Veiligheid na kindermishandeling

Voor goede hulp aan gezinnen na kindermishandeling en onveiligheid is het van belang om:

• eerst samen de veiligheid op korte termijn te bereiken en te behouden.
• daarna samen te werken aan de veiligheid op de lange termijn.
• zo vroeg mogelijk samen te werken aan herstel.
• ernstige en langdurige stress te verminderen om verdere schade te voorkomen.

Werken aan veiligheid op korte termijn

Werken aan veiligheid op de korte termijn, de directe veiligheid, betekent het stoppen van de kindermishandeling en de onveilige situatie. En het beschermen van slachtoffers. Ook het direct ontlasten van gezinsleden hoort hierbij, zoals het aanpakken van bronnen van stress en het bieden van praktische ondersteuning. Ook het opbouwen van een werkrelatie en het aanmoedigen om hulp te zoeken is belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan het wegnemen van financiële zorgen of het regelen van woonruimte.

In deze fase past het om te werken aan een gezamenlijk opgesteld veiligheidsplan.

Als er sprake is van letsel bij een kind, dan is het in deze fase belangrijk daar goed onderzoek naar te doen. Dit kan belangrijk forensisch feitenmateriaal opleveren dat bijdraagt aan veiligheid op de langere termijn. Zie voor meer informatie de website van het LECK.

Voor het stoppen van onveiligheid is het in deze fase soms nodig om te werken met een tijdelijk huisverbod of een (voorlopige) ondertoezichtstelling.

Werken aan veiligheid op de lange termijn

Zodra veiligheid op de korte termijn is bereikt, ontstaat er ruimte bij het gezin om na te denken over structurelere oplossingen, die bij hen passen. In deze fase past het om aan de hand van een risicotaxatie en een hulpverleningsplan te werken aan veiligheid op de lange termijn, de stabiele veiligheid. Je helpt het gezin, vaak samen met anderen, om aanwezige beschermende factoren te versterken. En om risicofactoren weg te nemen of te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan het verstevigen van contact met belangrijke anderen. Of aandacht voor goede daderhulpverlening.

Lees meer over beschermende- en risicofactoren

Denk ook na over hoe het informele netwerk het gezin kan helpen. Misschien hebben zij belangrijke mensen in hun omgeving die hen steun bieden. Die steun uit het informele netwerk is meestal duurzamer dan professionele hulp. Bekijk ook eens deze handreiking voor professionals over samenwerken met het informele netwerk.

Werken aan herstel na kindermishandeling

Kindermishandeling en onveiligheid kunnen op korte en lange termijn ernstige schade veroorzaken. Onder andere omdat het voor langdurige en ernstige stress zorgt bij de betrokkenen. Door zo vroeg mogelijk te werken aan herstel, kan verdere schade worden voorkomen. Herstellen van schade gaat onder andere over:

• Het versterken van zelfredzaamheid. Onderdeel van herstel is dat iemand beter leert om te gaan met nare gedachten en gevoelens.
• Afname van de negatieve gevolgen in het hier en nu door onveiligheid uit het verleden. Onderdeel van herstel is dat iemand minder nare gedachten en gevoelens heeft wanneer wordt teruggedacht aan de gebeurtenissen.
• Het vergroten van de natuurlijke veerkracht. Veerkracht is het vermogen van iemand om bij ernstige tegenslag terug te veren en verder te groeien. Dit leer je over het algemeen in contact met anderen.

Trauma-sensitief werken bij herstel kindermishandeling

Steun van een betrouwbare volwassene is heel belangrijk bij veerkracht en herstel van kinderen. Zeker als kinderen thuis, op school en op de sportclub trauma-sensitief benaderd worden, maakt dat een groot verschil voor hun herstel. Een voorbeeld van trauma-sensitief werken is Handle with care.

Zie voor meer informatie over traumasensitief werken in onder andere het onderwijs:

• Traumasensitief onderwijs (Gedragsproblemenindeklas.nl)
• Publicaties van Leony Coppens

Bij klachten op het gebied van posttraumatische stress en bij het werken aan herstel zijn Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie (TF-CGT) en EMDR effectieve behandelmethoden. Zie voor meer informatie over traumabehandeling de website Brainwiki.nl.

Om te voorkomen dat posttraumatische stress leidt tot chronische klachten is het belangrijk dat professionals, kinderen en jongeren vragen naar mogelijke traumatische ervaringen. De site Rakevragen.nu helpt hulpverleners bij het stellen van de juiste vragen als het gaat over trauma's en de mogelijke gevolgen hiervan.