Hoe maak je armoedebeleid op school?

Visie, ambitie en doelstelling

Als je start met het maken van schoolbeleid rond armoede is het belangrijk om na te denken over je visie, ambitie en doelstelling. Daarom de volgende tips:

• Bekijk hoe het past in de algemene visie van de school om rekening te houden met kinderen die in armoede opgroeien.
• Bepaal de visie van de school op het omgaan met gezinnen in armoede.
• Bekijk de populatie van jullie school: hoeveel kinderen leven er ongeveer in armoede in jullie wijk of gemeente? Gebruik hiervoor bijvoorbeeld de Kansenkaart.
• Bepaal wat je als school nastreeft als het gaat om kinderen in armoede. Bijvoorbeeld zorgen dat ze goed mee kunnen doen op school en actief hun wereld vergroten door het organiseren van activiteiten en uitstapjes.

Proces en organisatie

Voor het proces en de organisatie rond armoedebeleid op school geven we de volgende suggesties:

• Bedenk vooraf hoe je dit samen met je team gaat oppakken en hoe je ouders en leerlingen betrekt bij het maken van het plan, bijvoorbeeld door de medezeggenschapsraad in te schakelen.
• Bepaal met welke partijen je samenwerkt en aan welke doelen.
• Bedenk hoe je van plan naar uitvoering gaat: wat heb je nog nodig om het plan uit te voeren en hoe ga je dat regelen?
• Maak helder wie welke rol heeft in de uitvoering: wat doet de directeur, wat doet de intern begeleider en wat doen de leerkrachten?
• Borg het onderwerp in je kwaliteitscyclus.

Onderwerpen in je beleidsplan

Als jullie visie, ambitie en de organisatie duidelijk zijn, is het belangrijk om in je beleidsplan vervolgens aandacht te besteden aan de volgende onderwerpen:

Het pedagogisch klimaat

Breng in kaart welke beschermende factoren er op school aanwezig zijn. Stel hiervoor de volgende vragen:  

• Is het pedagogisch klimaat voldoende inclusief en veilig, ook voor kinderen in armoede?
• Hoe is de samenwerking en verbinding met ouders? Hoe verbind je de thuis- en schoolwereld?
• Hoe is de samenwerking en verbinding met partners in de wijk?

Omgaan met activiteiten

Kinderen in armoede kunnen vaak niet meedoen aan activiteiten en vieringen op school. Neem daarom op in het beleidsplan:

• Het doel van de verschillende activiteiten, feesten en traktaties vanuit je visie en ambitie.
• Hoe je rekening houdt met kinderen die in armoede opgroeien in de keuzes voor de invulling van de verschillende activiteiten.
• Hoe je omgaat met activiteiten die geld kosten, bijvoorbeeld excursies, het kerstdiner en de traktaties op de verjaardagen.
• Dat je duidelijk communiceert dat de vrijwillige ouderbijdrage ook echt vrijwillig is.
• Dat je rekening houdt met de verborgen kosten bij verschillende activiteiten, bijvoorbeeld huiswerkopdrachten die mogelijk ook geld kosten, omdat er geprint of iets gekocht moet worden, of omdat de leerling in pyjama naar school mag komen.
• Wat je doet om de wereld van kinderen in armoede te vergroten, bijvoorbeeld door gratis excursies waardoor ze hun eigen wijk uitkomen.

Financiële oplossingen op school

Leg in het beleidsplan ook vast wat je doet met bijkomende schoolkosten:

• Hoe regel je laptops en schoolmaterialen voor kinderen van wie de ouders dat niet kunnen betalen?
• Met welke fondsen werk je samen en wat kun je daar aanvragen? Denk bijvoorbeeld aan gemeentelijke subsidies, maar ook aan het Jeugdeducatiefonds en Stichting Leergeld.
• Hoe ga je om met kinderen die zonder eten naar school komen? Deel je iets uit? En hoe ga je daarover met hun ouders in gesprek? Zoek uit welke organisaties op dit punt iets kunnen betekenen.
• Welke andere zaken kun je voor leerlingen en hun ouders regelen? Denk aan een weggeefkast in de school of het gratis beschikbaar stellen van menstruatieproducten.

Signaleren en bespreekbaar maken

Een van de taken van de school is om armoede te signaleren en bespreekbaar te maken. Leg vast hoe je dit doet, bijvoorbeeld:

• Kennismakingsgesprekken met alle ouders voeren en daarin alle ouders vragen of ze geldzorgen hebben.
• Blijven communiceren over mogelijke geldzorgen, bijvoorbeeld als thema dat terugkomt in nieuwsbrieven, in gesprekken met ouders en op ouderavonden.
• Je team trainen op signalen van armoede.
• Bepalen hoe je omgaat met signalen van armoede.
• Afspreken wie gesprekken met ouders voert als je armoede signaleert: wat doen de leraren en wat doen andere teamleden of partners in de wijk?
• Vastleggen hoe je bouwt aan een vertrouwensband met alle ouders.

Lees meer over het signaleren en bespreekbaar maken van armoede.

Samenwerking met andere partijen

• Leg vast naar wie je bij welke vragen doorverwijst. Neem in je sociale kaart ook de partijen op waar ouders met geldzorgen en vragen terechtkunnen.
• Spreek af wie ouders doorverwijst. Wat doet de school en wanneer verwijs je naar hulpverlening? Als school kun je armoede niet oplossen, maar wel samenwerken met andere partijen zodat ouders er niet alleen voor staan.

Ondersteuning bij het vaststellen van armoedebeleid

De kwaliteitskaarten uit de handreiking Omgaan met armoede op school kunnen handvatten bieden bij het ontwikkelen van schoolbeleid over het omgaan met armoede. Deze kwaliteitskaarten gaan specifiek in op het signaleren, ondersteunen en stimuleren van kinderen. Er is een kwaliteitskaart voor het primair en het voortgezet onderwijs.