Sociaalvaardigheidstraining kan effectiever

Trainingen gericht op sociaal-emotionele vaardigheden van kinderen zijn effectiever als ze een afgebakend doel hebben en de dosis van de verschillende elementen goed op dat doel is afgestemd. Dat blijkt uit onderzoek waarop Brechtje de Mooij op 22 april promoveert aan de Universiteit van Amsterdam.

Veel scholen gebruiken interventies voor het versterken van sociaal-emotionele vaardigheden zoals grenzen stellen en respectvol met elkaar omgaan. Onderzoek is vaak gericht op het effect van zulke interventies als geheel. De Mooij keek juist naar het effect van afzonderlijke onderdelen.

De Mooij analyseerde 97 onderzoeken naar zestig interventies. Vooral psycho-educatie en het oefenen van het beoogde gedrag maken een interventie effectiever, concludeert ze. Bovendien maakt de dosis verschil: interventies met drie tot zes psycho-educatieoefeningen en elf tot twintig vaardigheidsoefeningen hebben het meest effect.

Vervolgens onderzocht De Mooij het effect van drie korte interventies op 54 basisscholen. Ze keek naar het effect op sociale angst, spreekangst, zelfvertrouwen en prosociaal gedrag. Sommige onderdelen dragen bij aan het effect: psycho-educatie, beoogd gedrag oefenen, niet-helpende gedachten omvormen in helpende gedachten, en oefenen met respectvol met elkaar omgaan. Psychofysieke oefeningen, zoals 'stevig staan', zijn echter niet effectief. De Mooij concludeert dat het goed is om interventies in te zetten die gericht zijn op specifiek gedrag, in plaats van interventies voor een breed pakket van vaardigheden.

Databank Effectieve Jeugdinterventies

Het onderzoek is onderdeel van het ZonMw-onderzoeksprogramma Effectief werken in de jeugdsector. De erkenningscommissie van de databank Effectieve Jeugdinterventies maakt gebruik van de resultaten van dat programma. NJi-medewerker Inge Bastiaanssen, projectleider van de databank, is blij met de duidelijkheid die De Mooij verschaft. 'Er zijn allerlei trainingen die in een lage dosis verschillende doelen willen bereiken. Ze beloven bijvoorbeeld dat kinderen na tien sessies weerbaarder zijn, minder opstandig gedrag tonen en beter omgaan met gevoelens. Dat is niet realistisch. Brechtje de Mooij toont nu aan hoe je socialevaardigheidstrainingen kunt versterken.'

Het onderzoek van De Mooij komt op een goed moment omdat er vanwege de coronapandemie veel aandacht is voor het welzijn van kinderen en jongeren. Gemeenten en scholen zijn op zoek naar interventies die hun veerkracht kunnen versterken. Bastiaanssen: 'Tegen inkopers van scholen en gemeenten zou ik zeggen: als je een interventie zoekt die de sociale weerbaarheid van kinderen vergroot, kijk dan naar interventies die gericht zijn op een specifiek doel en die elementen bevatten waarvan we nu weten dat ze werken.'

Bron: Universiteit van Amsterdam; Nederlands Jeugdinstituut