Opvang en behandeling van slachtoffers

Gespecialiseerde opvang en hulp voor slachtoffers van seksuele uitbuiting

Veel slachtoffers van seksuele uitbuiting zijn getraumatiseerd. Ze hebben daarnaast angsten en een beschadigd zelfbeeld. Vaak hebben ze ook andere problemen die ontstonden in hun kindertijd. Daarom hebben ze gespecialiseerde opvang en behandeling nodig. In Nederland zijn er maar een paar organisaties die deze gespecialiseerde hulp bieden. Momenteel gebeurt dat meestal in een combinatie van verblijf en behandeling.

Kwaliteitskader zorgprogramma's

Voor meiden die slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting bestaan in Nederland verschillende zorgprogramma's in open en gesloten residentiële groepen. Een hulpmiddel voor deze hulp was het advies in 2014 van de commissie-Azough. De commissie formuleerde wat belangrijk is voor de opvang en behandeling. Gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. Deze elementen komen terug in het kwaliteitskader voor jeugdhulporganisaties die gespecialiseerde opvang en hulp bieden aan meisjesslachtoffers van mensenhandel.

Zorgprogramma's in de praktijk

De afgelopen jaren zijn zeven zorgprogramma's onderzocht voor meiden die slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting. Hierdoor is er meer bekend over hoe deze behandelingen eruitzien. Er is een vast hulpaanbod voor alle meiden. Daarnaast krijgen zij aanvullende activiteiten en behandelingen op maat. Hierdoor verschilt de behandeling in duur, inhoud en de hoeveelheid therapie per meisje. Bij alle meiden zijn de diagnostiek en veiligheidsanalyse belangrijke vaste onderdelen van de behandeling. Daarnaast wordt gewerkt aan een veilig en positieve sfeer op de groep. De meiden hebben ook individuele mentorgesprekken. Dit contact met de mentor wordt door hen als belangrijk en helpend gezien in de behandeling.

Werken zorgprogramma's?

Het is nog te vroeg om uitspraken te doen over wat werkt in de zorgprogramma's. Uit het onderzoek Maatwerk voor meiden blijkt dat de resultaten verschillen per meisje, maar we kunnen  drie groepen onderscheiden:

• Met ongeveer een derde van de meiden gaat het bij vertrek op meerdere gebieden beter dan bij de start.
• Met ongeveer een derde van de meiden lijkt het niet beter te gaan.
• Bij de rest zijn er nog veel zorgen en problemen naast tekens van verbetering. 

Sommige meiden geven zelf aan geen problemen te ervaren. Ouders en mentoren van deze meiden melden wel vaker problemen. Met deze groep lijkt de behandeling minder goed te verlopen en is er bij vertrek minder vooruitgang. De kijk van slachtoffers op hun situatie lijkt dus belangrijk om samen iets te bereiken in de behandeling.

Verbeteringen gespecialiseerde hulp

Onderzoek heeft de volgende adviezen opgeleverd voor het verbeteren van zorgprogramma's voor slachtoffers van seksuele uitbuiting:

• Stel de mening van de slachtoffers centraal.
• Zorg voor een veilige leefomgeving met ruimte voor de jongeren om zichzelf te mogen zijn en mee te mogen beslissen.  Zorg voor afspraken op maat.
• Werk gezins- en systeemgericht.
• Kies een minder groot aanbod aan behandelingen aanbod en voer deze goed uit.
• Stel realistische doelen.
• Werk aan alternatieven en aanvullingen in de vorm van ambulante programma's of kleinschalig verblijf.
• Stem de onderzochte programma's voor meiden af op andere groepen slachtoffers van seksuele uitbuiting, zoals jongens en non-binaire jongeren.
• Garandeer goede personele en financiële voorwaarden voor zorg.
• Doe onderzoek naar wat werkt en denk na over de rol die de slachtoffers daar zelf in kunnen spelen.

Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar de trajectbenadering in de behandeling en begeleiding van slachtoffers van loverboys.