Als kinderen niet thuis kunnen wonen, worden zij in een pleeggezin, gezinshuis of residentiële zorg geplaatst. De plek is afhankelijk van de zorgbehoefte van het kind. Pleegzorg is een vorm van jeugdhulp die in heel Nederland voorkomt in verschillende varianten. Zo is er crisispleegzorg, deeltijdpleegzorg en langdurige pleegzorg.
Resultaten samengevat
Kenmerken pleegzorg, gezinshuiszorg en residentiële zorg
Een meerderheid van de kinderen in pleegzorg, gezinshuiszorg of residentiële zorg kampt met ernstige problemen op individueel, gezins- en sociaal gebied. Deze problemen verschillen zowel in ernst als in soort tussen de kinderen in een pleeggezin, gezinshuis of residentiële zorg. De review toont hiaten aan in de kennis over belangrijke risicofactoren op het moment dat een kind wordt opgenomen in een pleeggezin, gezinshuis of residentiële zorg. Er is meer onderzoek nodig om deze gaten op te vullen. En daarnaast om de ontwikkeling van de kinderen tijdens de plaatsing in de verschillende zorgvormen te relateren aan hun situatie bij opname.
Risico's en behoeften
Er is onderzoek gedaan naar overeenkomsten en verschillen tussen schoolgaande Nederlandse kinderen wat betreft risico's en behoeften bij opname in een pleeggezin, gezinshuis of residentiële zorg. In gezinshuizen is meer specifiek hulp nodig bij gehechtheids- en traumagerelateerde problemen. Kinderen in residentiële instellingen hebben behoefte aan gespecialiseerde zorg voor psychische aandoeningen, gedragsproblemen en school en leerproblemen. Ook biologische ouders van pleegkinderen hebben behoefte aan ondersteuning bij hun individuele problemen.
Psychosociale behoeften van kinderen
In het algemeen is er geen bewijs dat een pleeggezin of een gezinshuis effectiever is dan residentiële zorg als het gaat om de psychosociale ontwikkeling van kinderen in het eerste jaar na opname. Wel zijn er kleine verschillen tussen pleegzorg en gezinshuizen in het voordeel van gezinshuizen.
Een punt van zorg is dat bij een aantal kinderen die bij opname geen klinische psychosociale problemen kenden hun psychosociaal functioneren significant verslechterde. Dit kan duiden op een slechte match tussen de risico's, behoeften en responsiviteit van het kind enerzijds en de gekozen interventie anderzijds.
Hoorrecht en procespositie minderjarigen
Minderjarigen van twaalf jaar en ouder kunnen betrokken worden in familie- en jeugdprocedures via het zogenaamde hoorrecht. Er is onderzocht of het mogelijk en wenselijk is om de formele procespositie en het hoorrecht van de minderjarige in het Nederlandse civiele procesrecht uit te breiden en zo ja, hoe. Daarbij gaat het ook om kinderen in pleeggezinnen en wat hun juridische positie is. Bij uitbreiding zouden zij een eigen positie als procespartij kunnen krijgen.
Overzicht onderzoeken
Characteristics of Children in Foster Care, Family-Style Group Care, and Residential Care: A Scoping Review
Op basis van 36 bekeken onderzoeken is er consensus dat de meerderheid van de kinderen met een gemiddeld intelligentieniveau ernstige ontwikkelings- en gedragsproblemen vertoont in de opvang. De ernst en het soort kenmerken verschillen echter tussen kinderen in pleegzorg, gezinshuis en residentiële zorg. De review identificeert hiaten in kennis over risicofactoren.
Children referred to foster care, family-style group care, and residential care: (How) do they differ?
Deze studie onderzoekt overeenkomsten en verschillen tussen 200 schoolgaande Nederlandse kinderen wat betreft risico's en behoeften bij opname in een pleeggezin, gezinshuis of residentiële zorg. Dit om ongunstige plaatsingsuitkomsten te verminderen.
Similarities and differences in the psychosocial development of children placed in different 24-h settings
Dit onderzoek gaat in op de psychosociale ontwikkeling van kinderen na opname in een pleeggezin, gezinshuis of residentiële zorg. Op groepsniveau toonden de bevindingen geen bewijs voor een hogere effectiviteit ten gunste van een pleeggezin of een gezinshuis. Er werden wel enkele kleine verschillen gevonden tussen pleegzorg en gezinshuizen in het voordeel van gezinshuizen.
Kind in proces: van communicatie naar effectieve participatie. Het hoorrecht en de procespositie van minderjarigen in familie- en jeugdzaken
Minderjaren vanaf twaalf jaar kunnen betrokken worden in familie- en jeugdprocedures via een zogenoemd hoorrecht. In dit onderzoek staat de vraag centraal of het mogelijk en wenselijk is om de formele procespositie en het hoorrecht van de minderjarige in het Nederlandse civiele procesrecht uit te breiden en zo ja, hoe.
Het functioneren van niet-begeleide minderjarige vluchtelingen
Niet-begeleide minderjarige vluchtelingen lopen een hoog risico op trauma en onaangepast functioneren. Pleegzorg voldoet het meest aan hun behoeften. Maar meer kennis over de sterke en zwakke punten van pleegzorg voor jongeren is nodig om hun ontwikkeling en welzijn te verbeteren.
Bekijk meer resultaten van onderzoek over pleegzorg.
