'Versterk positie gezin in jeugdbescherming'

Maak het perspectief van kind en ouder leidend in de nieuwe structuur van de jeugdbescherming. Dat adviseert de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) in zijn reactie op het toekomstscenario voor de jeugdbescherming.

Het toekomstscenario schetste in maart een nieuw stelsel, om de structurele problemen in de jeugdbeschermingsketen op te lossen. In het scenario krijgt het lokale team een centrale rol in de jeugdbescherming, met steun van een regionaal veiligheidsteam. Het scenario is opgesteld in opdracht van het ministerie van VWS en de VNG en wordt nu verder uitgewerkt.

Tijdig passende hulp

De RSJ vindt het positief dat het toekomstscenario is opgesteld om ervoor te zorgen dat kinderen en gezinnen tijdig passende hulp krijgen. Wel adviseert de RSJ om duidelijker te beschrijven hoe de structuurwijziging daarvoor gaat zorgen. 

Verder moeten kinder- en mensenrecht centraal staan in het jeugdbeleid, dus ook in de jeugdbescherming, aldus de RSJ. Ouders en kinderen voelen zich nu onvoldoende gehoord in de jeugdbescherming; daar moet het toekomstscenario aandacht aan besteden. Ook moet het toekomstscenario concreter uitwerken dat tijdig, onafhankelijk en goed onderzoek de basis is voor beslissingen in de jeugdbescherming.

De RSJ vindt verder dat de eindverantwoordelijkheid voor hulp in een gedwongen kader moet liggen bij de landelijke overheid, niet bij de gemeente of regio. Daarvoor is landelijk beleid nodig met een uniforme werkwijze.

Goede analyse

Karlijn Stals van het Nederlands Jeugdinstituut kan zich helemaal vinden in het advies om de positie van ouders en kinderen in de jeugdbescherming te versterken. Dat moet doorlopend en begint met een goede analyse van de situatie, zegt ze. 'Goed luisteren naar ouders en kinderen is nog niet zo makkelijk. Van een gezin met veel problemen kun je niet verwachten dat de gezinsleden in een heldere analyse hun situatie op tafel leggen. Het is de taak van de jeugdbeschermer om hen daarbij te helpen. En als ze dat willen, moeten ze steun krijgen van een cliëntenondersteuner of vertrouwenspersoon.'

'Kijk bijvoorbeeld naar de toeslagenaffaire, die de bestaanszekerheid van gezinnen ondermijnde. Als gezinnen daardoor in grote problemen komen, is een uithuisplaatsing van de kinderen dan de passende oplossing? Of ga je eerst kijken hoe de problemen zijn ontstaan en hoe je ze kunt oplossen?'

Toetsing

Om feiten en meningen te scheiden is belangrijk om professionele toetsing een centrale plek te geven in de jeugdbescherming, aldus Stals. 'Met collega's van je eigen en andere betrokken organisaties kun je je observaties en conclusies toetsen.'

Ook juridisch hebben gezinnen meer ondersteuning nodig, vindt Stals. 'Er is een groot verschil in macht tussen de burger en de staat. De staat kan met een ondertoezichtstelling flink ingrijpen in het leven van de burger. Als het zover komt, moet die burger daarom tegenover de rechter goed juridisch vertegenwoordigd zijn.'

Bron: Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming