Wat is discriminatie? 

Discriminatie is mensen anders behandelen, achterstellen of uitsluiten op basis van persoonskenmerken. Zoals hun godsdienst, levensovertuiging, huidskleur, gender, seksuele geaardheid, leeftijd of chronische ziekte. Bijvoorbeeld als je door je achternaam geen stage kunt krijgen. Of als een kind in een rolstoel niet in de speeltuin kan spelen, omdat er geen geschikte speeltoestellen zijn. Discriminatie is verboden. Dit staat in artikel 1 van de Grondwet.  

Wat is racisme? 

Racisme is een vorm van discriminatie. Racisme gaat om het idee dat bepaalde etnische groepen beter zijn dan andere. En dat etnische groepen verschillen in karakter, lichamelijke eigenschappen en intelligentie.  

Racisme bestaat op individueel niveau, als mensen anderen discrimineren op basis van vooroordelen en stereotypen. Daarnaast veroorzaakt racisme structurele machtsverschillen in de samenleving. Dit heet institutioneel racisme. 

Wat is institutioneel racisme? 

Institutioneel racisme betekent dat bepaalde bevolkingsgroepen systematisch worden uitgesloten en gediscrimineerd, op basis van hun etniciteit. Het zit verankerd in de samenleving: processen, beleid en geschreven en ongeschreven regels leiden tot structurele ongelijkheid tussen mensen met verschillende achtergrond, huidskleur of religie.  

Institutioneel racisme zit in alle structuren van de samenleving. Het kan daarbij gaan om organisaties, zoals een bedrijf. Maar ook om een deel van de samenleving, zoals de arbeidsmarkt, het onderwijs, de woningmarkt en de gezondheidszorg. De toeslagenaffaire is een bekend voorbeeld. Hierbij zette de Belastingdienst mensen met een niet-Nederlandse nationaliteit of een 'niet-Nederlands uiterlijk' op een zwarte lijst. 

Andere voorbeelden van institutioneel racisme: 

• Bij sollicitaties kunnen werkgevers onbewust voorkeur hebben voor kandidaten met een bepaalde achtergrond. 
• Bij basisschoolkinderen wordt hoogbegaafdheid maar in de helft van de gevallen ontdekt, en dat is sterk afhankelijk van de persoonskenmerken van de leerling.  
• Als leerlingen in landelijke gebieden een hoge CITO-score halen, krijgen ze een lager schooladvies als hun ouders praktisch opgeleid zijn, vergeleken met kinderen wiens ouders een theoretische opleiding hebben. In stedelijk gebied gebeurt dit vaker bij kinderen met een migratieachtergrond.  

Meer informatie over institutioneel racisme vind je onder meer op de website van Movisie. Of lees dit artikel van De Correspondent over institutioneel racisme, en wat je ertegen kunt doen. 

Dominantie en macht 

Bij institutioneel racisme spelen macht en dominantie een belangrijke rol. Bepaalde groepen hebben een vorm van macht binnen de samenleving. Zij vormen de norm. Over mensen die buiten de norm vallen, bestaan vooroordelen en stereotypen. Er heerst het idee dat de groep met macht beter is dan andere groepen. Dit leidt tot institutioneel racisme. Zo blijven de machtsverschillen in stand, en nemen deze ook weer toe.  

Als je bij zo'n groep hoort, kun je blootgesteld worden aan ideeën die de macht binnen jouw groep rechtvaardigen. Bijvoorbeeld een platform voor en door witte mannen dat als verdienmodel heeft om extreme meningen te delen over vrouwen en mensen met kleur. Of een organisatie zoals de politie die niet inclusiever wordt, omdat medewerkers racistische appgroepen hebben en agenten van kleur op hun werk gediscrimineerd en gepest worden. 

Alledaags racisme en micro-agressie 

Alledaags racisme betekent dat mensen te maken krijgen met bewuste en onbewuste racistische uitingen in de dagelijkse omgang met mensen buiten hun etnische groep.  

Microagressies zijn opmerkingen die mensen als 'anders' neerzetten. Het gaat vaak om denigrerende opmerkingen. Of om opmerkingen waaruit blijkt dat de ander je ziet als zeer bijzonder en 'exotisch'. Bijvoorbeeld wanneer mensen van kleur gevraagd wordt: 'Maar waar kom jij echt vandaan'? Of iemand met kroeshaar de vraag: 'Mag ik je haar aanraken?' krijgt.   

Microagressies raken vooral mensen die een minderheid vormen, bijvoorbeeld door hun afkomst, gender, leeftijd, of seksuele gerichtheid. Door mensen naar beneden te halen met microagressies worden ze subtiel ondergeschikt gemaakt.  

Bekijk onderstaande Engelstalige video voor meer uitleg over microagressies.

Video bekijken? Dan vragen we je eerst toestemming te geven voor het plaatsen van marketingcookies door derden. Of bekijk de video via https://www.youtube.com/watch?v=hDd3bzA7450

Cookies accepteren

Videobeschrijving

How microaggressions are like mosquito bites • Same Difference

Meer informatie 

• Voor professionals: Mensenrechten in het onderwijs (Mensenrechten.nl) 
• Voor professionals: Discriminatie, achtergrond en cijfers (Radar.nl) 
• Voor kinderen: Geen discriminatie: welke rechten heb je als kind? (Kinderrechten.nl) 
• Voor jongeren: Discriminatie en gelijke rechten (Annefrank.org) 
• Voor ouders: Mijn kind ervaart racisme en discriminatie (NJi.nl)