Jeugdcriminaliteit: 'Ouders straffen helpt niet'

Tweede-Kamerlid Rosemarijn Dral (VVD) wil ouders aanspreken op hun verantwoordelijkheid voor crimineel gedrag van hun kinderen. Ze denkt aan straffen in de vorm van een verplichte opvoedcursus of een schadevergoeding. NJi'er Mike Loef doet promotieonderzoek naar de rol van ouders bij jeugdcriminaliteit. 'Deze voorstellen doen mogelijk meer kwaad dan goed.'

'De gezinnen van jongeren die ernstige delicten plegen, hebben vaak al te maken met allerlei uitdagingen', zegt Loef. 'Financiële straffen en verplichte opvoedcursussen verhogen de stress in gezinnen. Ze zetten druk op de relatie tussen ouder en kind. Zo ondermijn je mogelijk een factor waarvan we weten dat die een beschermende werking heeft tegen jeugdcriminaliteit: een goede relatie tussen ouders en kinderen.'

Verantwoordelijkheid van ouders

'Deze voorstellen gaan ervan uit dat ouders beter op kinderen letten als ze worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor het gedrag van hun kinderen. Alsof ze die verantwoordelijkheid nog niet voelen. Dat klopt in het overgrote deel van de gevallen niet. De meeste ouders zijn betrokken bij hun kind, doen hun uiterste best en voelen zich verantwoordelijk. En ook de ouders die hun uiterste best doen krijgen hiermee het signaal dat hun opvoeding de oorzaak is van crimineel gedrag van hun kind.'

'De manier waarop ouders toezicht kunnen houden op hun kinderen kun je uitsplitsen in drie aspecten', legt Loef uit. 'Ouders kunnen controle houden door regels te stellen, door hun kind steeds te vragen waar het mee bezig is, en doordat kinderen hun ouders zelf vertellen waar ze mee bezig zijn. Vooral dat laatste hangt samen met een kleiner risico op jeugddelinquentie: de mate waarin kinderen iets durven delen met hun ouders.'

Drempel om hulp te vragen

Loef maakt zich zorgen over de gevolgen van dit voorstel voor de drempel die ouders ervaren om hulp te vragen. 'De puberteit is voor veel ouders al een fase waarin ze onzekerheid ervaren over de opvoeding, onder andere doordat jongeren zich meer losmaken van hun ouders. En als hun kind een delict pleegt, voelen ze vaak schuld en schaamte. Je wilt juist dat ouders de ruimte voelen om hulp te vragen als zij zich zorgen maken om hun kind. Deze voorstellen maken de drempel juist groter. Zo bemoeilijk je de steun die het kind en het gezin nodig hebben.'

Voorstanders van dwang en boetes zien vaak de Parenting Order in het Verenigd Koningrijk als voorbeeld: een rechterlijk bevel om een opvoedprogramma te volgen en streng toezicht te houden op een kind met antisociaal of crimineel gedrag. 'Uit evaluaties weten we dat de verwachte positieve effecten vaak uitblijven. En ouders ervaren de Parenting Order, mede door het gedwongen karakter, vooral als een negatief stempel.'

Opvoeding is niet allesbepalend

'Je kunt de verantwoordelijkheid voor ernstige delicten van jongeren niet uitsluitend bij hun ouders neerleggen. Deze benadering gaat ervan uit dat de opvoeding allesbepalend is voor de ontwikkeling van een kind, maar dat is niet zo. Jeugdcriminaliteit is een complex fenomeen met veel factoren die met elkaar samenhangen. Dan is het niet realistisch om te verwachten dat ouders in hun eentje in staat zijn om dit op te lossen als ze thuis maar consequent regels hanteren. Ook andere partijen hebben een rol. Het onderwijs, de politie en het jongerenwerk kunnen bijdragen aan het voorkomen en aanpakken van jeugdcriminaliteit. Natuurlijk hebben ook ouders hierin een belangrijke rol, maar ingrijpen is alleen effectief op een manier die hen helpt.'

Meer informatie

Bericht EenVandaag over voorstel Rosemarijn Dral