Doelgroep
De Vreedzame School richt zich primair op leerlingen en (als intermediair) de ouders en leerkrachten in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs (4 tot en met 12 jaar).
Doel
Hoofddoel is de vorming van sociale en burgerschapscompetenties van de leerlingen. Kinderen kunnen:
- op een democratische manier met elkaar beslissingen nemen
- constructief conflicten oplossen
- verantwoordelijkheid nemen voor elkaar en voor de gemeenschap
- een open houding aannemen tegenover verschillen tussen mensen
- weten (en kunnen benoemen) volgens welke principes onze democratische samenleving is ingericht
Aanpak
De Vreedzame School bestaat uit:
- een basiscurriculum van wekelijkse lessen voor leerlingen in alle groepen
- invoering van leerlingmediatie, commissies, gemeenschapstaken en groepsvergadering
- training en coaching van leerkrachten
- ouderbijeenkomsten
- interne stuurgroep die zorgt voor borging en verankering in de schoolcultuur
Onderbouwing
Het programma is in staat de gestelde doelen te realiseren door een aantal kenmerken waarvan de werkzaamheid aannemelijk is op basis van empirisch onderzoek. In de eerste plaats de aanwezigheid van een curriculum dat in alle groepen wekelijks wordt uitgevoerd, waarmee leerlingen sociale en burgerschapscompetenties (kennis, vaardigheden en attitudes) wordt aangeleerd. Vervolgens wordt de klas en de school ingericht als oefenplaats om deze verworven competenties in een betekenisvolle context te kunnen oefenen. Daarnaast is er sprake van een schoolbrede aanpak met aandacht voor de verschillende niveaus (leerling, leerkracht en school). Leerkrachten ondergaan een intensieve training en krijgen coaching op de werkvloer. In de school wordt een gedeelde sociale en morele norm geïnstalleerd, waardoor gedrag kan worden aangestuurd. Bovendien wordt gebruik gemaakt van vormen van peer education: de invloed van leeftijdgenoten op elkaar wordt benut, onder andere door leerlingmediatie.
Onderzoek
De afgelopen jaren zijn verschillende onderzoeken (mixed-method, evaluatieonderzoek) verricht naar het programma (Pauw, 2013; Stolk, 2013; Day, 2014). De belangrijkste resultaten zijn dat er in de perceptie van de directies en de leerkrachten van de scholen die ermee werken, sprake is van een significant verschil in het groeps- en schoolklimaat en het gedrag van leerlingen vóór en na de invoering van het programma. Daarnaast vinden leerkrachten dat hun leerkrachtgedrag is verbeterd. Tevens blijken kinderen die zowel 'deelnemen' aan De Vreedzame School als De Vreedzame Wijk hoger te scoren op burgerschapscompetenties dan kinderen die deze burgerschapseducatie niet hebben ondergaan.
Toelichting oordeel Erkenningscommissie
De commissie vindt De Vreedzame School een degelijk en grondig uitgewerkte interventie, maar had graag gezien dat er meer recente literatuur wordt aangehaald. De commissie geeft haar complimenten over het gedane onderzoek, waaruit positieve effecten blijken van De Vreedzame School op onder andere conflictoplossing, verantwoordelijkheid voor de gemeenschap, gezamenlijke besluitvorming en open staan voor verschillen. Hoewel het programma in 2015 door het ministerie van OCW is betiteld als kansrijk als anti-pestprogramma, is het in 2018 niet meegenomen in onderzoek naar de effectiviteit van anti-pestprogramma's, omdat De Vreedzame School zichzelf niet primair als anti-pestprogramma ziet.
