Onderzoek naar ondersteuning pleegouders en pleegzorgbegeleiders

Resultaten samengevat

Ondersteuning pleegzorgbegeleiders in coronatijd

Tijdens de eerste coronalockdown in maart 2020 ervaarden pleegzorgmedewerkers lage gemiddelde niveaus van secundaire traumatische stress en gemiddelde niveaus van burn-out en compassietevredenheid. Een lage compassietevredenheid werd onder andere veroorzaakt door een negatieve impact van coronamaatregelen op het werk. Voor pleegzorgmedewerkers die een negatieve impact van de coronamaatregelen op hun werk ervaarden en pleegzorgmedewerkers die veel zorgwekkende plaatsingen in hun caseload hadden, was het een risico om zowel secundaire traumatische stress als een burn-out te krijgen.

Helpende en sociale netwerken

Verschillende onderzoeken wijzen uit dat netwerken zowel pleegouders als pleegkinderen kunnen ondersteunen. Hierbij kun je denken aan sociale netwerken en kennisnetwerken. Als je netwerken benut, kan dit bijdragen aan een succesvolle plaatsing van pleegzorgkinderen. Zo kun je het sociale netwerk gebruiken om broers en zussen in beeld te houden en om gedeelde werelden tussen pleegouders en biologische ouders binnen de pleegzorg te vermijden. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ondersteuning uit het netwerk een positief effect heeft op opvoedingsstress en sommige opvoedgedragingen. Ondersteuning uit het netwerk kan daarom bijdragen aan de tevredenheid onder pleegouders en pleegkinderen.

Vertrouwen en uitdagingen

Vertrouwen is belangrijk als het gaat om een goede relatie tussen pleegkinderen en pleegouders te vormen. Negatieve ervaringen kunnen veel invloed hebben op dit vertrouwen. Pleegouders worden vaak geconfronteerd met uitdagingen: zij zorgen voor kinderen die als gevolg van negatieve vroege levenservaringen het risico lopen op onveilige gehechtheidsrelaties, gedragsproblemen en stress. Ondersteuning, door bijvoorbeeld opvoedinterventies kan helpen bij regelmatig voorkomende uitdagingen in de opvoeding van kinderen met negatieve vroege ervaringen. Ook heeft meer handelingsruimte, waaronder juridische, en zeggenschap een positief effect op de tevredenheid en ervaringen van pleegouders.

Trauma

Pleegouders hebben behoefte aan kennis en handvatten als het gaat om omgaan met een getraumatiseerd pleegkind. Onderzoek toont aan dat pleegouders geholpen zijn met kennis en training over het omgaan met trauma.

Grootouders als pleegouders

Grootouders die pleegouder zijn, hebben grotendeels dezelfde behoeften als andere pleegouders. Toch zijn er ook enkele opvallende verschillen. Grootouders hebben andere voorwaarden nodig om de benodigde zorg en ondersteuning te kunnen bieden aan hun pleegkinderen. Hierbij kun je denken aan gezondheid, educatie en digitalisering.

Overzicht onderzoeken

Ondersteuningsbehoeften en tevredenheid bij Vlaamse pleegouders in langdurige pleegzorg
Dit onderzoek richt zich op het identificeren van kenmerken van pleegkinderen, pleegouders en pleegplaatsingen die samenhangen met een lage tevredenheid en een hoge ondersteuningsbehoefte.

VIPP-SD (Video-feedback Intervention to Promote Positive Parenting and Sensitive Discipline) voor pleegzorg/ouder-kind interventies (NL en Vlaanderen)
In dit onderzoek is onderzocht op welk vlak pleegouders baat kunnen hebben bij opvoedinterventies die erop gericht zijn hen te ondersteunen bij de regelmatig voorkomende uitdagingen in de opvoeding van kinderen met negatieve vroege ervaringen.

Zorgen voor Getraumatiseerde Kinderen
In dit onderzoek is onderzocht in hoeverre de training 'Zorgen voor Getraumatiseerde Kinderen' voor pleegouders helpend is in de problemen van getraumatiseerde pleegkinderen.

Pleegouders Versterken in Opvoeden - Geweldloos Verzet (PVO-GV)
Dit onderzoek brengt in kaart wat de ondersteuningsbehoeften zijn van pleeggrootouders in Nederland en Vlaanderen. Het doel is te onderzoeken wat de effectiviteit is van de interventie 'Pleegouders Ondersteunen in Opvoeden - Geweldloos Verzet' voor pleegouders die pleegkinderen opvangen met externaliserend probleemgedrag.

Effectiviteit van de interventie 'Pleegouders Versterken in Opvoeden - Sociaal Interactioneel Model' (PVO-SIM)
Dit onderzoek kijkt naar de effectiviteit van de interventie 'Pleegouders Versterken in Opvoeden - Sociaal Interactioneel Model' voor pleegouders van pleegkinderen van 3 tot 12 jaar met externaliserend probleemgedrag. Kijkend naar de effecten van de interventie op het gedrag van het pleegkind en de mate van stress bij pleegouders, zou deze interventie de effectiviteit van pleegzorg kunnen verbeteren.

Beslisbevoegdheid van pleegouders: België als gidsland?
Voor beslissingen over de verzorging en opvoeding van pleegkinderen zijn pleegouders afhankelijk van ouders of medewerkers van een gecertificeerde instelling. Bijna de helft van de pleegouders ervaart problemen omdat zij geen juridische zeggenschap hebben. In deze bijdrage staat de vraag centraal of de juridische zeggenschap over pleegkinderen moet worden aangepast.

A meta-analytic review of parenting interventions in foster care and adoption
In dit onderzoek zijn acht meta-analyses uitgevoerd om de effectiviteit van interventieprogramma's te onderzoeken. De resultaten laten positieve effecten zien voor de vier ouderuitkomsten en gedragsproblemen van het kind, maar niet voor de veiligheid met betrekking tot hechting, de dagelijkse cortisolspiegels van het kind of verstoring van de plaatsing. 

Samen de schouders eronder
In het onderzoek is geïnventariseerd welke sociale netwerkstrategieën er in Nederland in de pleegzorg worden gebruikt. Onderzocht is op welke manier het sociale netwerk van het kind, de ouders en de pleegouders een rol kan spelen in de pleegzorg. In deze handreiking worden aanbevelingen gedaan voor het netwerkgericht werken in de pleegzorg.

Support needs and satisfaction in foster care: differences between foster mothers and foster fathers
86 pleegmoeders en -vaders hebben meegedaan aan dit onderzoek. Met betrekking tot de ondersteuningsbehoeften en tevredenheid zijn er geen verschillen gevonden tussen moeders en vaders. Om de tevredenheid te vergroten bij pleegouders is het van belang de rechten en behoeften van biologische ouders en pleegouders in balans te houden. Ook het raadplegen van pleegouders bij belangrijke beslissingen zal bijdragen.

Onderzoek naar secundaire traumatische stress, compassietevredenheid en burn-out bij pleegzorgbegeleiders tijdens de eerste COVID-lockdown
Dit onderzoek kijkt naar de secundaire traumatische stress, compassietevredenheid en burn-out bij pleegzorgbegeleiders tijdens de eerste coronalockdown.

Ondersteuningsbehoeften van bestandspleegouders die niet-begeleide buitenlandse minderjarige vluchtelingen opvangen
Dit onderzoek brengt de behoeften van bestandspleegouders in Vlaanderen in kaart die zorgen voor niet-begeleide minderjarige vluchtelingen van Europese afkomst. De ondersteuningsbehoeften van deze pleegouders lijken sterk op de behoeften van reguliere pleegouders.

Hoe ervaren kinderen van pleegouders de pleegzorgplaatsing?
Het opnemen van een pleegkind in het gezin heeft positieve en negatieve gevolgen voor de eigen kinderen van pleegouders. Het blijkt dat het belangrijk is om kinderen van pleegouders te betrekken bij de werving en keuring en hen te ondersteunen tijdens het hele pleegzorgproces.

Hoe wordt de pleegzorgbegeleiding ervaren door pleegmoeders?
Hoe ervaren pleegmoeders de taken van pleegzorgbegeleiders? De taken die volgens hen het vaakst werden uitgevoerd waren gericht op het opvolgen en controleren van de ontwikkeling van het pleegkind via gesprekken met moeder en het pleegkind zelf.

Zelfdeterminatietheorie en pleegzorg
De zelfdeterminatietheorie (ZDT) in het ouderschap richt zich op de kijk van ouders over tevredenheid of frustratie van basispsychologische behoeften (BPB). In dit onderzoek wordt gekeken naar de tevredenheid en frustratie van pleegmoeders in relatie tot het pleegkind en het opvoeden en functioneren van het pleegkind.