Hoe help ik mijn kind op een gezonde manier media te gebruiken?

Waarom is gezond mediagebruik belangrijk?

Veel ouders zijn bezorgd over het mediagebruik van hun kinderen, omdat het slecht kan zijn voor hun gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan overgewicht, een slechte houding, slaapproblemen, gehoorschade, bijziendheid en andere gezondheidsklachten. Wetenschappers zijn het nog niet met elkaar eens over de risico's van mediagebruik. Toch is het belangrijk dat ouders zich bewust zijn van de risico's, zodat ze hun kind goed kunnen begeleiden bij het mediagebruik. Vooral belangrijk is: te veel gebruik is nooit goed.

Mediagebruik en bewegen

Het is belangrijk dat je kind voldoende beweegt op een dag. Volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) is het goed als kinderen en jongeren minimaal een uur per dag matig tot intensief bewegen. Dat kan buitenspelen zijn. Of sporten. Maar actief bewegen via digitale spellen, zoals Just Dance of Ring Fit Adventure, is ook mogelijk. Lees meer over waarom buitenspelen zo belangrijk is.

Het is belangrijk dat kinderen stilzitten en bewegen genoeg afwisselen. Verzin bijvoorbeeld na 20 minuten mediagebruik een 'ver weg-kijkopdracht', zoals samen naar vogels kijken of naar de kleuren van auto's in de straat. Op de site van het Netwerk Mediawijsheid vind je meer tips over bewegen.

Mediagebruik en houding

Wanneer kinderen digitale media gebruiken, zitten ze vaak lang in dezelfde houding. Te lang achter elkaar in dezelfde houding zitten is niet gezond voor een kind. Moedig je kind daarom aan om regelmatig van houding te wisselen, minimaal om de 20 tot 30 minuten. Ook is het beter voor je kind om liggend op de buik een tablet te gebruiken. Of rechtop aan tafel zittend met de voeten stevig op de grond.

Mediagebruik en slapen

Het gebruiken van digitale media kan invloed hebben op de nachtrust van je kind. Jongeren van 13 tot en met 18 jaar die dagelijks een scherm gebruiken in het uur voor het slapen, hebben meer slaapklachten. Zij vallen later in slaap, slapen korter en worden 's nachts wakker. Het is belangrijk om goede afspraken te maken over het schermgebruik voor het slapengaan. Probeer het zoveel mogelijk te beperken. En houd jezelf ook aan deze afspraak, zo geef je het goede voorbeeld.

Mediagebruik en gehoorschade

Veel kinderen gebruiken een koptelefoon of oortjes wanneer ze naar muziek luisteren, online games spelen of televisie kijken. Wanneer kinderen dit veel doen en niet goed opletten hoe hard het geluid staat, kan dat slecht zijn voor hun gehoor.

Gehoorschade ontstaat langzaam. Wanneer je door de jaren heen vaak te hard geluid hoort, kan dit op den duur zorgen voor gehoorschade. De schade door harde geluiden stapelt zich op. Wanneer het gehoor beschadigd raakt, wordt dat niet meer beter.

Naast directe gevolgen zoals gehoorverlies, oorsuizen en een overgevoeligheid voor geluid kan gehoorschade ook invloed hebben op andere dingen. Bijvoorbeeld hoe goed je kind zich kan concentreren op school en hoe goed het slaapt. Daarom is het belangrijk dat kinderen bij mediagebruik goed op hun gehoor letten. Maak hier samen met je kind afspraken over. Daarbij kun je hier aan denken:

• Geef je kind oordoppen mee als het naar feesten of festivals gaat.
• Kies een veilige muziekspeler en koptelefoon of oortjes. Een koptelefoon over de oren is beter voor het gehoor dan oortjes in je oor. En met koptelefoons of oortjes die het geluid in de omgeving dempen - noise cancelling - hoeft het geluid minder hard.
• Kijk samen naar het instellen van volumebegrenzers op de muziekspeler of telefoon.

Zegt je kind weleens dat het een piep of ruis hoort na het luisteren? Dat kan een teken zijn dat het gehoor al een kleine beschadiging heeft opgelopen. Als dit vaker voorkomt of een aantal dagen zo blijft, is het verstandig naar de huisarts te gaan.

Mediagebruik en bijziendheid

Als kinderen media gebruiken, kijken ze daarbij meestal naar schermen. Te lang te veel beeldschermgebruik heeft een negatief effect op de ogen. Bijvoorbeeld dat kinderen bijziend worden of dat bijziendheid erger wordt. Iemand die bijziend is, ziet dingen die dichtbij zijn wel scherp, maar dingen die verder weg zijn niet.

Meerdere dingen spelen een rol in het ontstaan van bijziendheid. Maar we weten dat weinig buitenkomen en vaak kijken naar een punt dichtbij, zoals een smartphone of een boek, bijdraagt aan de kans op bijziendheid groter maakt.

Het is goed voor de oogontwikkeling om voldoende daglicht te krijgen en regelmatig verder weg te kijken. De 20-20-2-regel helpt hierbij. Die moedigt kinderen aan om voldoende buiten te spelen en dichtbij kijken af te wisselen met ver weg kijken. Bovendien is deze regel voor kinderen makkelijk te onthouden: na 20 minuten naar een scherm kijken of lezen, moet je kind 20 seconden in de verte kijken, plus twee uur per dag naar buiten gaan.

Invloed van bijziendheid

Als een kind bijziend is en geen lenzen of bril draagt om de ogen te ondersteunen is dat niet goed. Het kan op school moeilijker zijn om mee te doen, omdat het kind bijvoorbeeld het bord niet goed kan zien. Verder kunnen allerlei dagelijkse dingen ook meer moeite kosten en daar kan een kind last van hebben. Denk aan een spelletje niet goed kunnen volgen wanneer het kind buiten speelt met anderen.

Er zijn een paar dingen waar je aan kunt merken dat je kind misschien niet goed ziet:

• Je kind herkent jou of andere bekenden niet goed van ver weg.
• Je kind zegt bijna nooit iets over dingen die je ver weg kan zien, zoals een vliegtuig in de lucht.
• Je kind knijpt met de ogen bij het televisiekijken.

Op het consultatiebureau onderzoekt de jeugdarts de ogen van je kind een paar keer. Twijfel je erover of je kind nog wel goed ziet? Dan is het belangrijk dat je dit tijdens zo'n afspraak zegt. Als de jeugdarts of huisarts denkt dat het nodig is kan deze je vertellen waar je naartoe moet voor verder onderzoek naar de ogen van je kind.