Financiële tekorten, groeiend jeugdzorggebruik. In veel raadszalen vragen deze onderwerpen veel aandacht. Vaak is er daardoor minder oog voor het bredere verhaal: wat kunnen we als gemeente betekenen voor kinderen en jongeren? Het antwoord ligt in het versterken van de pedagogische basis. Op deze pagina lees je wat een sterke pedagogische basis is en wat de impact ervan is. En ook hoe jij als raadslid kunt bijdragen aan de pedagogische basis binnen jouw gemeente.
Wat is de pedagogische basis?
De pedagogische basis bestaat uit alle contacten, sociale relaties en leefomgevingen die bijdragen aan het opgroeien van kinderen. Zoals buren, vrienden, leerkrachten en sporttrainers. Iedereen in de samenleving heeft een rol in de pedagogische basis. Dus niet alleen professionals, maar alle mensen om kinderen heen: samen vormen we het fundament voor opgroeien.
Een sterke pedagogische basis stimuleert de ontwikkeling van kinderen en ondersteunt ouders bij het opvoeden. Dit draagt bij aan het gezond, veilig en kansrijk opgroeien en helpt bij het omgaan met alledaagse problemen. Bekijk voor de uitgebreide definitie en meer informatie de NJi-publicatie Opgroeien doe je samen. In de onderstaande infographic zie je een visuele samenvatting van de publicatie.
Wat is de impact van een sterke pedagogische basis?
Onderzoek naar de pedagogische basis laat zien dat de impact voor kinderen groot is en dat het loont om hierin te investeren. Het NJi heeft verschillend nationaal en internationaal onderzoek verzameld en geanalyseerd om te kijken naar de maatschappelijke waarde van een sterke pedagogische basis.
Er is gekeken naar verschillende manieren om de pedagogische basis te versterken. Zoals wijkaanpakken, ouderondersteuning, een breed schoolaanbod, jongerenwerk en investeren in vrije tijdsvoorzieningen. Uit het NJi-onderzoek blijkt dat het versterken van de pedagogische basis een brede en duurzame positieve invloed heeft op het leven van kinderen en jongeren.
Wist je dat…
Het versterken van de pedagogische basis leidt waarschijnlijk op korte termijn niet tot een lager jeugdzorggebruik en lagere kosten voor gemeenten? Maar op lange termijn kan het grote effecten hebben. Uit de studie bleek dat dat investeringen in de gezondheid en het onderwijs van kinderen en jongeren effectiever zijn dan andere beleidsinterventies op welbevinden. Financieel betekende dit dat de overheid de investering dubbel en dwars terugkreeg met belastingen en minder geld kwijt was aan zorg of hulp.
Welke rol speelt de gemeente in de pedagogische basis?
De gemeente heeft zowel een wettelijke rol in de pedagogische basis, als ook beleidsruimte op andere gebieden.
Wettelijke taak
Rond de pedagogische basis zijn meerdere beleidsgebieden en meerdere wetten betrokken, zoals de Jeugdwet, de Wmo en de Wet Passend Onderwijs. Zo staat in de jeugdwet dat gemeenten een taak hebben bij het bevorderen van opvoedvaardigheden van ouders en de sociale omgeving.
Beleidsruimte
Verschillende beleidsgebieden hebben directe invloed op de pedagogische basis:
- Ruimtelijke ordening en woningbouw: speelplaatsen, ruimte voor sport, cultuur en vrije tijd en genoeg woningen voor gezinnen en jongeren.
- Werk en inkomen: bestaanszekerheid van gezinnen en jongeren, schuldhulpverlening bij jongeren
- Kansengelijkheid: gelijkheid in mogelijkheden voor kinderen en jongeren
- Veiligheid: jeugdcriminaliteit, een veilige buurt om in op te groeien, pedagogische kant van handhaving
- Klimaat
Aanjager en regisseur
De gemeente kan de pedagogische basis ook indirect beïnvloeden als aanjager en regisseur. De gemeente heeft namelijk de mogelijkheid om verschillende partners in de pedagogische basis te versterken in hun pedagogische rol, en deze partners samen te brengen. Deze partners zijn onder meer scholen, kinderopvang en verenigingen voor sport, cultuur en vrije tijd.
Wist je dat…
Het jeugdzorggebruik al aan het groeien was ver voor de decentralisaties? Veel van de huidige verklaringen of oplossingen zijn gericht op het huidige systeem. Hoewel dit zeker een valide verklaring is voor het huidige jeugdzorggebruik, is dit maar een onderdeel van een veel grotere systeem van verklaringen. Lees voor meer informatie ons essay Het groeiend jeugdzorggebruik en de update van het essay een Andere kijk op groeiend jeugdzorggebruik.
Hoe kan ik als raadslid bijdragen aan een sterke pedagogische basis?
Vraag het college de wegwijzer te volgen
In de Wegwijzer gemeenten: bouwen aan een pedagogische basis staan de bouwstenen waarmee de gemeente kan werken aan een fijne omgeving om op te groeien. Als raadslid kun je het college vragen om de wegwijzer en de bijbehorende stappen te volgen. Dat betekent ook dat je het college de ruimte geeft om hiermee aan de slag te gaan, ook financieel.
Formuleer een duidelijke ambitie
Welke gemeente wil je zijn voor kinderen en jongeren? Deze vraag moet de gemeenteraad beantwoorden. Deze vraag gaat niet over enkele losstaande onderwerpen, maar over breed jeugdbeleid. Wil je als gemeenteraad prioriteit geven aan dat kinderen en jongeren zich kansrijk kunnen ontwikkelen op het gebied van identiteitsontwikkeling, burgerschap, leren, meedoen, ontdekken en ontmoeten? Dan sluit het versterken van de pedagogische basis daar goed op aan.
Werk aan lange termijn succes
Gemeenten zijn voortdurend geneigd hun sociaal beleid te veranderen, door politieke wisselingen, aanbestedingen en reparaties van niet-werkend beleid. Hierdoor komt beleid vaak niet goed van de grond. Maar een sterke pedagogische basis is niet in één dag opgebouwd. Hier zit ook voor de gemeenteraad een belangrijke rol om een consistente beleidsvisie te ontwikkelen die over collegeperiodes heen gaat. Weersta de verleiding om het beleid te wijzigen op basis van incidenten, politieke druk en nieuwe bestuurders.
Gebruik een lerende werkwijze
Het is complex om de impact van het versterken van de pedagogische basis zichtbaar te maken. En als de effecten al meetbaar zijn, dan is dat vaak op de langere termijn, over een bestuursperiode heen. Dit vraagt vanuit de gemeenteraad een andere manier om het beleid te controleren. Namelijk met een mix van kwalitatieve en kwantitatieve informatie, van tellen en vertellen. Het is daarbij belangrijk om te praten met inwoners en de maatschappelijke partners. Houd hierbij ook je ambitie in gedachte. Welke maatschappelijke resultaten wil je bereiken? Kunnen jullie dat gezamenlijk inzichtelijk maken? Door hierop te sturen, in plaats van op procesdata, kun je kijken of de ambitie wordt behaald.
Wil je hiermee aan de slag? Ga dan naar de Wegwijzer gemeenten: bouwen aan een pedagogische basis.
Welke (financiële) ondersteuning kan mijn gemeente krijgen?
Het versterken van de pedagogische basis is een grote opgave. En dat terwijl beleidsmedewerkers het al erg druk hebben. Gelukkig hoeven gemeenten het wiel niet alleen uit te vinden. Voor gemeenten en pedagogische partijen bestaan verschillende programma's en regelingen die ondersteunen bij het versterken van de pedagogische basis.
Er is veel kennis en ervaring opgedaan, waarvan je als gemeente kunt gebruikmaken. Sommige programma's bevatten meer directe vormen van ondersteuning. Ook zijn er ook financiële regelingen voor gemeenten.
Voorkom versplintering
De financiële regelingen hebben vaak betrekking op een klein onderdeel van de pedagogische basis. Daardoor bestaat het risico dat het geld versplinterd wordt ingezet. Voor de meeste impact helpt het om als gemeenteraad te blijven hameren op de samenhang voor kinderen en jongeren. Vraag je college of er al wordt meegedaan met de programma's en regelingen. Zo ja: vraag of er samenhang op de inzet is en of die aansluit bij een gezamenlijke visie. Zo nee: vraag of het mogelijk is om toch te participeren.
Bekijk het overzicht met programma's en financiële regelingen in de pedagogische basis.
Wist je dat…
Het NJi voor raadsleden een hele pagina heeft met belangrijke informatie en links naar andere relevante websites die te maken hebben met jeugdbeleid? Nieuwsgierig? Bekijk dan de pagina Informatie voor gemeenteraadsleden.
