D102: Problemen met ondersteuning, verzorging en bescherming kinderen

Kenmerken

Bij deze problematiek zijn er problemen met het geven van steun aan de jeugdige, het begeleiden van de jeugdige in zijn ontwikkeling, het verzorgen van de jeugdige en/of het beschermen van de jeugdige. Het gaat hierbij niet om ontoereikende opvoedingsvaardigheden van ouders. Indien hiervan sprake is, dient rubriek D101 (ontoereikende opvoedingsvaardigheden) geselecteerd te worden (eventueel in combinatie met dit probleem). Wanneer ook sprake is van verwaarlozing dient ook rubriek D301 (Jeugdige slachtoffer van verwaarlozing) geselecteerd te worden.

Subtypes en/of specificaties

Onvoldoende stimulering

Een opvoedingspatroon waarbij de jeugdige onvoldoende uitgenodigd en uitgedaagd wordt zich op sociaal, cognitief en/of emotioneel vlak te ontwikkelen, komt bijvoorbeeld als volgt tot uiting:

• Ouders laten onvoldoende voorbeeldgedrag zien.
• Ouders sluiten onvoldoende aan bij de behoeften van de jeugdige.
• Ouders wijzen initiatieven van de jeugdige af.
• Ouders complimenteren de jeugdige onvoldoende.
• Ouders uiten veel negatieve kritiek op het gedrag en de persoon van de jeugdige.

Onvoldoende verzorging

Een opvoedingspatroon waarbij de jeugdige onvoldoende verzorgd wordt, komt bijvoorbeeld als volgt tot uiting:

• De jeugdige krijgt onvoldoende en/of ongezond te eten.
• Er is onvoldoende aandacht voor de hygiëne van de jeugdige.
• Er is onvoldoende aandacht voor hygiëne in en rond het huis.
• De jeugdige heeft onvoldoende (schone) kleren of kleren die niet aangepast zijn aan het seizoen.
• Er is een gebrek aan een normaal dag- en nachtritme.
• Er is een gebrek aan 'gezonde' dagactiviteiten en/of deelname aan het schoolse en sociale leven.
• De jeugdige krijgt niet de nodige medische verzorging.

Onvoldoende ondersteuning

Een opvoedingspatroon waarbij ouders onvoldoende beschikbaar zijn voor de jeugdige, te weinig betrokken zijn bij de jeugdige, onvoldoende aandacht hebben voor de jeugdige en de jeugdige onvoldoende accepteren, komt bijvoorbeeld als volgt tot uiting:

• Ouders leren de jeugdige onvoldoende leeftijdsadequate taken.
• Ouders helpen de jeugdige onvoldoende wanneer hij iets (nog) niet alleen kan.
• Ouders hebben onvoldoende uithoudings- en doorzettingsvermogen of onvoldoende vermogen om kalm te blijven en de jeugdige te ondersteunen en te helpen, wanneer ze de jeugdige iets (moeten) aanleren.
• Ouders maken onvoldoende tijd vrij om de jeugdige te helpen.
• Ouders troosten de jeugdige niet bij pijn en verdriet.

Onvoldoende bescherming

Een opvoedingspatroon waarbij ouders de jeugdige onvoldoende in bescherming nemen tegen negatieve invloeden van binnen of van buiten het gezin, komt bijvoorbeeld als volgt tot uiting:

• Ouders trachten de jeugdige niet te vrijwaren van ongelukken, gevaar, geweld, pijn en verdriet.
• Ouders leren de jeugdige niet wat acceptabel, veilig en normaal is in de omgang met andere mensen.

Ouderlijke overbescherming

Bij ouderlijke overbescherming is er sprake van een opvoedingspatroon waarbij een ouder de relatie en/of de wijze van disciplinering zodanig gebruikt, dat de jeugdige geen onafhankelijk gedrag kan ontwikkelen en infantilisering het resultaat is. Het beletten van onafhankelijk gedrag kan als volgt tot uiting komen:

• Ouders voeren overdreven controle uit op de vriendschapsrelaties van de jeugdige.
• Ouders koesteren ouder-kindactiviteiten die wat betreft intensiteit of aard niet passend zijn bij de leeftijd van de jeugdige.
• Ouders staan de jeugdige niet toe onafhankelijke beslissingen te nemen.
• Ouders nemen zo veel van de jeugdige over dat hij zelden eigen sociale moeilijkheden moet oplossen.
• Ouders weerhouden de jeugdige op een ongepaste wijze van vrijetijdsactiviteiten.

Infantilisatie kan als volgt tot uiting komen:

• Ouders helpen de jeugdige nog met wassen en/of aankleden wanneer dit niet meer bij zijn leeftijd past.
• Ouders gaan met de jeugdige mee naar bed om angsten te verlichten of te troosten.
• Ouders halen en brengen de jeugdige van en naar school (of andere plaatsen) wanneer dit niet bij de leeftijd past.
• Ouders controleren de jeugdige ongewoon frequent of op niet passende wijze.
• Ouders raadplegen bij lichamelijke klachten overdreven snel een arts.
• Ouders weerhouden de jeugdige op een niet passende manier van activiteiten.

Verwenning

Bij verwenning is er sprake van een verwaarlozend opvoedingspatroon waarbij toegeeflijkheid centraal staat. Dit komt bijvoorbeeld als volgt tot uiting:

• materiële verwenning, zoals cadeautjes, overmatige privileges, uitstapjes en vakanties. Veel van wat de jeugdige wil krijgen of wil doen, gebeurt omdat hij het wil
• pedagogische verwenning, dat wil zeggen dat overtredingen/fouten van de jeugdige vaak vergoelijkt worden
• een combinatie van materiële en pedagogische verwenning, bijvoorbeeld bij extra zorg vragende en hulpbehoevende jeugdigen.

Culturele, leeftijds- en seksespecifieke kenmerken en verloop

Overmatige psychologische controle van ouders op jeugdigen is een voorspellende factor voor het optreden van internaliserende problemen (met name depressie) in de adolescentie. Overmatige gedragscontrole is daarentegen voornamelijk een voorspellende factor voor externaliserende problematiek (Verhulst, Verheij & Ferdinand, 2007).