D303: Jeugdige slachtoffer seksueel misbruik

Deze problemen zijn in het classificatiesysteem CAP-J onderdeel van:

As D: Gezin en opvoeding
D300: Verwaarlozing, lichamelijke/psychische mishandeling, incest, seksueel misbruik van de jeugdige in het gezin

Kenmerken

Bij deze problematiek is er sprake van seksuele handelingen door biologische of adoptiefouders, stiefouders, oudere broers of zussen, andere familieleden in het huis, huurders of vrienden van het gezin met de jeugdige.

Het is waarschijnlijk dat er sprake is van seksuele mishandeling wanneer:

er genitaal contact tussen de volwassene en de jeugdige is geweest
de borsten of de genitalia van de jeugdige onopgemerkt worden betast onder welke omstandigheden dan ook
de jeugdige overgehaald wordt de borsten of genitalia van de volwassene aan te raken
de jeugdige opzettelijk is blootgesteld aan de borsten of genitalia van de volwassene (behalve incidenteel bij het baden of kleden)
de jeugdige opzettelijk wordt overgehaald de borsten of genitalia bloot te stellen (behalve incidenteel bij baden of kleden)
een seksueel getinte foto of video van de jeugdige verspreid is via sociale media (sexting)
er een andere vorm van lichamelijk contact of blootstelling tussen de volwassene en de jeugdige is geweest, dat ertoe geleid heeft dat een van beiden duidelijk seksuele opwinding ervaren heeft.

Het is niet relevant of de jeugdige wel of niet gewillig bezig geweest is met de seksuele handelingen.

Subtypes en/of specificaties

De jeugdige kan slachtoffer zijn van incest of ritueel misbruik.

Slachtoffer incest

Bij deze problematiek is de jeugdige slachtoffer van seksueel misbruik binnen de familie (in strikte zin bloedverwanten). Het begrip familie wordt hierbij ruim opgevat. Zo kunnen (stief)vader, (stief)moeder, broers en zussen, opa's en ooms, neven en tantes plegers van seksueel misbruik zijn.

Slachtoffer ritueel misbruik

Bij deze problematiek is de jeugdige slachtoffer van mishandeling in een rituele context, vaak door meerdere daders, waarbij op ceremoniële wijze magische of bovennatuurlijke krachten worden aangeroepen. Er is vaak sprake van het terroriseren of intimideren van het slachtoffer om deze het zwijgen op te leggen.

Culturele, leeftijds- en seksespecifieke kenmerken en verloop

Culturen variëren in de mate waarin het jeugdigen toegestaan is hun ouders naakt te zien, in de leeftijd tot welke jeugdigen door hun ouders in bad gewassen worden en/of het ouderlijk bed delen, en in de leeftijd waarop aan jeugdigen persoonlijke privacy ten opzichte van hun ouders gegeven wordt (Van Yperen, 1990).

Over het algemeen geldt dat de gevolgen voor de jeugdige groter zijn als het gaat om seksueel misbruik op jonge leeftijd, ernstige vormen van seksueel misbruik, het misbruik vaker voorkomt en langer voortduurt. In het ergste geval kan de jeugdige overlijden (Wolzak & Ten Berge, 2005).

Seksuele mishandeling kan leiden tot problemen op verschillende gebieden:

de emotionele ontwikkeling: angst, depressie, negatief zelfbeeld, posttraumatische stressstoornis, dissociatie/meervoudigepersoonlijkheidsstoornis (MPS), traumatische seksualisering
de cognitieve ontwikkeling: slechte schoolontwikkeling, taalachterstand
de interpersoonlijke ontwikkeling: problemen in het aangaan en onderhouden van relaties met anderen, gebrek aan vertrouwen in anderen
de gedragsontwikkeling: gedragsproblemen, emotionele problemen, eetstoornis, verslavingsproblematiek
de fysieke ontwikkeling: genitale traumata, zwangerschap, SOA, lichamelijke functieklachten (Boer, 2001; Wolzak & Ten Berge, 2005; Van der Ploeg & Scholte, 2005; Bruinsma, 1994).

Ritueel misbruik kan een posttraumatische stressstoornis met dissociatieve verschijnselen tot gevolg hebben (Boer, 1995; Bruinsma, 1994).