Wat is opvoeding?

Opvoeden

Opvoeden houdt in dat ouders hun kind begeleiden bij de ontwikkeling tot iemand die zelfstandig kan meedoen aan de samenleving. Dit doen ouders door:

• Het bieden van een verzorgende en beschermende omgeving. Bijvoorbeeld affectie tonen, sensitief en adequaat op behoeftes van het kind reageren; 
• Het bieden van structuur. Bijvoorbeeld zorgen voor regelmaat en orde en consistent handelen; 
• Het overdragen van kennis en het bijbrengen van waarden en normen. Bijvoorbeeld uitleg en informatie geven, eigen verantwoordelijkheid stimuleren, ongewenst gedrag ontmoedigen of negeren en goed gedrag belonen.

Opvoedingsdoelen

Iedere ouder kijkt anders tegen de opvoeding en ontwikkeling van kinderen aan en stelt andere doelen in de opvoeding (Bucx, 2011).

De tien belangrijkste doelen in de opvoeding volgens ouders:

• verantwoordelijkheidsgevoel hebben
• opkomen voor jezelf
• rekening houden met anderen
• respect hebben voor ouderen
• goede manieren hebben
• zelfstandig oordelen
• eigen doelen nastreven
• verdraagzaam zijn
• goede schoolresultaten hebben
• ijverig en ambitieus zijn

Belangrijke principes bij opvoeden

Bij opvoeden geldt een aantal belangrijke principes die de ontwikkeling van een kind positief beïnvloeden (Sanders, 2012). 

Een veilige en stimulerende omgeving

Een veilige omgeving laat kinderen ongestoord ontdekken. Ouders hoeven minder te verbieden. In een stimulerende omgeving met boeiende activiteiten vervelen kinderen zich minder snel en is er minder kans op negatief aandacht vragen en vervelend gedrag. 

Positieve ondersteuning

Complimenten en aanmoediging zijn motiverend om nieuwe dingen te leren. Ouders stimuleren zo de zelfstandigheid van hun kind en bieden ondersteuning bij moeilijkheden. 

Aansprekende discipline

Kinderen ontwikkelen zich het best in een duidelijke en voorspelbare omgeving. Waarbij ouders duidelijke regels stellen, op een heldere manier instructies geven. En snel reageren wanneer het kind ongewenst gedrag vertoont. 

Realistische verwachtingen

Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in een eigen tempo. Wanneer ouders te veel van het kind verwachten. Of willen dat het meteen alles goed doet, kunnen er problemen ontstaan. Ieder kind maakt fouten en meestal niet met opzet. 

Goed voor jezelf zorgen

Geen enkele ouder is perfect. Opvoeden is iets dat iedereen met vallen en opstaan leert. Ouders die goed voor zichzelf zorgen en genoeg rust en ontspanning krijgen, kunnen makkelijker geduldig, consequent en beschikbaar voor hun kinderen zijn.

Medeopvoeders in de omgeving

Opvoeden gebeurt niet alleen in de thuissituatie. Kinderen hebben naast hun ouders ook te maken met andere personen die betrokken zijn bij de opvoeding, bijvoorbeeld familieleden, buren, de huisarts, de leerkracht en de medewerkers in de kinderopvang. Zij zijn in meer of mindere mate deel van de opvoedcontext van het gezin. Daarom is het belangrijk om als professional ook oog te hebben voor het informele en formele netwerk van ouders (Blokland, 2010).

Voorwaarden voor een goede opvoedingsomgeving

In de context van het gezin is een aantal voorwaarden belangrijk voor het creëren van een goede opvoedingsomgeving (Blokland, 2010).

• Continuïteit en stabiliteit in de levensomstandigheden; 
• Mogelijkheden voor educatie en scholing; 
• Sociale omgang met leeftijdgenoten; 
• Adequate voorbeelden waaraan een kind zich kan spiegelen;
• Opgenomen zijn in een sociaal verband van familie, vrienden, school en buurt; 
• Kennis over en contact met het eigen verleden.

Zelfvertrouwen en steun uit de omgeving

Daarnaast is het van belang dat ouders zich gesteund voelen door de partner, omgeving, het netwerk en instanties. Ook wordt de opvoeding positief beïnvloed als ouders zelfvertrouwen hebben. Zij moeten het gevoel hebben dat zij overzicht hebben en invloed kunnen uitoefenen op de opvoeding. Soms gaat het opvoeden niet vanzelf en hebben ouders steun nodig bij het ouderschap en de opvoeding.