E103: Motivatieproblemen op school of werk (onder andere spijbelen)

Kenmerken

Bij deze problematiek is er sprake van een verstoorde innerlijke gesteldheid die aanleiding is voor het ontstaan of nalaten van bepaald gedrag. Het gaat om problemen met wat iemand beweegt om iets te doen of te ondernemen, hoe sterk of zwak dat is, en hoe lang of kort iemand dat volhoudt. Bij motivatieproblemen komt het voor dat successen (deels) niet meer toegeschreven worden aan eigen capaciteit en inspanning, en kan het ontbreken aan de overtuiging controle te hebben over de resultaten.

Motivatieproblemen op school of werk komen onder meer als volgt tot uiting:

• slechtere werkprestaties dan redelijkerwijs verwacht mag worden
• geen huiswerk maken en niets afmaken
• de eigen gang gaan, of geen of onvoldoende opdrachten uitvoeren
• geen hulp accepteren
• geen initiatief nemen voor verbetering
• een onverschillige houding tijdens de lessen of werk
• lusteloosheid
• wangedrag op school of werk
• afhaken bij onderdelen van het werk of het gehele werk
• verzuim/spijbelen.　

Subtypes en/of specificaties

Om bij onderstaande subtypes rubriek E103 te selecteren, moeten daar motivatieproblemen aan ten grondslag liggen.

Niet naar school willen

Dit kan zich bij de jeugdige uiten in:

• duidelijk en bij herhaling verbaal aangeven niet naar school te willen
• een emotionele reactie voor vertrek, bijvoorbeeld overmatig huilen
• overmatig treuzelen voor schooltijd
• slaapproblemen
• fysiek verzet
• (steeds) weglopen voor schooltijd.

Er is sprake van een probleem wanneer dit gedrag zich over een langere periode voordoet of wanneer dit regelmatig terugkeert.

Spijbelen van school

Spijbelen is het wegblijven of weggaan van school tijdens normale schooltijden, vaak zonder medeweten van ouder(s). Dit kan als volgt tot uiting komen:

• De jeugdige komt niet aan op school.
• De jeugdige loopt weg tijdens lessen of pauzes en keert niet terug.

Er is sprake van een probleem wanneer dit gedrag zich over een langere periode voordoet of wanneer dit regelmatig terugkeert.

Niet naar het werk willen

Dit kan zich bij de jeugdige uiten in:

• duidelijk en bij herhaling verbaal aangeven niet naar het werk te willen
• zich veelvuldig verslapen
• niet nakomen van gemaakte afspraken
• aannemen van een inactieve werkhouding.

Verzuim werk

Dit kan zich bij de jeugdige uiten in:

• het herhaaldelijk wegblijven van het werk met twijfelachtige smoezen, maar met een (nog) controleerbare aanleiding
• het herhaaldelijk wegblijven van het werk zonder controleerbare aanleiding
• het herhaaldelijk wegblijven van het werk zonder reden.

Culturele, leeftijds- en seksespecifieke kenmerken en verloop

Motivatieproblemen kunnen te maken hebben met culturele aspecten. Het komt voor dat jeugdigen door hun culturele achtergrond verhuld of openlijk afgewezen worden (Vogels, 2002; Dupan, 2000), en dat kan motivatieproblemen opleveren.

Motivatieproblemen en verzuim op het werk kunnen op termijn leiden tot werkeloosheid en hieraan verwante problemen (E106) (Klomp, Kloosterman & Van Kuyvenhoven, 2002).