Deze problemen zijn in het classificatiesysteem CAP-J onderdeel van:
- As E: Jeugdige en omgeving
- E200: Problemen met relaties, vrienden, sociaal netwerk en vrije tijd
Kenmerken
Verliefdheid is het sterke verlangen naar de aanwezigheid van een partner, wat gepaard gaat met een gevoel van afhankelijkheid en een gebrek aan kritisch vermogen. Het treedt meestal op in het begin van een relatie, maar kan ook eenzijdig optreden zonder dat er sprake is van een relatie. Verliefdheid kenmerkt zich door lichamelijke en psychische veranderingen. Op lichamelijk niveau ziet men veranderingen in de hormoon- en neurotransmitterspiegels. Psychisch ziet men een emotionele reactie, die vaak irrationeel en primitief is (verliefdheid is een vorm van krankzinnigheid, volgens Freud). Verkering is in deze context het hebben van een door beide partners geaccepteerde hechte relatie, die gekenmerkt wordt door verliefdheid. Dit laatste onderscheidt verkering van een hechte vriendschap.
Verliefdheid kent diverse (problematische) symptomen, zoals:
- leven in een droomwereld (doof zijn voor rationele bezwaren van de omgeving, idealiseren van de geliefde, blind zijn voor de negatieve kanten van de geliefde – 'liefde maakt blind')
- gedragsproblemen (irrationele denkpatronen en handelingen, overdreven angst te worden afgewezen)
- communicatieve problemen (ernstige verlegenheid, onhandigheid bij aanwezigheid van de geliefde, afsluiten van de buitenwereld)
- eet- en slaapproblemen.
Problemen kunnen ook ontstaan bij onbeantwoorde liefde:
- verschijnselen gerelateerd aan liefdesverdriet
- stalken of gestalkt worden.
Wanneer jongeren in de leeftijdscategorie van 15-23 jaar zelfstandig wonen, kunnen zij een levenspartner hebben. Problemen tussen de (levens)partners kunnen zich op alle terreinen voordoen. De problemen zijn te verdelen in:
- problemen van de jeugdige met de partner
- problemen van de partner met de jeugdige
- problemen van de omgeving met de jeugdige en/of de partner.
De problematiek wijkt niet af van de problemen die zich ook bij volwassenen kunnen voordoen. De mate waarin de omgeving invloed kan uitoefenen, is wat groter wanneer de jeugdigen financieel afhankelijk zijn.
Subtypes en/of specificaties
Problemen met verliefdheid
Problemen met betrekking tot verliefdheid kunnen zich op verschillende gebieden voordoen:
- de relatie ontwikkelt zich niet zoals een van de twee verwacht: te hevig of niet hevig genoeg
- de verliefdheid is eenzijdig: de beminde of de jeugdige wil niet ingaan op avances
- verliefdheid geeft problemen met of in het systeem (gezin/familie) van de partners:
- met het systeem: het vriendje of vriendinnetje wordt niet geaccepteerd (gediscrimineerd, gedenigreerd, afgewezen); er is ernstige kritiek op leeftijd of verschil in leeftijd, etnische en/of religieuze achtergrond, seksuele geaardheid, of de positie / burgerlijke staat van de partner (getrouwd, docent, geestelijke, verwant)
- in het systeem: de partnerkeuze leidt in het gezin of de familie tot ruzie; onenigheid over het al dan niet toepassen van eerwraak
- de jeugdige wijst het systeem van de geliefde af
- de verliefdheid houdt op te bestaan door:
- verwatering van de verliefdheid (lang samenzijn, kinderzorg, werkdruk enzovoort)
- beëindiging van de relatie (uit vrije wil, gedwongen door het systeem, door overlijden enzovoort)
- er sprake is van intens en nauwelijks te behandelen liefdesverdriet (eet- en gedragsproblemen, depressie, angstproblemen, afzondering enzovoort)
- de verliefdheid leidt tot aan verslaving gerelateerd gedrag (constant op zoek zijn naar iemand om de kick van verliefd zijn); een seks- en liefdesverslaving gaan vaak hand in hand.
- de verliefdheid wordt gebruikt om de partner over te halen tot ongewenst, onverantwoord of onacceptabel gedrag:
- buitensporige financiële eisen (sieraden, kleding, auto's).
Problemen met een partner
Voorbeelden van problemen met een partner:
- De partner verlaat het huis (wordt uitgezet, loopt weg, trekt bij een ander in).
- De jeugdige wordt door de partner het huis uitgezet.
- De partner ontplooit een activiteit die geen goedkeuring heeft van de jeugdige.
- Het uitgavenpatroon van de partner, de jeugdige of beiden is niet in overeenstemming met de inkomsten.
- Het omringende systeem van de partner conflicteert met de opvattingen van de jeugdige.
- De omgeving oefent negatieve druk uit.
Culturele, leeftijds- en seksespecifieke kenmerken en verloop
De lichamelijke en geestelijke reacties/veranderingen bij een intense interactie tussen mensen is universeel, maar wordt niet in alle culturen als verliefdheid betiteld. Verliefdheid is een typisch westers woord en wordt sterk geïdealiseerd.
Met name cultureel gemengde relaties kunnen problemen geven. De negatieve reacties van het thuisfront, de familie of de vriendenkring zijn over het algemeen veel heftiger naar een meisje dan naar een jongen toe. In vele niet-westerse culturen kan het regelmatig samenzijn als gevolg van verliefdheid tot ernstige problemen leiden (verstoting, eerwraak en dergelijke). Reacties van het omringende systeem op polygamie, homo- of biseksuele relaties zijn (nog steeds) heftiger dan bij een heteroseksuele relatie.
Afwijzing en liefdesverdriet kunnen aanleiding zijn tot ernstige geestelijke, sociale en lichamelijke problematiek (Meerum Terwogt & Mol, 2005).