zich in voor het verbeteren van het leven van kinderen, jongeren en hun opvoeders. Een kansrijke jeugd voor ieder kind: daar staan en gaan we voor. Maar wat doet de politiek om kinderen en jongeren hierbij te ondersteunen? Het NJi bekeek de verkiezingsprogramma's van de elf partijen die in de peilingen de grootste zijn. Een overzicht van hun plannen voor kinderen en jongeren voor de vijf thema's bestaanszekerheid, samen leven, mentale gezondheid, onderwijs en zorg.

Bestaanszekerheid

Wonen

Bij alle grote partijen worden de problemen van jongeren en starters op de woningmarkt specifiek genoemd. Ze zien allemaal de noodzaak om extra woningen te bouwen. De partijen verschillen onderling wel van mening over voor wie de huizen gebouwd worden. Bijna alle partijen willen starters of jongeren voorrang geven bij nieuwe woningen. D66, GL/PvdA en PvdD zien nog een andere oplossing voor het woontekort bij jongeren: het makkelijker maken woningen op te splitsen zodat je er met meer mensen kunt wonen, onder meer door de kostendelersnorm te schrappen. De SP en PvdD kijken ook naar manieren om commerciële belangen te weren, zodat huizen niet meer gebruikt worden als beleggingsobject. De VVD wil onderzoeken hoe jongeren een passende hypotheek kunnen krijgen zodat ze een huis kunnen kopen.

Inkomen, toeslagen en verlof

De PVV, BBB, GL/PvdA en CU willen een verhoging van het minimumloon. Volgens de PvdD en D66 moet het minimumjeugdloon omhoog. De SP, PvdD, D66 en GL/PvdA willen daarentegen het minimumjeugdloon afschaffen vanaf 18 jaar in plaats van 21 jaar, omdat zij vinden dat jongeren vanaf 18 jaar volwassen zijn. NSC pleit ervoor het minimumjeugdloon te behouden, maar het niveau dichter bij het minimumloon voor volwassenen te brengen.

Het CDA, de PVV en D66 zijn van plan het kindgebonden budget en de kinderbijslag te verhogen. NSC wil alleen een verhoging van het kindgebonden budget en BBB ziet meer in alleen een verhoging van de bijstand.

Enkele partijen hebben als voorstel het ouderschapsverlof het gehele eerste jaar mogelijk te maken (D66, CU en SP). De PvdD ziet meer in een verruiming van de verlofregeling waarbij zwangerschapsverlof en partnerverlof gelijk worden getrokken. GL/PvdA wil dat verlof op elk moment opgenomen kan worden en het CDA een structurele hervorming van verlofregelingen om gezinnen meer ruimte en flexibiliteit te bieden.

Kinderopvang

Ja21, D66, GL/PvdA, CDA en CU zijn van mening dat kinderopvang bijna gratis moet worden voor alle ouders van kinderen van 2 tot 4 jaar. Wel verschillen ze van mening over het aantal dagen. VVD en BBB vinden dat dit alleen moet gelden voor werkenden, mantelzorgers en vrijwilligers. PvdD en CDA zien meer in gratis kinderopvang voor mensen met een laag inkomen. NSC vindt gratis kinderopvang niet effectief en pleit voor een 'rijke schooldag', waarbij kinderen van 0 tot 12 jaar na schooltijd activiteiten aangeboden krijgen in integrale kindcentra.

De partijen BBB, D66, GL/PvdA, CU en CDA besteden in hun programma's specifieke aandacht aan kinderopvang als waardevolle plek voor de ontwikkeling van kinderen.

Klimaat

Alle grote partijen, met uitzondering van de PVV, zien klimaatverandering als een groot probleem. Er is wel verschil tussen de partijen als het gaat over hoe ambitieus Nederland moet zijn. De VVD volgt de huidige klimaatwet, met een uitstoot van 55 procent in 2030 en klimaatneutraal zijn in 2050. GL/PvdA, D66, CU en PvdD willen sneller afbouwen, waarbij de PvdD al in 2030 klimaatneutraal wil zijn. Het CDA wil 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030.

De BBB vindt dat Nederland zich maximaal moet inzetten op basis van draagbaarheid, uitvoerbaarheid en haalbaarheid, maar ziet dit niet als keihard doel. De SP wil zich wel inzetten op klimaatgebied maar geeft daarbij geen doel mee. NSC noemt geen specifieke doelen, maar vindt dat alle sectoren in de economie een bijdrage moeten leveren aan het verminderen van de CO2-uitstoot. De PVV wil zoveel mogelijk af van alle klimaatmaatregelen.

Samen leven

Jongerenparticipatie

Slechts drie politieke partijen vermelden het onderwerp jongerenparticipatie in hun programma. Zo wil de PvdD meer inspraak van kinderen en jongeren en investeren in organisaties die zich inspannen voor jongerenparticipatie. D66 zegt te willen onderzoeken in hoeverre de inwoner centraal staat bij beleidsvorming, met daarbij specifiek aandacht voor jongeren. Ook wil de partij, net als het CDA, een generatietoets en jeugdstrategie vanuit het ministerie van VWS. Dit laatste zien we terugkomen bij meerdere partijen. D66, PvdD en GL/PvdA zien daarnaast graag een verlaging van de kiesleeftijd naar 16 jaar. 

Dagelijks leven

Het belang van functies in de leefomgeving van kinderen en jongeren komt naar voren in de politieke programma's van de VVD, SP, PvdD, BBB, GL/PvdA, CDA en CU. Daarbij worden onder meer sportplekken, hangplekken, buurtwerk, buurtcentra, bibliotheken en wijkteams genoemd.

Sport

Sport wordt door enkele partijen genoemd als belangrijk voor het mentaal welbevinden en de gezondheid (JA21, VVD, SP, PvdD, BBB en NSC). Ook is er opvallend veel aandacht voor zwemles. Zowel voor de kwaliteit van de zwemlessen (VVD, JA21, SP, PvdD en CU) als voor het feit dat zwemles als taak van de school gezien wordt (PvdD, SP, BBB, CU, JA21).

Sociale media

Over het onderwerp sociale media meldt de CU dat er aandacht moet komen voor de negatieve effecten van sociale media op mentaal welbevinden. Ook het eerlijk gebruik van data en algoritmen (VVD, PvdD GL/PvdA) en een mobieltjesverbod in de klas (VVD, D66, NSC) komen voorbij in de programma's.

Lhbtqia+

Het tegengaan van discriminatie, en dan in het bijzonder discriminatie van de lhbtqia+-gemeenschap, is een belangrijk onderwerp voor de VVD, CDA, GL/PvdA en NSC. BBB wil aandacht voor discriminatie op het gebied van kleur, leeftijd, afkomst, seksuele geaardheid, gender en religie. D66 wil expliciet aandacht voor discriminatie op grond van seksuele geaardheid. Deze laatste partij wil ook meer rechten voor lhbtqia+'ers, zoals een aanpak van de wachtlijsten in transgenderzorg en aandacht in jeugdhulp en opvang voor lhbtqia+-jongeren. NSC vindt dat er voor jongeren die worstelen met hun identiteit en gender een laagdrempelig aanbod van advies en hulp moet zijn. Wel is NSC tegen de verruiming van de transgenderwet die de deskundigenverklaring schrapt.

In relatie met onderwijs wil de PvdD dat beginnende leraren op docentenopleidingen onderwijs krijgen over lhbqia+ en vaardigheden om acceptatie te bevorderen. D66 wil dat álle scholen onderwijs geven over seksuele diversiteit en zich inzetten om lhbtqia+-discriminatie aanpakken. De VVD vindt het belangrijk om de acceptatie van lhbtqia+'ers te bevorderen, onder meer door het ondersteunen van Paarse Vrijdag.

Mentale gezondheid

Welbevinden

Om het welbevinden van mensen te verbeteren moet er een visie komen op welzijn in plaats van welvaart, vinden de BBB, D66, GL/PvdA en PvdD. De PVV ziet daarin een link met het onderwijs. De partij vindt dat er kleinschalig onderwijs moet komen, waar leerlingen geen nummer zijn. De PvdD ziet liever onderwijs dat gericht is op cognitieve vaardigheden, talenten en mentaal welbevinden. Problemen sneller signaleren is volgens de VVD en D66 belangrijk. De VVD ziet daarin een rol voor sport, onderwijs en werk.

Prestatiedruk

Het wegnemen van prestatiedruk in een onderwerp in de programma's van GL/PvdA, VVD, D66, BBB, PvdD en CU. Mogelijke oplossingen zijn volgens die partijen minder waarde hechten aan toetsen, minder criteria en selectieprocedures en betere begeleiding van kinderen en jongeren met mentale problemen.

Onderwijs

Lerarentekort

Een verhoging van het salaris is volgens de partijen van de VVD, GL/PvdA, CU, PvdD, SP, D66 een van de oplossingen voor het lerarentekort. De CU en de VVD zien meer in betere secundaire arbeidsvoorwaarden voor leraren. NSC ziet niet alleen iets in een goede beloning, maar ook in voldoende zorg en ondersteuning voor leerlingen met problemen, zodat leraren zich kunnen focussen op het geven van onderwijs. De PvdD, PVV en SP zien ook heil in kleinere klassen.

Gelijke kansen mbo

Meer aandacht en een herwaardering voor het mbo is een belangrijk onderwerp voor veel partijen (CDA, BBB, D66, PVV, GL/PvdA, CU en JA21). Ook het feit dat mbo-studenten dezelfde studentenvoordelen moeten krijgen als hbo- en wo-studenten krijgt aandacht in de programma's. Bijvoorbeeld een studiebeurs (SP), introductieweek en lidmaatschap van studentenverenigingen (GL/PvdA), een ov-studentenkaart (CU), een verhoging van de stagevergoeding (NSC) en het gelijktrekken van de rente voor mbo-studenten en hbo- en wo-studenten (GL/PvdA).

Zorg

Jeugdzorg

Om de jeugdzorg te verbeteren is het belangrijk om door te gaan met de Hervormingsagenda Jeugd, zeggen bijna alle partijen. NSC is het daar niet mee eens, de partij wil eerst uitgezocht hebben wie waarvoor verantwoordelijk is, welke bevoegdheden nodig zijn en hoe de jeugdzorg wordt betaald.

Over het voorkomen van uithuisplaatsingen zijn de meeste partijen het eens met elkaar. Oplossingen worden onder meer gezien in betere gesprekken tussen partijen die betrokken zijn bij een uithuisplaatsing (VVD) en het wettelijk vastleggen waarop een kind met een jeugdbeschermingsmaatregel minimaal recht heeft (NSC).

Meer informatie

NJi-duiding van de partijprogramma'sWat willen politieke partijen met het onderwijs? (Poraad.nl)Partijprogramma's (Het Jonge Geluid)Wat willen politieke partijen met de jeugdzorg? (Jeugdzorg Nederland)