Nog steeds veel mentale problemen

Nederlandse leerlingen kampen nog steeds met veel mentale problemen. Dat blijkt uit het rapport 'Jong na corona' van het Trimbos-instituut en de Universiteit Utrecht.

Het rapport is een vervolg op onderzoek dat liet zien dat mentale problemen onder leerlingen tussen 2017 en 2021 fors zijn toegenomen. De mentale gezondheid is in 2022 niet verbeterd. En vooral meisjes in het voortgezet onderwijs kregen meer problemen, bijvoorbeeld met hyperactiviteit, aandachtsproblemen en emotionele problemen. Verder waren meisjes in het voortgezet onderwijs in 2022 minder positief over sociale relaties met ouders, vrienden, klasgenoten en leraren.

Druk door schoolwerk

Een mogelijke oorzaak van de mentale problemen is volgens de onderzoekers de druk die leerlingen ervaren door schoolwerk. Ook maatschappelijke ontwikkelingen zoals de oorlog in Oekraïne en de klimaat- en energiecrisis kunnen een negatieve invloed hebben op de mentale gezondheid.

Sociale media

Het percentage jongeren dat intensief gebruikmaakt van sociale media is tussen 2021 en 2022 fors toegenomen. Toch zien de onderzoekers geen duidelijk verband tussen intensief gebruik van sociale media en mentale problemen. Intensief gebruik hangt bij sommige jongeren samen met meer mentale problemen, maar bij andere juist met minder. Er is wel een verband tussen problematisch socialemediagebruik en mentale problemen.

Havo-leerlingen

Opvallend is dat veel resultaten uit het onderzoek voor havo-leerlingen minder gunstig zijn dan voor mbo- en vwo-leerlingen. Tussen 2021 en 2022 daalde het percentage havo-leerlingen dat school leuk vindt en positief is over de relatie met leraren en ouders. Ook steeg het percentage dat problemen heeft met leeftijdgenoten.

Maatschappelijke meetlat

'Dit onderzoek laat zien dat de maatschappelijke meetlat te hoog ligt', zegt Anita Kraak van het Nederlands Jeugdinstituut. 'Kinderen en jongeren geven een signaal af. Ze moeten presteren, gelukkig zijn en in alle opzichten het beste uit zichzelf halen. Als samenleving maken we van dat signaal een individueel probleem dat opgelost moet worden. Zo zijn bijles en examentraining een normaal onderdeel geworden van het leven van scholieren. En leren jongeren ontspanningsoefeningen om beter om te gaan met prestatiedruk. Daarmee lopen we het risico dat we de druk alleen maar verder verhogen. Want met alle goedbedoelde individuele interventies bevestigen we juist dat ze niet goed genoeg zijn zoals ze zijn.'

Signalen serieus nemen

Alle volwassenen hebben een verantwoordelijkheid om dat te veranderen, stelt Kraak. 'In de rol van ouder of opvoeder, maar ook als pedagogisch medewerker in de kinderopvang, leerkracht, hulpverlener, beleidsmaker of politicus. Laten we de jongeren en hun signalen serieus nemen voordat ze nog meer bijlessen en cursussen krijgen om te leren omgaan met prestatiedruk. Waar komt die prestatiedruk vandaan? Wat vinden we belangrijk? Waarom? En wat staat ons dan te doen?' 

Meer informatie

Bericht Trimbos-instituutRapport 'Jong na corona'